روزنامه ابتکار
1397/05/04
«ابتکار » چگونگی ترمیم دولت دوازدهم را بررسی کرد نسیم تغییر علیه توفان بحران
گروه سیاسی: پس از خروج آمریکا از برجام و ایجاد جنگ روانی و افزایش بی‌رویه قیمت‌ها به ویژه نرخ ارز و سکه و توفیق نه‌چندان مناسب دولت در مهار این گرانی‌ها، زمزمه‌هایی پیرامون تغییر در کابینه دولت به‌ویژه در تیم اقتصادی به گوش رسید. خروج دولت آمریکا از برجام، تلاش واشنگتن برای بازگرداندن تحریمهای ایران و ایجاد جو روانی درخصوص همراه کردن برخی کشورها برای فشار اقتصادی بر ایران، شرایطی را به وجود آورده که نیازمند برنامه‌ریزی جدید سیاسی و اقتصادی برای گذر امن از شرایط موجود است.براساس آخرین گمانه‌زنی‌ها از تغییر تیم اقتصادی دولت احتمال تغییر رئیس بانک مرکزی مقرون با واقعیت بود. همچنین بنابه احتمالات برخی خبرگزاری‌ها قرار است رئیس‌جمهوری وزرای صنعت، معدن و تجارت، اقتصاد، کار، رفاه و تامین اجتماعی و وزارت راه و شهرسازی را تغییر دهد. براساس اظهارات تعدادی از نمایندگان مجلس پس از دیدار با رئیس‌جمهوری، احتمال تغییرات در کابینه دوازدهم طی هفته‌های آتی بیش از گذشته احساس میشود. براساس آخرین گمانه‌زنی‌ها در مورد تغییرات در ترکیب کابینه دوازدهم به نظر می‌رسد که تعدادی از وزرا خداحافظی می‌کنند و احتمالا برخی دیگر هم جابه‌جا می‌شوند. رئیس‌دفتر رئیس‌جمهوری هم 27 تیرماه سال جاری در حاشیه جلسه هیات دولت در جمع خبرنگاران درخصوص تغییرات کابینه خاطرنشان کرد: «امروز با شرایط جدیدی مواجه هستیم که بعد از خروج آمریکا از برجام و برخی تحریمهای به وجود آمده و مهم‌تر از آن جنگ روانی که به ملت ایران تحمیل میشود، رئیس‌جمهوری در حال بررسی اسامی مختلف هستند تا در فرصت مناسب برخی تغییرات انجام شود. رئیس‌جمهوری برخی از اعضای کابینه را که در شرایط عادی انتخاب کردند بررسی می‌کنند تا برخی از تغییرات انجام شود و شخص رئیس‌جمهوری اسامی و تعداد تغییرات در دولت از جمله در تیم اقتصادی را اعلام خواهد کرد». پس از اعلام این مواضع، گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای آغاز شد: «به گزارش برخی رسانه‌ها بوی تغییر اوضاع دولت از هفته قبل شنیده میشود. پیش از اینکه روحانی برای سومین‌بار در یک سال اخیر کابینه خود را مورد عتاب قرار دهد. همان‌وقت که در محافل سیاسی زمزمه‌هایی مبنی بر تغییر 5 عضو کابینه به گوش می‌رسید و هنوز گام عملی برداشته نشده بود. حرف‌های رئیس‌جمهوری در مراسم روز کارگر اما حجت را تمام کرد. روزنامه سازندگی ارگان حزب کارگزاران فهرست موردنظر خود را منتشر و از نوبخت رئیس سازمان برنامه بودجه، زنگنه وزیر نفت و کلانتری رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست به عنوان ناامیدهای دولت نام برد. این روزنامه حجتی وزیر کشاورزی و اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهور را از جمله امیدواران دولت خواند. رونمایی از گزینه‌های حذفی دولت اما به این سادگی‌ها نیست و نیاز به نگاه و بررسی دقیق‌تر دارد».
نوبخت؛ شماره یک
روحانی از ابتدای کار با چالش نابسامانی وضعیت اقتصادی مواجه بود و در دولت دوم بیش از قبل تحت فشار قرار گرفت. تغییر تیم اقتصادی یعنی کنار گذاشتن طیب‌نیا و تضعیف جایگاه اسحاق جهانگیری نه‌تنها به کار نیامد بلکه اوضاع را بدتر هم کرد. از همین رو در هفته‌های اخیر شاهد چرخش دوباره و بازگشت جهانگیری بودیم. معاون اول دولت روحانی که در یک سال گذشته به واسطه کاهش نقش خود و مسائل سیاسی دیگر در گروه ناامیدها قرار گرفته بود حالا به قدرت بازگشته و خیال ترک پاستور را ندارد. تقویت او اما تمام ماجرا نیست زیرا پررنگ شدن نقش جهانگیری به عنوان نماینده تکنوکرات‌ها در دولت با ضعف جایگاه بوروکرات‌ها همراه است. گروهی که تحت عنوان «اعتدال و توسعه» شناخته شده و پست‌های قابل توجهی در کابینه دارند؛ از ریاست سازمان برنامه و بودجه و سخنگویی گرفته تا ریاست دفتر.
نتیجه روشن است، مهره اصلی اصلاح‌طلبان در دولت به جایگاه اصلی خود بازگشته و کاپیتان تیم اقتصادی است. به نظر می‌رسد در مقابل از میزان اثرگذاری واعظی کاسته شده است و برخی جریان‌ها برای کاهش نقش اعتدال و توسعه در دولت فعال شده‌اند؛ مشخصا کارگزارانی‌ها این مساله را دنبال می‌کنند. شاهد این مدعا علاوه بر فهرست روزنامه سازندگی، اظهارات حسین مرعشی در مصاحبه با روزنامه اعتماد است. او در پاسخ به خبرنگار این روزنامه از ذکر نام فرد خاصی امتناع کرده اما گفته است: «با توجه به شناخت و اطلاعاتی که من در اختیار دارم، بخش عمده گلایه‌مندی بیشتر وزرا مربوط به سازمان برنامه و بودجه است زیرا معتقدند این سازمان از وزارتخانه‌های متبوع هر وزیر پشتیبانی لازم را انجام نمی‌دهد».
اکنون همزمان با طرح گمانه تغییر رئیس سازمان برنامه و بودجه خبرهایی نیز مبنی بر جدی شدن ماجرای تعیین معاونت سیاسی به گوش می‌رسد. منابع خبری غیررسمی از مجید تخت روانچی به عنوان گزینه اصلی این سمت نام می‌برند.
پیش از گمانه‌زنی گزینه‌های تغییر، محمدباقر نوبخت سخنگوی دولت و رئیس سازمان برنامه و بودجه طی روزهای گذشته استعفایش را تقدیم روحانی کرد. درخواستی که با مخالفت روحانی مواجه شد. محمدباقر نوبخت با اعلام اینکه برای باز بودن دست رئیس‌جمهور استعفای خود را تقدیم کردم، گفت: «من نتوانستم آقای رئیس‌جمهور را برای این کار قانع کنم.» وی در پاسخ به سوالی درباره اینکه آیا تغییرات کابینه شامل سازمان برنامه و بودجه نیز میشود، اظهار کرد: «بعد از اینکه نابسامانی‌هایی به وجود آمد و مردم دچار مشکل شدند، انتظار و مطالبه مردم این بود که وضعیت بازار ارز بهبود پیدا کند و این موضوع با ترمیم و تغییر کابینه و تیم اقتصادی دولت همراه دانسته شد. واقعیت این است که بدون اینکه موضوع ارز و سیاست‌های بانک مرکزی در این زمینه و نابسامانی‌های بازار کالا ارتباطی با سازمان برنامه و بودجه داشته باشد، ترجیح دادم برای اینکه زمینه برای اصلاح فراهم شود و دست رئیس‌جمهوری باز باشد داوطلبانه و شخصا از تمام مسئولیت‌های موجود دولت کناره‌گیری کنم چراکه مردم را دوست دارم و اگر رفتنم به بهبود اوضاع کمک کند دریغ نخواهم کرد». او تاکید می‌کند که مرد حرفش بوده است: «صمیمانه این استعفا را به آقای رئیس‌جمهوری تقدیم کردم، اما عده‌ای گفتند فداکاری شده و برخی نیز گفتند فضاسازی شده که تسویه حساب سیاسی شود و از همه خواهش میکنم بیش از هرچیز نگران مردم باشیم و با صمیمیت می‌گویم که در حال حاضر وقت تسویه حساب سیاسی نیست و می‌گویم که می‌خواهم به تدریس در کلاس درس بپردازم و کنار دانشجویان باشم. من از باب اینکه دست آقای رئیس‌جمهور باز باشد و حتی اگر یک در هزار وضعیت با تغییر من بهتر میشود آمادگی دارم که از دولت کنار بروم. با این حال اگر برخی فعالان سیاسی رضایت خدا را در نظر نمی‌گیرند، مراعات مردم را بکنند و دنبال تسویه‌حساب نباشند».
رئیس سازمان برنامه و بودجه در ادامه صحبت‌هایش گفته: «من نتوانستم آقای رئیس‌جمهور را برای این کار قانع کنم و امیدوارم که ایشان تصمیم مقتضی را بگیرند و البته از طرفی اصرار بر ترک مسئولیت آن هم در شرایط فعلی یک جور فرصت‌طلبی به نظر می‌رسد و ممکن است عده‌ای بگویند افرادی به دنبال عافیت‌طلبی هستند. رئیس‌جمهوری آنچه که مصلحت مردم و اقتضای شرایط باشد را در زمینه تغییرات دیگر در کابینه پیگیری خواهند کرد چراکه به رای مردم متعهد است».
سیف؛ نفر دوم
ولی‌الله سیف رئیس بانک مرکزی دومین گزینه احتمالی برای انجام تغییرات در کابینه روحانی بود. عملکرد او مورد انتقاد واقع شد و نوسانات اخیر در بازار ارز نیز برایش حکم ضربه آخر را داشت.
اظهارات اخیر سیف در مورد سفر خارجی رفتن یا نرفتن مردم نیز جنجال‌هایی به راه انداخت. به این ترتیب رئیس بانک مرکزی از همه طرف تحت فشار قرار گرفت و منطقی بود اگر رئیس‌جمهوری تصمیم به تغییر او بگیرد. خود سیف نیز همین نظر را داشت. چند هفته قبل وقتی محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی خواستار برکناری او شد، گفت: «شخصاً از پیشنهاد آقای پورابراهیمی استقبال میکنم و از اینکه جناب آقای رئیس‌جمهور، فرد شایسته‌ای را برای اداره بانک مرکزی انتخاب و منصوب کنند، شخصاً استقبال میکنم؛ البته این حق طبیعی و اختیار قانونی ایشان است؛ اما از وی سوال میکنم شما که اقتصادخوانده و کارشناس اقتصادی هستید، آیا معنای استقلال بانک مرکزی، همین‌گونه اظهارنظرها و درخواست‌ها است؟!... نه‌تنها رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس و سایر نمایندگان، بلکه هر شهروندی حق اظهارنظر درخصوص عملکرد و جابه‌جایی یک مسئول کشور را دارد، اما این رئیس دولت است که با ارزیابی عملکرد همکارانش، نسبت به تداوم یا عدم ادامه همکاری تصمیم‌گیری می‌کند.» این مسائل آنقدر سطح انتقادات را بالا برد تا اینکه احتمالات به واقعیت پیوست و خبر خداحافظی سیف با بانک مرکزی و جانشینی همتی در کرسی ریاست بانک مرکزی منتشر شد. هیات دولت جمهوری اسلامی ایران در جلسه روز گذشته خود به عبدالناصر همتی به عنوان رئیس کل جدید بانک مرکزی رای اعتماد داد. رئیس هیات وزیران اصلاح نظام بانکی، سیاست‌های مالی، پولی و بهبود روابط بانکی با دنیا و توسعه پیمان‌های پولی دوجانبه، حفظ و مراقبت از ذخایر ارزی را از اولویت‌های رئیس کل جدید بانک مرکزی دانست و کلیه اعضای دولت را به همکاری با ایشان توصیه کرد».
در برخی گمانه‌زنی‌ها ورود مجدد علی طیب‌نیا و حضور غلامرضا تاجگردون در سیستم اقتصادی کابینه محتمل گزارش شده است. در هر صورت اولین اقدام در جابه‌جایی همتی به جای سیف خبر از آغاز تغییرات در کابینه دوازدهم می‌دهد؛ تغییراتی که اگر تداوم یابد می‌تواند نویدبخش روزهای بهتر برای معیشت و اقتصاد جامعه باشد. گرچه نباید فراموش کرد که جابه‌جایی همتی و سیف در بستر معمول و قابل پیش‌بینی صورت گرفت. به هر روی مدت مسئولیت سیف به اتمام رسیده و روحانی ناچار بود که رئیسی تازه برای بانک مرکزی انتخاب کند.
سایر اخبار این روزنامه
«ابتکار» در گفت‌و‌گو با یک استاد حقوق بین‌الملل دانشگاه تهران، رای موقت دیوان بین‌الملل دادگستری برای منع آمریکا از اقدامات جدید علیه ایران را بررسی می‌کند
«ابتکار» از تاثیر فشارهای روانی ناشی از وضعیت اقتصادی ایران بر مردم گزارش می‌دهد
نوسان قیمت در بازار به 15 دقیقه رسیده است
ژوبین صفاری
تغییر، ترمیم، اعتماد
«ابتکار» درباره حمایت نمایندگان از تفحص «ارز دولتی» گزارش می‌دهد
موشکافی «ارزی» بهارستان
دانشمندان از خطر انقراض برخی از گونه‌های جانوری آمریکا و مکزیک به واسطه دیوار مرزی خبر داده‌اند
«ابتکار » چگونگی ترمیم دولت دوازدهم را بررسی کرد
نسیم تغییر علیه توفان بحران
ایران و آمریکا؛ بازگشت به عهد مودت
در یازدهمین جلسه دادگاه متهمان پرونده ثامن‌الحجج چه گذشت؟
متهم ردیف سوم در خانه‌اش است
آتش جنگ جناح‌ها، تنور خاموش مردم
