جایگاه ویژه «مردم» در روش مبارزاتی امام(ره)

نخستین نشست از سلسله نشست‌های «چهلمین فجر انقلاب اسلامی»، با عنوان «15 خرداد؛ طلیعه انقلاب»، با هدف تبیین چرایی و چگونگی وقوع انقلاب اسلامی و نیز، بررسی‌ دستاوردهای آن، به همت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، 14 خردادماه، در محل سالن همایش‌های این بنیاد، برگزار شد. به گزارش خراسان، در ابتدای این نشست، مدیرعامل بنیاد پژوهش‌های اسلامی، طی سخنانی به تشریح شرایطی که انقلاب اسلامی در آن بروز و ظهور یافت، پرداخت. حجت‌الاسلام والمسلمین مرویان حسینی ضمن تأکید بر نقش مردم مشهد در جریان قیام 15 خرداد و نیز، تأثیر بسزای شهدا و شخصیت‌های این شهر مقدس در روند پیروزی انقلاب اسلامی، به چگونگی برپایی این سلسله نشست‌ها اشاره کرد و گفت: دبیرخانه این نشست‌ها، 35 موضوع تخصصی را درباره 15 خرداد استخراج کرده‌است و به زودی، به استادان و پژوهشگران واگذار می‌کند و نتایج این سلسله نشست‌ها، تا پایان امسال یا ابتدای سال آینده، در قالب یک همایش ملّی، ارائه می‌شود.
شرایط حساسِ پیش از قیام 15 خرداد
رئیس بنیاد تاریخ‌پژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی گفت: پیش از آغاز قیام 15 خرداد، ایران شرایط بسیار حساسی داشت. استعمارگران، از دوران انعقاد قراردادهای رژی و رویتر، به فکر از بین بردن یا دست کم محدود کردن دین و روحانیت در جامعه بودند و یکی از اهداف آن ها از برکشیدن رضاخان به قدرت، همین بود. در دوران پهلوی اول، واقعه کشف حجاب و به ویژه، کشتار عظیم مسجد گوهرشاد که به شهادت هزاران نفر از مردم مسلمان مشهد انجامید، در همین راستا انجام شد. از سوی دیگر، وقایع تلخ و دردناکی برای حوزه‌های علمیه، در اوایل دهه 1340 اتفاق افتاد؛ درگذشت آیت‌ا...العظمی بروجردی، زعیم عالی‌قدر جهان تشیع، در بهار سال 1340 و رحلت عالم مبارز و نستوه، آیت‌ا... سیدابوالقاسم کاشانی، در اسفند ماه همین سال، باعث شده بود دشمنان به این فکر بیفتند که حوزه‌های علمیه از وجود علمای مبارز و تأثیرگذار خالی است و فردی که بتواند از اقدامات آن ها جلوگیری کند، وجود ندارد. در همین دوره است که شاهد رشد فزاینده فساد و فحشا در جامعه هستیم و مردم و به ویژه جوانان، آماج حملات فکری رژیم برای دور شدن هرچه بیشتر از اسلام و تعالیم روح بخش آن، قرار گرفته بودند.
قدرتمندتر از بُمب!


حجت‌الاسلام روحانی در ادامه سخنانش، به تبیین ویژگی‌های شخصیتی حضرت امام(ره)، به عنوان عالمی مبارز که توانست در جو حاکمیت خفقان و اختناق، علیه سیاست‌های ضد دینی و ضد ملی رژیم پهلوی بپاخیزد، پرداخت و افزود: امام(ره)، عالمی آینده‌نگر بودند و این یکی از ویژگی‌های برجسته ایشان محسوب می‌شود. امام(ره)، قبل از آن‌که رژیم شاه درصدد عرضه و اجرای تصویب‌نامه انجمن‌های ایالتی و ولایتی برآید، از خطر آن آگاه شدند و علما را به بیت آیت‌ا... حائری فراخواندند و به تشریح شرایط خطرناکی که پیش روی اسلام و مسلمین قرار داشت، پرداختند. در همان جلسه، امام(ره) علما را به مقابله با رژیم پهلوی و تلاش در جهت ساقط کردن این رژیم وابسته دعوت کردند؛ دعوتی که با حیرت برخی از آقایان حاضر همراه شد؛ آن ها از امام(ره) می‌پرسیدند که چگونه می‌شود بدون سلاح، به نبرد با رژیم تا بن دندان مسلح پهلوی پرداخت؟ پاسخ ایشان این بود که سلاح ما و آن چیزی که قدرتمند از بمب محسوب می‌شود، مردم هستند. این نیز یکی دیگر از ویژگی‌های شخصیتی امام(ره) بود؛ ایشان یک‌ جامعه‌شناس و مردم‌شناس به تمام معنا بودند و می‌دانستند که چگونه می‌توان از این قدرت تأثیرگذار، در جهت دستیابی به اهداف مقدس انقلاب اسلامی، استفاده کرد.این پژوهشگر تاریخ معاصر ایران، با اشاره به تعریفی که از مبارزه و شیوه انجام آن در میان روشنفکران و سیاستمداران روزگار شکل‌گیری قیام 15 خرداد وجود داشت، تصریح کرد: در آن زمان، اولاً گروه‌های مبارز موجود معتقد بودند که برای مبارزه، باید به سراغ مکتب‌های غرب و شرق رفت و اسلام، قدرت سازمان دهی یک قیام همه‌گیر را ندارد؛ ثانیاً، اعتقاد داشتند که برای گرفتن حق مردم و کسب آزادی‌های سیاسی و اجتماعی، حتماً نیاز به کسب حمایت از یک قدرت خارجی است و بدون این حمایت، به دست آوردن پیروزی، ممکن نخواهد بود و ثالثاً، این گروه‌ها پذیرفته بودند که برای پیروزی، باید اصول و ساز و کارهای پذیرفته شده در تعاملات بین‌المللی را، ولو   مخالف ارزش ها و باورهای دینی و ملی باشد، پذیرفت. به همین دلیل، برخی از این گروه‌ها، مانند نهضت آزادی، اصولاً در پی ساقط کردن رژیم پهلوی نبودند و حضور شاه را با عنوان این‌که در سطح بین‌المللی، مورد قبول ابرقدرت‌هاست، پذیرفته بودند.
شیوه مبارزاتی امام(ره)
حجت‌الاسلام سیدحمید روحانی ادامه داد: امام(ره)، این باورها و معادلات ساختگی مبارزه را بر هم زدند و دیدگاه‌های مبارزان آن روز را به چالش کشیدند و اسلام را به عنوان یک مکتب پویا، با قابلیت سازمان دهی مبارزه و تشکیل حکومتی که می‌تواند آزادی‌های مشروع را برای مردم تأمین کند، معرفی کردند. ایشان در گام نخست، موضوع روشنگری و آگاهی بخشیدن به مردم را مورد توجه قرار دادند و به این مسئله که مردم نباید کورکورانه در پی رهبر خود باشند، تأکید داشتند. یکی از دلایلی که امام(ره) از علمای اعلام خواستند تا برای مردم سخنرانی و مسائل را تشریح کنند، همین بود. تا آن زمان، مراجع تقلید کمتر به سراغ وعظ و خطابه می‌رفتند و این مهم، معمولا بر عهده واعظان بود. ایشان پس از مرحله آگاهی بخشی، نقاط خطرناک اصلی را به مردم نشان دادند. تا پیش از آن، نوک پیکان اعتراض نسبت به شرایط حاکم، معمولاً به سمت دولت‌ها بود و شاه می‌توانست با تعویض کابینه‌ها، خشم عمومی را کنترل کند. اما امام(ره)، عامل اصلی همه این مشکلات را شاه معرفی کردند و مرکز فتنه را به مردم نشان دادند. ایشان از آمریکا و رژیم صهیونیستی نیز به عنوان عوامل پشت پرده این فتنه یاد کردند، پرده‌ها را از جلوی چشم مردم کنار زدند و هدف اصلی مبارزه را به مردم نشان دادند.در خور اشاره است که در حاشیه این نشست، نمایشگاهی از اسناد مربوط به قیام 15 خرداد نیز، به نمایش گذاشته شده بود.