ایرلاین‌های کشور در دوراهی گرانی و تعطیلی

اشکان نظام‌آبادی- افزایش نرخ دلار و بالا رفتن نرخ بلیت پروازهای خارجی این روزها بلای جان صنعت هوانوردی کشور شده و ادامه حیات آن را به خطر انداخته است‌. با افزایش بی‌سابقه نرخ دلار، شرکت‌های هواپیمایی که بیش از 60 درصد هزینه‌های خود را به صورت ارزی پرداخت می‌کنند قیمت بلیت را افزایش دادند‌. در ادامه سازمان هواپیمایی سعی کرد با اجرای نرخ‌های مصوب از این وضعیت جلوگیری کند اما باز هم نرخ‌ها در مسیرهای پرتردد افزایش یافت و مردم دچار نگرانی و سردرگمی شدند‌؛ ایرلاین‌هایی که حالا رعایت نرخ‌های مصوب سازمان هواپیمایی را اقتصادی نمی‌دانند فروش آنلاین خود را تقریبا متوقف و سعی می‌کنند در فضایی غیرشفاف با نرخ‌های دلخواه بلیت بفروشند‌. در همین حال گزارش‌های میدانی و تصاویر ارسال شده از فرودگاه از رکود شدید مسافران هوایی در مسیرهای داخلی و خارجی حکایت می‌کند؛ رکودی که کار را به جایی رسانده که مسیرهای پرترددی مانند تهران- استانبول با 20 صندلی فروخته شده پرواز می‌کند‌. در حال حاضر نرخ بلیت پرواز تهران- مشهد در ارزان‌ترین حالت به قیمت300 هزار تومان به فروش می‌رسد و نرخ مسیرهای دورتر تا 700 هزار تومان هم بالا رفته است‌. چند روز پیش عباس آخوندی وزیر راه‌وشهرسازی گفت: در شرایط فعلی، حفظ صنعت هوانوردی از قیمت پروازها برای کشور بسیار مهم‌تر است و باید بتوانیم این صنعت را از گزند تحریم‌ها حفظ کنیم و در حرکت نگه داریم‌. عباس آخوندی در حاشیه جلسه ستاد اقتصاد مقاومتی گفته بود هم‌اکنون ۴۵ تا ۵۵ درصد هزینه‌های تمام‌شده قیمت بلیت هواپیما متاثر از قیمت ارز است و اینکه بگوییم تحولات ارز روی قیمت بلیت تاثیر ندارد حرف دقیقی نیست‌. با وجود اینکه طبق گفته آخوندی نرخ بلیت هواپیما به منظور حفظ ناوگان و مسیرهای پروازی تا حد ممکن بالا رفته است اما به نظر می‌رسد افزایش قیمت حیات همین صنعت را به خطر انداخته است؛ حیاتی که قرار بود با افزایش قیمت‌ها متناسب با قیمت ارز حفظ شود‌.
گرانی بلیت یا پرواز با صندلی خالی
علی مخبری، کارشناس صنعت هوایی در این ارتباط معتقد است شرکت‌های هواپیمایی برای حفظ مسیرهای پروازی خود قیمت‌ها را بالا می‌بردند و برای کاهش مسافران هوایی باید به دنبال دلایل دیگری برویم‌. مخبری در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» می‌گوید: «در صنعت هوانوردی رقابتی کردن نوع خدمات هواپیمایی حرف اول را می‌زند‌. در کشور ما تقاضای زیادی برای سفر هوایی وجود دارد و در صورت استفاده از این ظرفیت می‌توان صنعت هوانوردی را حفظ کرد‌.» به گفته مخبری پیش از این بحث هم گرانی بلیت وجود داشت چراکه هر یک ساعت پرواز 100 دلار هزینه داشت و برای مثال مسیر مشهد- تهران 400 هزار تومان هزینه داشت‌. علاوه بر این تامین قطعات، ساعت پروازی و سایر فاکتورها هم قیمت بلیت را تعیین می‌کند‌. در چنین شرایطی لازمه بقای صنعت هوایی این است قیمت‌ها متناسب با خدمات باشد‌. او در پاسخ به اینکه افزایش قیمت چگونه باعث کاهش مسافران شده است می‌گوید: «در حال حاضر تمام نرخ‌ها در حمل‌ونقل کشور همزمان افزایش پیدا کرده است و در قطار و اتوبوس هم وضعیت به همین صورت است و این در حالی است که تمام دانشگاه‌های کشور قطعات قطار را تولید می‌کنند اما در مورد هواپیما چنین ظرفیتی در کشور وجود ندارد‌. ایرلاین‌ها برای تامین کوچک‌ترین قطعه یا پیچی برای موتور هواپیما هزینه‌های چند میلیونی می‌پردازند‌. در عین حال با رقابتی که بین شرکت‌ها وجود دارد هواپیما‌هایی که نوع خدمات متفاوتی ارائه می‌‌دهند نرخ‌های بالاتری نسبت به نرخ مصوب در نظر می‌گیرند‌.»
بلیت هواپیما چگونه گران شد


او در مورد علت گرانی بلیت می‌گوید: «در حال حاضر برخی مسیرهای پروازی همان مشتریان خاص خود را دارند اما نوع روش استفاده از هواپیما متفاوت‌تر شده است‌. الان مردم دنبال ارزان‌ترین روش برای مسافرت هستند و اگر کسی بخواهد یک میلیون تومان برای یک سفر هزینه کند به صرفه نیست اما در گذشته اینطور نبود چراکه چارترکننده زمان متفاوتی برای سفر در نظر می‌گرفت و نرخ رقابتی تعیین می‌کرد که از قیمت مصوب پایین‌تر بود زمان پرواز هم متفاوت بود‌. در حال حاضر بخشی از نرخ‌ها مشخص است اما متاسفانه در تعیین بخش دیگری از نرخ‌ها دست چارترکننده‌ها با شرکت‌های هواپیمایی در یک کاسه رفته است چراکه سود شرکت‌های هواپیمایی در این است که بلیت‌ها را در اختیار دلال‌ها قرار دهند تا آنها این کار را انجام دهند‌. بر اساس همین رویه الان اکثر پرواز‌ها چارتری شده است و تنها برخی از ایرلاین‌ها برای حفظ پرستیج بعضی مسیرهای خود را به صورت سیستمی تعیین نرخ می‌کنند‌.
خدمات ایرلاین‌ها رتبه‌بندی شود تا قیمت شکسته شود
به گفته مخبری تنها راهکار خلاصی از وضعیت فعلی و نجات صنعت هوایی کنار گذاشتن نرخ‌های شناور است چراکه این نرخ‌ها کارایی خود را از دست داده‌اند‌. او می‌گوید: «در این شرایط لازم است خدمات شرکت‌های هواپیمایی بر اساس یک رنکینگ مشخص قیمت‌گذاری شود؛ نوع سرویس، نوع صندلی، زمان سفر عواملی است که می‌تواند امتیازبندی شود و بر همین اساس قیمت‌گذاری در کلاس‌های مختلفی انجام شود‌. مانند کاری که در هتل‌ها انجام می‌شود‌. واقعیت این است که افزایش قیمت، ناوگان را حفظ می‌کند و شرکت‌ها را از حالت ضرردهی خارج می‌کند چون تمام هزینه‌های یک هواپیمای اجاره‌ای به دلار تامین می‌شود‌. در کنار این رتبه‌بندی‌ها حمایت‌های دولت و شرکت فرودگاه‌های کشور در تعیین زمان پرواز و نوع خدمات به این راهکار کمک می‌کند‌.
این راهکار در کشورهای خارجی هم اجرا می‌شود‌. گاهی هواپیمای امارات فقط برای اینکه لاین و برند خود را حفظ کند از امارات تا مشهد را با 20 تا 30 مسافر طی می‌کند‌. در حال حاضر راهکار این است که قیمت شناور را بردارند و قیمت‌های ثابتی را بر اساس رنکینگ مشخص کنند‌. بر اساس نظارتی که دستگاه‌های دولت دارند مردم می‌توانند بدانند که چه هزینه‌ای را برای چه خدماتی پرداخت می‌کنند‌.