خاک "شورای عالی" می‌خواهد

صحبت از قاچاق پنهانی مقداری مواد مخدر نیست، حتی صحبت از قاچاق پوشاک و اسباب بازی و خودرو هم نیست که شاید بتوان در کانتینرهایی دور از چشم متولیان انجام داد. حتی به نوعی عیان تر از قاچاق سوخت است چون آن قدر رو است که نمی توان آن را مخفی کرد. صحبت از قاچاق خاک است؛ بحثی که قدمتی در حدود دو دهه دارد و هرگز هم به سرانجامی مشخص نرسیده است.
در واقع برخی شاهدان عینی و به خصوص کارشناسان محیط زیست به صراحت اعلام می کنند که قاچاق خاک به ویژه از استان های جنوبی به برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس در جریان است و در مقابل مسئولان وزارت جهاد کشاورزی هربار به صراحت این پدیده را تکذیب می کنند و می گویند شایعه است. حتی طی چند هفته اخیر که باز این بحث داغ شده تعداد تایید و تکذیب ها تقریبا برابر است. آن گونه که کارشناسان مطرح کشور در این خصوص اعلام نگرانی کرده اند، قاچاق خاک در حوزه خاک های زراعی و مرتعی که حاصلخیزی بالایی دارد، در حال انجام است اما مستنداتی برای قاچاق خاک های معدنی وجود ندارد.
قاچاق خاک خاص و قرمز جزیره هرمز نیز یکی از بحث های داغ هفته اخیر بوده که باز هم تایید و تکذیب شده است. در این بین عیسی کلانتری در یک برنامه رادیویی گفت: گزارشی به من دادند که از جزیره هرمز خاک صادر و برخی دست‌اندرکاران بخش غیر خصوصی در این کار فعالیت می‌کنند. به گفته وی صادرات خاک نباید اصلاً صورت بگیرد. رئیس سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: به دنبال این هستیم که اگر این اتفاق می‌افتد، جلوی آن گرفته شود.
جالب آن که بعد از این همه سال هنوز صحبت از اما و اگرهاست آن هم در عالی ترین سطح سازمانی که مستقیما متولی این قضیه است. در این بین اگر اخبار و ادعاها صحت داشته باشد و خاک مرغوب ایران تحت هر عنوانی مثل سیمان و خاک گلدان


و . . . در حال قاچاق به برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس باشد، آن چه فاجعه بار است این واقعیت است که خاک خارج شده از کشور در واقع همان 30 سانتی متر سطح خاک است که حاصلخیز بوده و نقش حیاتی در اقتصاد، محیط زیست و اکولوژی کشور دارد. همان بخشی از خاک که بازسازی آن
ده ها و شاید صدها هزار سال زمان می برد.
از طرفی همان طور که مطرح شد انتقال خاک از کشور موضوع ساده‌ای نیست و به دلیل شرایط خاص خاک و حجم قابل‌توجهی که باید منتقل شود، قاچاق آن کار ساده‌ای نیست و به همین دلیل خواه ناخواه پای گمرک هم به میان می آید همچنان که برخی کارشناسان و مسئولان، گمرک را هم در این قضیه بی تقصیر نمی دانند. اتهامی که سعید احمدخانی، مدیرکل روابط‌عمومی گمرک به شدت آن را تکذیب می کند و می گوید به هیچ وجه قاچاق خاک از مبادی رسمی کشور تحت عنوان سیمان یا هر چیز دیگری امکان پذیر نیست.
آن چه مسلم است در طول تاریخ تمدن های بسیاری به واسطه تخریب خاک از بین رفته اند. هم اکنون چالش‌های منابع خاک کشور، تغییر کاربری اراضی کشاورزی، شوری خاک، پایین بودن منابع مغذی خاک، فرسایش و تخلیه بنیه خاک و به تازگی نیز قاچاق خاک است. 12 سال پیش دولت در پی اشراف به این معضلات لایحه حفاظت خاک را تقدیم مجلس شورای اسلامی کرد که پس از بارها رفت و برگشت و بررسی اظهارات موافقان و مخالفان، سرانجام در روز جهانی خاک یعنی 14 آذر ماه گذشته معاون وزیر کشاورزی اعلام کرد که لایحه حفاظت خاک در مجلس تصویب و پس از تایید شورای نگهبان برای اجرا ابلاغ خواهد شد.
در این مطلب بنا نداریم به بحث های موافقان و مخالفان این لایحه بپردازیم یا جانبداری طرفی را بکنیم بلکه فقط می خواهیم تاکیدی داشته باشیم بر این واقعیت که نقش خاک در زنجیره اقتصاد و تولید مواد غذایی و مسائل مهمی همچون محیط زیست، تغییر اقلیم و پالایش آلاینده‌ها بسیار اثرگذار است. خاک مهم‌ترین تامین کننده نیازهای انسان است و بدون خاک هرچه می شناسیم نابود خواهد شد. بنابراین حتی اگر لایحه حفاظت خاک به جایی نرسید باید هرچه زودتر و بدون اتلاف وقت در این خصوص یک فکر اساسی و اجرایی کرد.
شاید برای رفع مشکلات مربوط به حوزه خاک بهترین راه، تشکیل "شورای عالی خاک" همانند شورای عالی آب باشد تا خاک کشور نیز متولی مشخص و مسئولی داشته باشد و همه دستگاه‌ها و سازمان های مرتبط، با هماهنگی بهتری از این عنصر مطلوب و اثرگذار حمایت کنند.