روزنامه همدلی

آشنایی مختصر با دانشنامه ایرانیکا

شیرزاد عبداللهی ‪-‬ دانشنامه ایرانیکا «بزرگترین و جامع ترین پروژه ایرانشناسی» است. احسان یارشاطر مدیر این پروژه در سن 94 سالگی درگذشت. رسانه‌های فارسی‌زبان به مناسبت درگذشت احسان یارشاطر این شخصیت بزرگ فرهنگی که 50 سال از عمر خود را صرف تهیه دانشنامه ایرانیکا کرد، مطالب زیادی نوشتند، اما جز معدودی اطلاعات کاربردی مشخصی در باره این دانشنامه بزرگ در اختیار مخاطب نگذاشتند و بیشتر از او به طور کلی تجلیل کردند. در این یادداشت سعی کرده‌ام اطلاعات کاربردی‌تر و مفیدتری برای خواننده فارسی زبان گردآوری کنم. این پروژه 50 سال پیش در ایران شروع شد و بعدا به دانشگاه کلمبیای آمریکا منتقل شد. ایرانیکا یک نام لاتینی است. مرسوم است که دانشنامه‌ها را با نام لاتین بخوانند مثل انسیکلوپیدیا بریتانیکا، یا انسیکلوپیدیا آمریکانا. یارشاطر هم به پیروی از این سنت اول اسم انسیکلوپیدیا پرسیکا را انتخاب کرده بود، بعد چون ایرانیکا جامع‌تر از پرسیکا بود به ایرانیکا تغییر نام داد. جالب اینکه دانشنامه ایرانیکا به زبان انگلیسی تالیف شده است به چند دلیل:«یکی برای رواج زبان انگلیسی، یکی برای سهولت تالیف و یکی هم برای اینکه مردم تحصیل کرده در سایر نقاط دنیا همه بتوانند ازآن برخوردار شوند.» احسان یارشاطر می‌گوید:«برای مسائلی که در دانشنامه ایرانیکا مطرح می‌شود، زبان انگلیسی زبان سهل‌تری است. چون زبان انگلیسی برای ادای معانی سهولتش خیلی بیشتر از زبان فارسی است و زبان فارسی، با اینکه برای ما خیلی عزیز است و اشعار فوق‌العاده خوب به آن زبان گفته شده، آمادگی کافی هنوز برای ادای مطالب علمی، فلسفی، قضایی و غیره به آن اندازه که انگلیسی دارد، ندارد. البته عملی هم نبود که ما در زبان فارسی این کار را انجام دهیم. کسانی که می‌توانند به زبان فارسی در مسائل چیز بنویسند، عده‌شان محدود است، خیلی محدود است. حال آنکه کسانی که مثلا در اروپا، انگلستان، آلمان، ایتالیا، فرانسه، بلژیک، هلند و در کانادا و ایالات متحده و سایر ممالک هستند، عده‌شان خیلی بیشتر است.» یارشاطر که از زمان پیروزی انقلاب به ایران سفر نکرده می‌گوید:«وطن برای من جایی است که بتوان برای ایران کار کرد، نوشت، منتشر کرد و فرهنگ ایران را بهتر شناساند.» بعد از انقلاب بودجه ایرانیکا قطع می‌شود و او سراغ بنیاد ملی علوم انسانی آمریکا‌ می‌رود:«از بخت بد من، آن روزها ایام گروگان‌گیری و اشغال سفارت آمریکا بود. در واشنگتن نمی‌شد اسم ایران را آورد. اما چون فکر‌ می‌کردم در دنیا حتما کسان دیگری هم هستند که مانند من معتقدند سیاست نباید در کار علم دخالت کند، جرات کردم و رفتم. همان ابتدا به رئیس بنیاد گفتم که از اوضاع خبر دارم، اما این کاری است که می‌خواهم بکنم. او گفت این کار شما از همان دسته کارهایی است که ما اصولا حمایت می‌کنیم، با این حال، شما باید تقاضا و طرحی کامل با جزئیات بیاورید تا در شورای ما بررسی شود. گفتم دفتر کوچک و منشی و دبیری را که الان تدارک دیده‌ام، نمی‌توانم معطل این زمان رسیدگی کنم و نگرانم که اگر آنها را از دست دهم، دیگر نظیرشان را پیدا نکنم. مرد سنجیده‌ای بود. مردانگی کرد. گفت من از بودجه اختصاصی که در اختیارم هست به شما ۱۷هزار و ۵۰۰ دلار می‌دهم تا شما خودتان را سرپا نگه‌دارید و ما فرصت بررسی کار شما را پیدا کنیم. همان بودجه در آن ایام دفتر ایرانیکا را حفظ کرد.» احسان یارشاطر برای تامین مخارج ایرانیکا، بارها ناچار به فروش مجموعه‌های قیمتی خود شده. از خیلی از آنها اکنون در موزه متروپولیتن نیویورک نگهداری می‌شود. آخرین آنها مجسمه «بوسه» بود که در حراج کریستی نیویورک ۶ میلیون دلار به فروش رفت. زندگی یارشاطر پر بود از این حراجی‌ها. پول‌هایی که آمدند و همگی خرج تهیه ایرانیکا شدند. دانشنامه ایرانیکا به صورت آنلاین و رایگان به نشانی http://www.iranicaonline.org/‌ در دسترس همگان است. می‌توان به این سایت ارزشمند دسترسی داشت و عناوین مورد نظر خود را جستجو کرد. هر چند تعدادی از مقالات این دانشنامه به فارسی ترجمه شده است، ای کاش کسانی پیدا شوند و این دانشنامه را به فارسی ترجمه کنند تا خوانندگان فارسی‌زبان بدون نیاز به زبان انگلیسی بتوانند از آن استفاده کنند.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
مناظره‌اي در مورد حجاب (اعتماد) ماجرای سرقت مرگبار با نوشیدنی سمی! (خراسان) 2 شکار بزرگ انصارالله یمن در یک روز؛ پهپاد30 میلیون دلاری آمریکا و نفتکش انگلیس (کيهان) استاندارد دوگانه «نستله» برای فقرا و ثروتمندان (جوان)
سایر اخبار این روزنامه
روحانی در اختتامیه جشنواره شهید رجایی به یادآوری روزهایی در دهه 60 به قیاس آن دوران با امروز پرداخت گزارش «همدلی» از روی آوردن بازنشستگان به حرفه رانندگی و روایت آنها از راننده‌ای که پس از سوختن تاکسی‌اش، دست به خودکشی زد ثبت نام مشقت بار در سایت خودرویی‌ها، احتکار، یورش برای خرید پوشک و مسائلی از این دست، نمایی از یک بی‌اخلاقی اجتماعی را به تصویر می‌کشد؟ نگاهی به زندگی کلنل وزیری؛ معمار موسیقی مدرن ایران به بهانه سالمرگش وطن پرستی که غرب زده نامیده شد «همدلی» واکنش‌های داخلی و جهانی حمله به کنسولگری جمهوری اسلامی ایران در عراق را بررسی می‌کند اروپا با نگرانی انتخابات امروز سوئد را دنبال می‌کند تَرَک راست افراطی بر دیوار قلعه سوسیال‌دمکراسی کناره‌گیری رئیس شورای شعر و ترانه دفتر موسیقی از سمتش فرشته مهربان ممیزی رفت! گلایه‌های حجتی، وزیر جهاد کشاورزی از پتروشیمی‌ها در ششمین گردهمایی سراسری کشت محصولات زراعی سال ۹۸ - ۹۷ علی دهقان ما هم مقصریم آلرژی به قانون اساسی آشنایی مختصر با دانشنامه ایرانیکا