روزنامه ابتکار
1397/07/22
چرا هرم نخبگان ایران سترون است؟ درهای زنگ زده دنیای سیاست
الهام برخورداربرنامهریزی برای تربیت سیاستمدار، نیروی مدیریتی و سیاسی برای تامین زنجیره نیازهای آینده کشور از اهمیت فراوانی برخوردار است چراکه یکی از موضوعات مهم فراروی همه نظام‌های سیاسی مبتنی‌بر دموکراسی تربیت نیرو و کادرسازی برای مدیریت امور کشور در رده‌های مختلف است. در کشورهای پیشرفته در واقع احزاب سیاسی نقش تربیت نخبگان سیاسی را برعهده دارند اما در کشورهای جهان سوم چون احزاب به معنی واقعی وجود ندارد روند تربیت نخبگان به شکل دیگری است. برای مثال جایگاه کنونی فرد را معیاری برای سنجش او قرار می‌دهند. در واقع نگاه کشورهای جهان سومی به نخبگان سیاسی منجی‌گرایانه است. پرسش اینجاست که تربیت سیاسی چیست و چه راهکارهای عملی برای تربیت سیاسی وجود دارد؟
معمولا در کشورهای پیشرفته یک سامانه مدیران عالی شکل می‌گیرد که افراد را برای ارتقا به سمت‌های بالاتر تربیت و ساماندهی می‌کند. اما در کشور ما به دلیل آنکه احزابی قوی وجود ندارد کادرسازی لازم نیز درون آنها صورت نگرفته است. برهمین مبنا است که احزاب در نظام‌های سیاسی مبتنی بر دموکراسی در کنار وظیفه حلقه واسطه میان مردم و حکومت، نقش کادرسازی برای آینده نظام سیاسی را ایفا می‌کنند تا نیروهای جوان با طی مراحل مختلف آموزش سیاسی درجات پیشرفت را در حزب طی کنند تا در آینده بتوانند مناصب مدیریتی کشور را به دست بگیرند. در واقع هدف نظام‌های سیاسی پرورش نیروی جوانان کارآمد در جهت به دست گرفتن امور مدیریتی و اجرایی است تا در نهایت از میان همین جوانان افرادی به ریاست‌جمهوری، نمایندگی، ریاست مجلس و ... برسند.
احزاب می‌توانند فرصتی ایجاد کند تا ما سیاست‌مدارانی باتجربه و بانفوذ تربیت کنیم که از مواضع مدنی قوی برخوردار باشند و از دیدگاه‌های خود دفاع کرده و نظرهای جدید را بیان کنند. در این فضا است که شخص دریافت اطلاعات متضاد را می‌آموزد و از سوی دیگر یاد می‌گیرد، چگونه محترمانه و صحیح به مخالف خود پاسخ بدهد.
چرخش سیاست از تربیت به قدرت
ارتباط نظام تربیتی با عناصر نهاد سیاسی، از دیرزمان مورد توجه بوده و بسیاری از صاحب‌نظران رابطه میان مقوله‌ای این دو بخش، اشاره کرده‌اند و پیوند تنگاتنگ نهادهای آموزشی و قدرت را مورد تاکید قرار داده‌اند. چرخش موضوع سیاست از تربیت به قدرت، باعث‌شده که قدرت سیاسى جایگزین تربیت سیاسى شود. بنابراین همان‌گونه که در دوره مدرن، قدرت به عنوان موضوع محورى، جایگزین تربیت در مباحث سیاسى شده است، تربیت سیاسى نیز اهمیت و جایگاه خود را از دست داده و قدرت سیاسى جایگزین آن شده است. فقر سیاسی ایران به چرخه معیوبی بازمی‌گردد که در آن کادرها و نخبگان سیاسی تربیت می‌شوند، رشد می‌کنند و از پله‌های قدرت بالا می‌روند.
مراکز و نهادهای تربیت نخبگان
موسسات آموزش عالی تخصصی و نخبه‌گرا اصلی‌ترین مراکز تربیت اولیه و پایه‌ای کادرهای سیاسی هستند. نخبگان و کادرها اولین یادگیری‌های آکادمیک خود را در حوزه‌های اصلی مانند تاریخ، فلسفه، حقوق، علوم سیاسی، اقتصاد، مدیریت دولتی، جامعه‌شناسی در درون فضای دانشگاهی می‌آموزند. آموزش و پژوهش سنجش‌گرانه به دانشجویان امکان می‌دهد با گرایش‌ها و مکاتب فکری، الگوها و تجربه‌های سیاسی به گونه‌ای باز آشنا شوند و در جریان بحث‌های علمی و نظری گوناگون قرار گیرند. وجود مراکز تحقیقی و تخصصی، کنگره و نشست‌های علمی در سطح بین‌المللی و رابطه علمی با مراکز مشابه در سایر کشورها بر غنای آموزشی می‌افزایند که باید به دانشجویان شناخت و مهارت‌های پایه‌ای و نیز درک و چند و چون برخورد با پدیده‌های پیچیده دنیای امروز را یاد دهند.
سازمان‌های سیاسی، صنفی و مدنی، نهاد دیگر یادگیری سیاست و مدیریت در سطح کلان و یا منطقه‌ای هستند. احزاب و گروه‌های مدنی در جریان زندگی سیاسی، کنشگران و نخبگان را بوجود می‌آورند و تجدید نسل می‌کنند. رقابت میان احزاب و سازمان‌های مدنی، ضرورت داشتن برنامه و راه‌حل برای مشکلات و چالش‌های جامعه، وجود احزاب اپوزیسیون و نیروهای ضدقدرت در جامعه و اتاق‌های فکر به آموزش، رشد و بلوغ کادرها در کوران مبارزه عملی یاری می‌رساند.
مرکز سوم یادگیری سیاست کار عملی و مشارکت در زندگی سیاسی و اجتماعی جامعه باز و رقابتی است. گردش دموکراتیک قدرت و مشارکت واقعی در سازو کار‌های دموکراتیک جامعه کثرت‌گرا از انتخابات گوناگون گرفته تا مدیریت سیاسی در سطوح محلی، منطقه‌ای و ملی شبکه‌ای از کادرهای سیاسی را به میدان می‌آورد که باید در میدان باز سیاست و مدیریت جامعه به هماوردی با رقبا دست زنند و اعتبار برنامه و مهارت فکری و عملی خود را در میدان عمل سیاسی و در برابر افکارعمومی بسنجند. در کنار این سه مرکز اصلی رسانه‌های آزاد و مستقل نیز نقش آموزش مداوم را بازی می‌کنند. امتیاز بزرگ جامعه باز و دموکراتیک نبودن خطوط قرمز و موضوعات ممنوع و همزمان وجود میدان واقعی برخورد و بازخورد برنامه‌ها، اندیشه‌ها و نظرات است.
آسیب حضور سلبریتی‌ها در مناصب سیاسی
چندین سال است که در بسیاری از شهرهای کشور، گروه‌های سیاسی درگیر در انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا، برای رای‌آوری لیست خود، هنرمندان و ورزشکارانی را به عنوان کاندیدا در لیست اضافه کردند. سوال اینجاست آیا هنرمندان و ورزشکاران، علاوه بر صنف خود، می‌توانند بر عموم و بدنه جامعه نیز اثرگذار باشند و حتی در جایگاه یک مرجع اجتماعی قرار بگیرند؟ در جامعه کنونی ما، روشنفکران و نخبگان در قیاس با سلبریتی‌ها، به‌عنوان یک گروه مرجع فکری، تاثیرگذاری کمتری دارند و گرانیگاه گروه‌های مرجع در جامعه ایران، از عناصر فکری به عناصر شهرت منتقل شده است. روشنفکران و نخبگان در سالیان اخیر، کمتر خوداظهاری کرده‌اند و جامعه نیز کمتر به سراغ آنها رفته است. سلبریتی‌ها به‌سبب حرفه خود، جذاب و دوست‌داشتنی هستند و سبک زندگی آنان در صدر اخبار است. همین آشنایی مخاطب، باعث نوعی اعتماد عمومی به آنها در سایر حوزه‌های حیات اجتماعی میشود. به دیگر سخن، می‌توان گفت که سلبریتی‌ها عمدتاً سرمایه خود را از عرصه و میدان دیگری کسب کرده‌اند و آن سرمایه را به عرصه سیاست آورده‌اند و با آن نقش جدیدی را ایفا می‌کنند. حال آنکه عرصه سیاست نیازمند دانش و تخصص خاص خود است و سلبریتی‌ها عمدتاً افرادی فاقد تحصیلات آکادمیک و تجربه عملی در مسائل سیاسی و اقتصادی هستند و در نتیجه صلاحیت لازم در این حیطه را ندارند. اما اظهارنظر آنان مورد اقبال عموم مردم قرار می‌گیرد و رسانه‌های مختلف نیز به پوشش گسترده آن می‌پردازند. بنابراین نبودن احزاب و سازمان‌های سیاسی پایدار و مستقل و بسته بودن فضای دموکراتیک سبب میشود کادرهای سیاسی بیشتر در روابط ناروشن و غیررقابتی در صحنه سیاسی حضور یابند و تجدید نسل نخبگان با کندی فراوان همراه باشد. در ایران به جای احزاب و سازمان‌های مدنی مستقل شبکه‌های پنهان قدرت، پدرخوانده‌ها و نهادهای غیرانتخابی دست به جابه‌جایی مهره‌ها و کادرهای سیاسی می‌زنند. همچنین چرخش موضوع سیاست از تربیت به قدرت، باعث شده که قدرت سیاسى جایگزین تربیت سیاسى شود.
سایر اخبار این روزنامه
پایان درخشش «کاروان خودباوری و امید» در جاکارتا
ایران با رکوردشکنی در رده سوم پاراآسیایی ایستاد
رضا دهکی
از شک شبکه‌های اجتماعی تا یقین رسانه
چرا هرم نخبگان ایران سترون است؟
درهای زنگ زده دنیای سیاست
انسان برای زنده ماندن در زمینی که هر ساله با افزایش دما روبه‌رو است، چه باید کند؟
اشتغال افراد در چند شغل همزمان چه آثار اقتصادی به‌دنبال دارد؟
چندشغله‌ها علیه اقتصاد
علی رغم وجود تعرفه‌های سنگین آمریکا، صادرات چین به این کشور در ماه گذشته میلادی رکورد زده است
بارش‌های پاییزی چه تاثیراتی بر احوال انسان دارد؟
بهر لیلی چو مجنون ببار، ای بارون!
«ابتکار» از حواشی پس از تصویب CFT گزارش می‌دهد
حاشیه‌های دنباله‌دار یک لایحه
«ابتکار» تغییرات فراخوان دوره ۳۶ و ۳۷ جشنواره ملی فیلم فجر را بررسی کرد
اهدای سیمرغ مشترک ، قدغن
مخالفت با FATF در تضاد با منافع کشور است
دادستان تهران:
۴۵ نفر به اتهام دلالی ارز دستگیر شدند
سرمربی تیم ملی فوتبال ایران:
کمپ تیم ملی میراث من برای فوتبال ایران است
