لزوم تمرکززدایی فوری در مدیریت شهری تهران

یکشنبه در صحن علنی شورای شهر تهران بر سر طرح ادغام برخی معاونت‌ها و حذف پست‌های مشاوره‌ای، حاشیه‌ای به وجود آمد که قابل تأمل بود. رئیس شورای شهر یک شأنی دارد که می‌طلبد سخنان و ایرادهای مطرح شده در صحن، بار فنی داشته و نقدها هم باید تخصصی باشد. رئیس شورا مسئولیتی‌هایی دارد از جمله نحوه اداره جلسه و آرامش و نظم بخشی به جلسات. در بخش فنی و بحث ادغام‌ها و یا حذف برخی سمت‌ها در شهرداری تهران، از روزی که آقای محمدعلی نجفی شهردار شدند به ایشان و سایر مدیران ارشد شهرداری پیشنهاد شد که از حجم تشکیلات و سازمان‌ها و معاونت‌های شهرداری بکاهند. اساسا چرا باید شهرداری تا اندازه‌ای بزرگ شود که امکان فعالیت و تصمیم‌گیری در آن، به سختی انجام شود؟ امروز مدیریت در جهان، به شکل پلکانی است اما مدل مدیریتی در کشور ما چنین نیست. در شهرداری تهران یک معاون داریم یک قائم‌مقام. معاونان چندین معاون دارند! در مناطق هم هر شهردار چند معاون و مشاور دارد. در سازمان‌ها هم چنین وضعی حاکم است. پست قائم‌مقامی اصلا یعنی‌چه؟ وقتی مدیری مقامی دارد، خودش وظیفه‌اش را انجام دهد. از سویی در تشکیلات اصلی شهرداری همواره 6معاون فعالیت داشتند، اما متاسفانه اکنون 9معاون مشغول به کار هستند. وقتی معاون اداری و مالی وجود دارد که سال‌ها پیش معاون مالی و پشتیبانی خوانده می‌شد، چرا شهردار اسبق معاونتی به اسم «معاونت منابع انسانی» تشکیل داد؟ این کار اشتباه بود. شورای شهر و به‌ویژه شهردار، وظیفه‌ای اجرایی دارند که خدمت به مردم در اولویت آن است. یعنی باید در صحنه کارعملیاتی و میدانی انجام داد و نه کار اداری و تشکیلاتی. بیش از 30هزار نیروی مازاد در شهرداری وجود دارد بدون آنکه اساسا پست سازمانی برای آنها تعریف شده باشد! بنابراین معاونت منابع انسانی و معاونت مالی باید در هم ادغام شوند. این تعداد قائم‌مقام و ادارات کل اضافی و موازی باید حذف شوند. نه تنها در این دو معاونت ذکر شده، در سایر معاونت‌ها هم این مشکلات اساسی وجود دارد. از سویی اکنون شهرداری در شرایطی است که معاونت عمرانی آن، تا 95درصد کارهای مربوط به راه‌ها، خیابان‌ها، اتوبان‌ها و راه‌های دسترسی شهری را به اجرا رسانده است و نیازی نیست در حد معاونت باشد. در واقع این معاونت می‌تواند در حد یک اداره کل در معاونت حمل و نقل و ترافیک ادغام شود و در آن قالب فعالیت کند، زیرا حمل و نقل عمومی حوزه بسیار مهمی است و باید بر افزایش و کیفیت زیرساخت‌های حمل و نقل عمومی تاکید زیادی داشت. اما وقتی در شهرداری معاونت مالی و اداری وجود دارد و یا معاونت پشتیبانی هست، نباید به هیچ وجه معاونت برنامه‌ریزی را از چارت سازمانی حذف کرد زیرا برای امور شهر لازم و ضروری است. تا برنامه‌ای نباشد، بودجه‌ای تصویب نمی‌شود، تا برنامه نباشد اساسا اجرای عملیات‌های فنی و اجرایی در شهر میسر نخواهد بود. در این بین اما معاونتی با نام «امور مناطق» وجودش لازم نیست و معاونتی اضافی محسوب می‌شود. به این دلیل شهرداری نیازی به معاونت امور مناطق ندارد که شهردار شخصا شهرداران مناطق را تعیین می‌کند. بنابراین هر معاونتی در شهرداری و در بخش تخصصی خود، شهرداری‌های مناطق را نظارت و یا مدیریت می‌کند. به همین علت معاونت امور مناطق معنا ندارد و به طور کل باید از چارت سازمانی حذف شود. اما در عین حال معاونت برنامه و بودجه و امور شوراها وجودشان ضروری است. معاونت عمرانی و معاونت حمل و نقل باید درهم ادغام شوند. معاونت مالی و معاونت منابع انسانی هم باید ادغام شوند. در داخل همین معاونت‌ها یکسری اداراتی وجود دارد که اضافی هستند و باید حذف شوند. در معاونت برنامه‌ریزی و بودجه، مدیرکل بودجه وجود دارد که می‌تواند یک کارشناس هم این مسئولیت را انجام دهد. در بسیاری از معاونت‌ها مدیرکل‌های مازاد و غیر ضروری وجود دارد که باید حذف شوند. اما نکته بسیار مهمی که شهردار تهران باید به آن توجه کند، تمرکززدایی از ساختمان خیابان بهشت است. معاونان باید در نقش شهردار حاضر شوند و نظارت عالیه بر سازمان‌ها و شرکت‌های شهرداری داشته باشند. دخالت‌های بیجا در مناطق پسندیده نیست. به شهرداران شهرداری‌های مناطق باید اختیارات یک شهردار کلانشهر داده شود. اولین وظیفه شهردار تهران باید تمرکززدایی از مدیریت شهری باشد. در ساختمان اصلی شهرداری، فقط باید کار نظارت و برنامه‌ریزی صورت بگیرد و نه نقش اجرایی و دستوری برای سایر ارگان‌های شهرداری. در این بین معاونان شهردار نیز فقط باید نقش نظارتی داشته باشند. شهردار باید عزمی جدی در این رابطه و اصلاح بوروکراسی شهری داشته باشد و به طور قطع شورای محترم شهر نیز موافق این کار خواهد بود، زیرا با نظر خبرگان و کارشناسان شهری، موارد ذکر شده به راحتی قابل انجام خواهد بود. درآستانه 40 سالگی انقلاب اسلامی و سالگرد آن، شهردارتهران تمرکززدایی و دادن اختیارات لازم به شهرداران مناطق را(براساس ضوابط و قانون) به عنوان یک هدیه به شهروندان پایتخت عنایت کند.
* عضو سابق شورای شهر تهران