روزنامه ابتکار
1397/07/22
رضا دهکی از شک شبکه‌های اجتماعی تا یقین رسانه
در روزگاری که بسیاری از مرگ رسانه پیش پای شبکه‌های اجتماعی سخن می‌گویند، دیدن تاثیرگذاری رسانه‌ها در عرصه‌های گوناگون خوشایند است. البته این خوشایندی، نافی آثار شاید بعضا منفی که رسانه‌ها خواسته یا ناخواسته بر این عرصه‌ها می‌گذارند نیست، اما نشان از زنده بودن آن‌ها دارد.این سخنی تکراری است که «رسانه‌ها رکن چهارم دموکراسی هستند» و البته گزاره‌ای مختص یک جامعه واقعا دموکراتیک با فضای سیاسی اجتماعی آزاد به شمار می‌آید؛ وگرنه چه بسا در یک فضای دیکتاتوری، رسانه، نقش پروپاگاندای حاکمیت را ایفا کند یا در فضایی سلطه‌جویانه در خدمت صاحبان زر و زور قرار گیرد. با این حال هنگامی که از مفهوم رسانه سخن گفته میشود، اغلب منظور تعریفی ایده‌آل از رسانه است. با این‌که شاید رسانه ایده‌آل، یک اتوپیای دست نیافتنی باشد، اما اصولا مثل همه اتوپیاها اولا، یک ستاره قطبی و قطب‌نما برای پیمودن مسیر درست و یک متر و معیار برای سنجش انحراف از مسیر است و دوم، وجود رسانه‌ها با هر نقصی که دارند، در مسیر میل به سوی رسانه آرمانی بودن را نه تنها نفی نمی‌کند، که حتی وجود آن‌ها برای نیل به سوی این هدف لازم است. نتیجه این که نمی‌توان گفت که اگر رسانه‌ای دارای همه ویژگی‌های ایده‌آل نیست، باید حذف شود.
در همین ماه‌های گذشته اخبار بسیاری از محورهای اصلی خبری جهان محسوب می‌شدند که نقش و ردپای رسانه در شکل‌گیری آن‌ها بسیار پررنگ است. از ماجرای رسوایی‌های ترامپ تا اتهام تعرض جنسی به کریستیانو رونالدو که از سوی رسانه‌ها طرح شدند تا قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار عربستانی در ترکیه که اصلا حول محور اثرگذاری یک روزنامه‌نگار شکل گرفته است، نشان می‌دهد که رسانه‌ها نه تنها در عرصه انتقال اخبار موثرند که خود نیز منشا و مبدا تاثیر هم به شمار می‌روند و می‌توانند جریان‌ساز باشند. البته این نافی تاثیر شبکه‌های اجتماعی نیست، اما باید گفت که با رشد سواد رسانه‌ای مردم نسبت به این پدیده جدید و البته سابقه نه چندان روشن این ابزار به عنوان منبعی مطمئن برای اخبار، حالا جایگاه شبکه‌های اجتماعی نه جایگزینی رسانه که نقشی گاه موازی و گاه همراستای رسانه‌هاست. در واقع هر چند شاید شبکه‌های اجتماعی کمک می‌کنند که یک خبر به طور گسترده‌تری منتشر شود و یا رویدادهایی که رسانه‌ها به پوشش مستقیم آن‌ها دسترسی ندارند، به طور عام منتشر شوند، اما صحت‌سنجی و پرداختن دقیق، کنکاش در واقعیات و طرح سوال از مسئولان در ماجرا در حیطه رسانه‌ها دنبال میشود. اگر تا چندی پیش ادعا می‌شد که شبکه‌های اجتماعی به تنهایی تامین کننده اخبار و عامل انتشار گسترده آن هستند، حالا شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها کانال‌های دوطرفه‌ای برای ارسال محتوا به یکدیگر دارند. نکته این جا است که مرور شرایط و افق‌های پیش رو نشان می‌دهد که رسانه‌ها نقطه اعتماد به اخبار هستند. در واقع می‌توان گفت که «شبکه‌های اجتماعی محل شک و رسانه‌ها محل یقین، باور و اعتماد به خبر محسوب می‌شوند». این روند روشن شدن جایگاه شبکه‌های اجتماعی و رسانه و کاهش تعارض میان آن‌ها که وجود یکی را عامل حذف دیگری معرفی نمی‌کند، روندی مثبت است. باید پذیرفت که علی‌رغم همه فواید و محاسن شبکه‌های اجتماعی و شهروند-روزنامه‌نگاری و مانند آن، همچنان وجود رسانه‌ها و نیروهای رسانه‌ای که اخبار را از مسیر مشخص و قاعده‌مندی پی می‌گیرند و البته برای پاسخگویی نسبت به عملکرد خود جایگاه مشخصی دارند، لازم و ضروری است. شاید لازم باشد حالا که رسانه‌ها در این سال‌ها همواره ترس از له شدن زیر پای شبکه‌های اجتماعی را حس می‌کردند، به تنظیم رابطه خود با این ابزار جدید بر آیند و با تعاریف طرح شده در شرایط جدید درباره جایگاه خود و رقیب پیشین، به فکر تقویت و تعامل دو جانبه و هم‌افزایی باشند.
سایر اخبار این روزنامه
پایان درخشش «کاروان خودباوری و امید» در جاکارتا
ایران با رکوردشکنی در رده سوم پاراآسیایی ایستاد
رضا دهکی
از شک شبکه‌های اجتماعی تا یقین رسانه
چرا هرم نخبگان ایران سترون است؟
درهای زنگ زده دنیای سیاست
انسان برای زنده ماندن در زمینی که هر ساله با افزایش دما روبه‌رو است، چه باید کند؟
اشتغال افراد در چند شغل همزمان چه آثار اقتصادی به‌دنبال دارد؟
چندشغله‌ها علیه اقتصاد
علی رغم وجود تعرفه‌های سنگین آمریکا، صادرات چین به این کشور در ماه گذشته میلادی رکورد زده است
بارش‌های پاییزی چه تاثیراتی بر احوال انسان دارد؟
بهر لیلی چو مجنون ببار، ای بارون!
«ابتکار» از حواشی پس از تصویب CFT گزارش می‌دهد
حاشیه‌های دنباله‌دار یک لایحه
«ابتکار» تغییرات فراخوان دوره ۳۶ و ۳۷ جشنواره ملی فیلم فجر را بررسی کرد
اهدای سیمرغ مشترک ، قدغن
مخالفت با FATF در تضاد با منافع کشور است
دادستان تهران:
۴۵ نفر به اتهام دلالی ارز دستگیر شدند
سرمربی تیم ملی فوتبال ایران:
کمپ تیم ملی میراث من برای فوتبال ایران است
