روزنامه اعتماد
1397/08/14
روس‌ها و كاهش تحريم‌ها
طي روزهاي اخير و با بحث شروع شدن تحريم‌هاي امريكا عليه ايران، اين سوال به وجود آمده است كه روسيه چه نقشي را در كمتر كردن فشار تحريم‌هاي امريكا ايفا مي‌كند؟ در پاسخ به اين پرسش بايد گفت كه رفتار روس‌ها تفاوت چنداني با گذشته نخواهد داشت چرا كه آنها همواره در دوره‌هاي تحريم‌هاي ايران در حدي كه منافع‌شان اقتضا كند و نيازي به پاسخگويي جدي به امريكايي‌ها نداشته باشند به ما كمك كرده‌اند. اما در مواردي است كه گرفتاري‌ها و چالش‌هاي روس‌ها نيز متعدد است. به طور مثال روس‌ها خود درگير تحريم هستند و ممكن است اقدامات آنها در خصوص دور زدن تحريم‌هاي ايران موجب شود تا فشار بيشتري به آنها وارد شود؛ از همين رو مجبور هستند تا حمايت‌هاي خود را كم كنند. اما در مواردي نيز ممكن است در موضع قدرت قرار داشته باشند و حمايت خود را افزايش مي‌دهند. اما اينكه ايران بتواند روي آنها به عنوان يك حامي قوي و مطمئن حساب باز كند چندان قابل اتكا نيستند.چرا كه گرفتاري‌هاي متعددي دارند. اما تا جايي كه بتوانند هم به جهت آنكه به امريكا نشان دهند ظرفيت ايستادگي در مقابل آنها را خواهند داشت و تا جايي كه بتوانند منافع خود را تامين كنند، احتمال كمك كردن آنها كم نخواهد بود.
روس‌ها حتي اگر بخواهند در زمينه فروش نفت نمي‌توانند به ايران كمك كنند زيرا كار آساني را در پيش نخواهند داشت. نكته اول چگونگي انتقال نفت به روسيه است. در حال حاضر هيچ بستري براي انتقال نفت به روسيه وجود ندارد. ايران نه خط لوله به روسيه دارد و نه در شمال نفتي استخراج مي‌كند كه بتواند به روسيه منتقل كند. اگر بخواهيم در جنوب نيز اين كار را انجام دهيم روسيه نيز شامل تحريم‌ها خواهد شد. ما حتي بسترهاي ايجاد يك سوآپ نفتي را با روس‌ها نداريم. حتي اين كار شايد با تركمنستان و آذربايجان اجرايي‌تر بود.
اگر هم قصد داشته باشيم به صورت سه جانبه عمل كنيم به حدي مشكلات وجود دارد كه در سه مرحله اين كار شدني نخواهد بود. سوآپ يا بايد ميان دو همسايه نزديك صورت بگيرد يا اينكه شرايط غير تحريمي وجود داشته باشد؛ در غير اين صورت سوآپ معناي چنداني نخواهد داشت. روس‌ها اگر بخواهند از ما نفت خريداري كنند كه در اين بين نه‌تنها نقض تحريم محسوب مي‌شود بلكه صرفه اقتصادي براي آنها نخواهد داشت. مشتري‌هاي آنها متفاوت است و بيشتر روي خط لوله كار مي‌كنند. از همين رو در مجموع مي‌توان گفت كه روس‌ها در شرايطي نيستند كه كار جدي و سنگيني براي كاهش فشار تحريم‌هاي ايران انجام دهند.
شايد در اين بين چيني‌ها راحت‌تر بتوانند اين كار را انجام دهند زيرا آنها با ارتباطاتي كه داشتند توانستند به صورت موقت از امريكا در خصوص تحريم‌هاي ايران معافيت دريافت كنند. چين، ژاپن و كره جنوبي به دليل اينكه به نفت ايران نياز دارند و مشتري ثابت ايران هستند و پالايشگاه‌هاي خود را با نفت ايران تطبيق داده‌اند، به امريكا فشار آوردند تا به خريد نفت ايران ادامه دهند. هند نيز اين كار را انجام داده است. ولي اينكه روس‌ها اقدامي انجام دهند بعيد است چرا كه آنها در هيچ مقطعي مشتري نفت ايران نبودند. ولي روس‌ها شايد بتوانند در بحث واردات به ايران كمك كنند. به‌طور مثال خريد هواپيماي سوخوي روسي مي‌تواند در دستور كار قرار گيرد اما اين موضوع نياز به يك فرآيند پيچيده و سنگين دارد چرا كه نمي‌توان به راحتي ناوگان هواپيمايي مسافربري ايران كه عمدتا غربي است را با سيستم روسي جايگزين كرد. بنابراين مي‌توان گفت در واردات اقلام مصرفي مي‌توانند به ما كمك كنند؛ هرچند كه تنوع زيادي نخواهند داشت.
