حذف تجارت ایران از عراق؟

شعبان فروتن* - صادرات ایران به عراق دقیقا در بحرانی‌ترین روزهای اقتصادی و بازرگانی این کشور در اوج بود؛ زمانی که ارزش پول رایج عراق به شدت نزول پیدا کرده بود و دسترسی به روابط دوجانبه موضوعی کاملا دشوار بود. در همین روزها اما ایران روابط بازرگانی خود با این کشور را همچنان ادامه داد. امروز اما افزایش تعرفه واردات عراق بی‌شک تجارت بین ایران و عراق را به چالش خواهد کشید.
در حال حاضر نه تنها ایران از منظر اقتصادی حواشی و مشکلات بسیاری دارد، بلکه افزایش تقریبا هفت برابری ارزش دینار در مقابل ریال و همچنین افزایش مبادلات با دلار در این کشور تمایل به ادامه روابط تجاری عراق با ایران را کاهش داده است. بی‌شک افزایش تعرفه واردات عراق تاثیر نامطلوبی بر صادرات ایران خواهد گذاشت اما این موضوع به تعرفه‌های اصلی ختم نمی‌شود و هر منطقه عراق قوانین خاص خود را نیز برای وضع تعرفه دارد.
باید پذیرفت با گرفتاری‌های اقتصادی که هم‌اکنون بر کشور حاکم است، اگر توان مذاکره و تعامل با طرف مقابل را نداشته باشیم قطعا مشکلات اقتصادی و تجاری کشور گسترش چشمگیری پیدا خواهند کرد و این موضوع برای اقتصاد کشور بسیار خطر‌آفرین است. مساله فقط به صادرات ختم نمی‌شود و نگرانی نیز دقیقا بر همین اساس است. آغاز چالش‌ها در صادرات به معنی ایجاد شکافی دوباره در صنعت و تولید کشور خواهد بود. بدیهی است نبود تقاضا بر تولید نیز اثر‌گذاری دارد و منجر به کاهش تولید در کشور می‌شود.
متاسفانه شرایط فعلی کشور منجر به آن شده که همسایگان و شرکای تجاری از این آب گل‌آلود به نفع خود ماهی بگیرند و همه تلاش خود را به کار گیرند تا بیشترین سود و منفعت اقتصادی را شامل حال خود کنند. کشورهایی مثل ترکیه و افغانستان که تبدیل به رقبای اقتصادی ایران شده‌اند امروز بیشترین سود را از خدشه‌دار شدن وضعیت اقتصادی و روابط نامطلوب بین‌المللی ایران می‌برند.


عراق هر چند دلایلی بسیار، همچون مرز مشترک طولانی با ایران، ظرفیت لازم برای تبدیل شدن به شریک اقتصادی اول کشور را دارد اما به نظر می‌رسد منافع این کشور از سوی دیگر کشورهای منطقه بیشتر تامین می‌شود. همین روند نیز موجب آن شده است موقعیت تجاری کشور نه تنها گسترش پیدا نکند بلکه دچار رخوت و رکود نیز شود.
راهکار اساسی اما در این مرحله به موضع‌گیری منطقی و مطالعه شده دولت برمی‌گردد. که باید با گفت‌و‌گو و بر‌اساس دیپلماسی دروازه‌های جدیدی به منظور بهبود روابط تجاری ایران و عراق و کاهش این تعرفه‌ها باز کند. روشن است این روزها اقتصاد بین‌المللی از مسیر دیپلماسی عبور می‌کند و ضعف در روابط بین کشورها منجر به کاهش قدرت اقتصادی آنها خواهد شد. از همین رو امید است وزرای خارجه دو کشور در مذاکره با هم بهترین نتیجه در گسترش روابط و نه قطع آن را اعلام کنند.در همین راستا باید تاکید کرد که مقابله به‌مثل با این افزایش تعرفه‌ها رفتاری منطقی نیست و می‌تواند زیان بیشتری را به اقتصاد کشور وارد کند. طبیعتا افزایش تعرفه کالا به معنای افزایش قیمت تمام‌شده خواهد بود و بدیهی است بازار رقابت به گونه‌ای است که فرصت‌ها را برای ادامه حیات کالا با قیمت بالا از بین خواهد برد. از همین رو رایزنی و مذاکره بهترین و قابل تامل‌ترین راهکار نهایی در مسیر دستیابی به روابط تجاری مسالمت‌آمیز خواهد بود.
* نایب‌رییس اتاق بازرگانی ایران و عراق