گام بزرگ برای مشارکت مردم

دیروز معاون ارتباطات و پیگیری قانون اساسی معاونت حقوقی نهاد ریاست‌جمهوری از تهیه پیش‌نویس لایحه رفراندوم محلی خبر داد. علی‌اکبر گرجی گفت: «در اصل 59 قانون اساسی برپایی رفراندوم اشاره شده است و بر اساس آن در مسائل بسیار مهم اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ممکن است اعمال قوه مقننه از راه همه‌‏پرسی و مراجعه مستقیم به آرای مردم صورت گیرد؛ اما رفراندوم محلی مختص شهر یا روستایی مشخص است. بر اساس این لایحه پیشنهادی، ایده این است که مردم بتوانند از شورای شهر یا روستا برای یک موضوع خاص و مهم درخواست برگزاری رفراندوم داشته باشند؛ به ‌طوری که درباره اجرای یک پروژه یا این موضوع مهم تصمیم‌گیری کنند.» او در حرف‌هایش به نقش شوراهای شهر و روستا در تدوین این پیش‌نویس به‌ویژه شورای شهر تهران هم اشاره کرد. زهرا نژادبهرام، عضو شورای شهر تهران یکی از کسانی است که از جلسه بررسی پیش‌نویس این لایحه حضور داشته است. او به سوالات «شهروند» در این مورد جواب داد.
  این‌که مردم در مورد اداره شهرها و روستاهای محل سکونتشان نقش مستقیم داشته باشند، چقدر اهمیت دارد؟
اول این را بگویم که وقتی پیش‌نویس لایحه رفراندوم محلی به ما ارایه شد، اعضای شورای شهر خیلی از آن استقبال کردند. در آن جلسه به‌ویژه خانم‌های شورا حضور بسیار پررنگی داشتند و نظرات کارشناسی زیادی هم ارایه دادند. ما فکر می‌کنیم که  اگر مردم در اداره امور مربوط به شهر و روستایشان مشارکت بیشتری داشته باشند، چندین اثر خواهد داشت، یکی این‌که همدلی و مسئولیت‌پذیری را در آنها تقویت می‌کند. این‌طور نخواهد بود که آنها هر چهار ‌سال یک‌بار به نماینده‌هایشان رأی بدهند و تمام. مشارکت مردم می‌تواند گره از بسیاری از مشکلات باز کند و همدلی و همراهی آنها در اداره شهر را افزایش دهد ضمن این‌که به شفاف‌تر شدن فرآیند‌ها و همچنین بازتاب نظر و خواسته مردم در تصمیم‌ها کمک زیادی خواهد شد. فکر می‌کنم که این قدم بسیار بزرگی برای افزایش مشارکت مردم است و از آن دست لایحه‌ها است که می‌تواند در تاریخ ماندگار شود و نقطه عطفی برای بسیاری از تصمیم‌گیری‌ها باشد.
  بعضی‌ها اعتقاد دارند که چنین کاری می‌تواند حاشیه‌های زیادی داشته باشد و از طرفی هزینه زیادی هم روی دست مدیریت شهری و روستایی بگذارد.


حاشیه‌ها را به ‌هر حال باید مدیریت کرد. نمی‌شود که به خاطر ترس از حاشیه‌ها قید یکی از مهمترین ارکان اداره مملکت یعنی مشارکت مردم را بزنیم. اگر همه مسئولان دم از اهمیت مشارکت مردم می‌زنند، باید به این باور برسند که نباید حرف‌هایشان در حد شعار باقی بماند بلکه باید رنگ و بوی عملیاتی به خودش بگیرد؛ قانون اساسی چنین ظرفیتی دارد و باید از این ظرفیت استفاده کرد. هزینه اجرای چنین تصمیمی هم نمی‌تواند مشکل‌ساز باشد، بالاخره اگر قرار به اجرای این تصمیم باشد، اعتبارات لازم برای آن هم در بودجه مدیریت شهری دیده خواهد شد؛ همان‌طور که در بودجه سالانه کشور رقمی به برگزاری انتخابات اختصاص پیدا می‌کند.
  یکی از مسائلی که خیلی‌ها به محض شنیدن اسم این لایحه درباره‌اش حرف می‌زنند، این است که ممکن است چنین قانونی به ابزاری برای سیاسی‌کاری یا داغ‌شدن برخی بحران‌ها تبدیل شود، آیا به این بعد ماجرا هم توجه شده است؟
ببینید به ‌هر حال در کشور ما همه چیز سیاسی است؛ مگر این‌که خلافش ثابت شود اما باید ببینیم که بقیه کشورها چه کار می‌کنند؟ در قانون اغلب کشورهای دموکراتیک نظرخواهی مستقیم از مردم وجود دارد حالا یک کشوری این نظرخواهی را منوط به تصمیم‌های اساسی می‌کند و یک کشوری مانند سوییس برای اعطای یارانه به شاخ گاو هم نظر مستقیم مردم را می‌خواهد. ما هم باید از یک‌جایی شروع کنیم و چه جایی بهتر از نظرخواهی از مردم در مورد مسائل مربوط به شهر و روستای محل زندگیشان؟ سال‌ها است که گفته می‌شود مدیریت شهری باید جدا از مسائل سیاسی و جناح‌بندی‌ها کارش را بکند و ما باید برای رسیدن به این نقطه تلاش کنیم.
  معاون ارتباطات و پیگیری قانون اساسی معاونت حقوقی نهاد ریاست‌جمهوری گفته که مردم می‌توانند در مورد مسائل مختلف درخواست برگزاری رفراندوم محلی بدهند، مکانیزم برگزاری این پرسمان به چه شکل خواهد بود؟
اتفاقا یکی از مسائل بحث‌برانگیز در مورد این لایحه در جلسه بررسی آن همین موضوع مکانیزم برگزاری بود که هنوز هم در حال بررسی است؛ اما می‌توان به چند مدل برای این کار رسید مثلا مردم می‌توانند با جمع‌آوری امضا در شهرهایی که جمعیت زیادی ندارند و یا از طریق نماینده‌هایشان در شهرهایی با جمعیت بیشتر درخواست برگزاری پرسمان بدهند و یا قانون می‌تواند تعیین کند که پرسمان در مورد چه مسائلی قابلیت اجرا دارد. اینها جزییاتی است که وقتی لایحه به‌ طور کامل تدوین شد، می‌توان درباره‌اش بحث کرد اما فعلا باید گفت که کلیت این لایحه به قدری باعث افتخار است که می‌تواند منشأ تحولات بزرگی باشد.
سایر اخبار این روزنامه