فضای مجازی را امنیتی نکنیم

سیده‌حمیده زرآبادی* - عصر اطلاعات و ارتباطات شرایطی را فراهم کرده تا فضای مجازی و مدیریت آن موضوعی مهم و قابل بررسی جلوه کند‌‌. از همین رو توجه به آن بخش قابل توجهی از مسائل شبکه‌های اجتماعی را تحت پوشش خود قرار داده و حل خواهد کرد‌‌. حال طرحی با عنوان «حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی» از سوی نمایندگان مجلس شورای اسلامی مطرح شده که بندهای مختلف آن کنترل و نظارت بر بخش‌های مختلف فضای مجازی را مورد توجه قرار می‌دهد‌‌.
فرازهای مختلف این طرح موضوعات مهمی را مورد توجه قرار داده که خارج شدن «مدیریت گذرگاه اینترنت بین‌الملل از اختیار دولت و واگذاری آن به نیروهای مسلح» در ماده ۱۲ نگرانی نسبت به امنیتی شدن فضای مجازی را به ذهن متبادر می‌کند‌‌. روشن است که نمی‌توان پذیرفت فضای مجازی تبدیل به کارزاری نظامی، امنیتی شود و البته که این بند ذهنیت مخاطبان و کاربران فضای مجازی را نیز نگران می‌کند‌‌.
بدیهی است نطارت و ایجاد امنیت در فضای مجازی موضوعی کاملا تخصصی و منفک از ایجاد فضای امنیت مرزهای حقیقی کشور است‌‌. چنین روندی به این می‌ماند که برقراری امنیت عمومی کشور را بر دوش کارشناسان امنیت فضای مجازی بگذاریم و تصور کنیم هر دو موضوع ایجاد امنیت است و تفاوتی نمی‌کند‌‌. حال آنکه امروز تخصص‌گرایی موضوعی بسیار مهم و قابل توجه است و نباید نسبت به آن رفتاری منفعلانه داشته باشیم‌. افزون بر آنچه در بالا بیان شد، ماده 2 این طرح نیز از آنجا که نسبت به وزن هیات نظارت بی‌توجهی کرده، بر مشکلات افزوده است‌‌. بر این اساس متشکل از 13 نهاد مسوولیت نظارت بر فضای مجازی را عهده‌دار می‌شوند که 13 نهاد موازی را در خود جای داده است‌‌. برای مثال نماینده وزارت اطلاعات، سپاه پاسداران و نیروی انتظامی در این هیات حضور دارند‌‌. حال آنکه وظایف و عملکری تقریبا موازی بر عهده دارند و عملکردشان گاه همپوشانی خواهد داشت‌‌.
بدیهی است حضور نهادهای موازی نه‌تنها روند کار را تسریع نخواهد کرد بلکه مانند ترمزی از سرعت آن کاسته و منجر به هدررفت زمان خواهد شد‌‌. از همین رو پیشنهاد می‌شود نهادهای حاضر در این هیات عملکردی موازی نداشته و مهم‌تر از آن تخصصی‌تر ظاهر شوند‌‌. نگاه تخصصی و مسوولانه نسبت به بخش‌های مختلف فضای مجازی امروز بیش از گذشته باید مورد توجه قرار گیرد تا در نهایت خروجی شفاف و قابل بررسی حاصل شود‌.


وجود ضعف و خلا قانونی در روند فضای مجازی مشهود و انکارناپذیر است و به دنبال آن نبود نگاه روزآمد و نوین به این فضا بر مشکلات دامن زده است، بنابراین با نگاهی هوشمندانه و روزآمد باید قوانین را تدوین کرد و به‌گونه‌ای گام برداریم که در مسیر امنیتی شدن این فضا قرار نگیریم‌‌.
این طرح البته همچنان به عنوان یک «طرح» مطرح شده و در کمیسیون تخصصی بررسی نشده است‌‌. اما نگرانی زمانی قوت می‌گیرد که این طرح با همه مشکلاتش تصویب و نگاه نظامی غیرتخصصی بر فضای مجازی حاکم شود‌‌. از همین رو تلاش کمیته‌ها و کمیسیون‌های تخصصی بر آن است که تغییرات لازم در این باره اعمال و بهترین نتیجه حاصل شود‌‌.
* عضو کمیته ارتباطات مجلس شورای اسلامی