تخريب ظريف بازي در ميدان دشمن

آرمان- محمدحسین جعفری: از آنجا که یافتن راهی برای دور زدن قانونی تحریم‌های ایالات‌ متحده دشوار است مقامات اروپایی برای حفظ برجام درصدد یافتن رویکردی تازه‌اند؛ گرچه ایران و اتحادیه اروپا در این راستا تلاش بسیاری کرده‌اند اما چنان که محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران گفت همه چیز به اتفاقات چند هفته پیش‌‌رو بستگی خواهد داشت. به نوشته روزنامه آلمانی «ولت آم سونتاگ» دیپلمات‌های اروپا،‌ روسیه و چین قرار است هفته آینده در وین دیدار کنند و درباره گام بعدی خود پس از خروج آمریکا از برجام تصمیم‌گیری نمایند. این دیدار به رهبری هلگا اشمید، دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا برگزار خواهد شد. نمایندگان آلمان، فرانسه، بریتانیا، روسیه و چین در این دیدار حاضر خواهند بود حال آنکه آمریکا نماینده‌ای در این نشست نخواهد داشت.
پلیس اقتصادی دنیا
وزیر اقتصاد فرانسه در مصاحبه‌ای روز یکشنبه ۳۰اردیبهشت بار دیگر از سیاست‌های تحریمی ایالات متحده آمریکا انتقاد کرد و گفت: آیا ما می‌خواهیم به آمریکا اجازه دهیم که پلیس اقتصادی دنیا باشد؟ جواب منفی است. در همین راستا برنو لومر گفت: فرانسه در تلاش است تا راه‌حلی بیابد که از طریق آن اتحادیه اروپا بتواند خسارت شرکت‌های خارجی را که با ایران کار می‌کنند و ممکن است با تحریم‌های آمریکا مواجه شوند، جبران کند. هفته گذشته سران ۲۸ کشور اتحادیه اروپا که در پایتخت بلغارستان گرد هم آمده بودند بر اتخاذ یک رویکرد واحد در قبال توافق هسته‌ای ایران تاکید و اعلام کردند که با وجود کنار رفتن آمریکا از برجام، تا زمانی که ایران به این توافق احترام بگذارد آنها نیز برای حفظ توافق هسته‌ای تلاش می‌کنند.
اجرای قانون مسدودکننده


الی گرانمایه تحلیلگر ارشد شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا در مطلبی که در نشریه فارین پالسی منتشر شد نوشت با اشاره به بازگرداندن قانون مسدود‌کننده از سوی اتحادیه اروپا برای محافظت از منافع شرکت‌های خود نوشت: اروپا پس از اطمینان یافتن از ادامه تعهد ایران به برجام باید موضع مذاکراتی خود را به یک سلاح کارآمد مسلح کند تا از منافع شرکت‌های خود که مایل به ادامه تجارت با ایران هستند محافظت کند؛ به این معنی که اروپا باید از مکانیزم‌های قانونی اعم از به‌کارگیری اقدامات مقابله جویانه که انعکاسی از تبعات سیاسی، اقتصادی و قانونی علیه واشنگتن را بازتاب خواهد داد بهره بجوید تا از تاثیرات تحریم‌های ثانویه آمریکا علیه شرکت‌های خود به‌دلیل تجارت با ایران بکاهد. از همان ابتدا برخی از رهبران اروپا در واکنش به خروج ترامپ از برجام و تهدید به بازگرداندن تحریم‌های ثانویه علیه شرکت‌های تجاری اروپایی خواستار آن شدند تا این اتحادیه بار دیگر قانون مسدودکننده را پس از دو دهه اجرایی کند. ژان کلود یونکر، رئیس کمیسیون اروپا روز جمعه اعلام کرد که پس از بحث‌های کارشناسی در رابطه با بازگرداندن این مکانیزم قانونی قانون مسدود‌کننده اجرایی شده است.
یک تجربه موفق
آخرین باری که اتحادیه اروپا برای مقابله با تحریم‌های ثانویه آمریکا «قانون مسدودکننده» را اجرایی کرد در سال ۱۹۹۶ زمانی بود که بیل کلینتون طرح تحریم‌های لیبی و ایران را با امضای خود به حالت قانون درآورد؛ ائتلافی که آن روزها همچون امروز میان رهبران اروپایی شکل گرفت معتقد بود که واشنگتن به‌طور غیرقانونی اروپا را مجبور به پذیرفتن تصمیمی در حوزه سیاست خارجی کرده است که با منافع اقتصادی و امنیت اتحادیه اروپا در تضاد است، اما آمریکایی‌ها از سوی دیگر با استفاده از برتری اقتصادی خود به جریمه شرکت‌های غیرآمریکایی که با ایران و لیبی تجارت می‌کردند، ادامه می‌دادند. در مقابل نیز اعضای اتحادیه اروپا قانون ۲۲۷۱ را با هدف حفاظت از شرکت‌های اروپایی در برابر تحریم‌های کشور سوم، به تصویب رساندند. بنابراین قانون، نهادها و دادگاه‌های اروپایی از حرکت در راستای تحریم‌های «آمریکا» منع شدند. همچنین این قانون امکان شکایت از سوی شرکت‌های اروپایی برای جبران جریمه و خسارت‌ها در پی تحریم‌های آمریکا را فراهم کرد. این مکانیزم به آن معنی است که اموال شرکت‌های اروپایی می‌توانند با مسدود کردن یا توقیف اموال شرکت‌های آمریکایی در اروپا در مقابله با تحریم‌های آمریکا غرامت خود را دریافت کنند. در سال ۱۹۹۶ قانون مسدودکننده به‌عنوان بخشی از کمپین ایجاد شده میان اروپایی‌ها علیه واشنگتن به تصویب رسید که در نهایت منجر به تقویت اهرم سیاسی اروپا در مذاکرات با دولت بیل کلینتون شد. در نهایت نیز دو طرف به توافقی دست یافتند که بنا بر آن آمریکا به‌طور مستقیم تحریم‌های ثانویه خود را علیه شرکت‌های اروپایی اعمال نکند.
پیام قاطع اروپا به ترامپ
استفاده مجدد از قانون مسدودکننده امروز وابسته به اهرم سیاسی خواهد بود؛ به همین دلیل این قانون گزینه‌ای مطلوب برای اروپا در راستای مقابله با ترامپ در سوء استفاده از قدرت تحریمی آمریکا است. همان‌طور که ژان کلود یونکر رئیس کمیسیون اروپا از تصویب دوباره قانون مسدودکننده خبر داده است در صورتی که رهبران اروپا تصمیم به بازگرداندن و اجرایی کردن این قانون و پیوست موضوع تحریم‌های ثانویه آمریکا علیه ایران به آن بگیرند، این اقدام یک پیام سیاسی قاطع را مبنی بر اینکه اروپا حاضر به دفاع از منافع شرکت‌های خود و نیز نفوذ در نحوه اجرای تحریم‌های آمریکا است، منعکس خواهد کرد. اقدام ترامپ در خروج یکجانبه از برجام با مخالفت و انتقاد شدید بسیاری از مقامات پیشین آمریکا از جمله باراک اوباما، رئیس‌جمهور و جان کری وزیر امور خارجه وی مواجه شد. آنها تاکید داشتند که این کار به اعتبار آمریکا و جایگاه دیپلماسی جهانی آسیب می‌زند. این در حالی است که دیگر طرف‌های توافق هسته‌ای یعنی انگلیس، فرانسه و آلمان به علاوه روسیه و چین ضمن ابراز تاسف نسبت به خروج آمریکا از توافق هسته‌ای، بر ادامه پایبندی خود به این توافق تاکید کرده‌اند.