روزنامه آفتاب یزد
1397/11/13
گام اول اروپا برای حفظ برجام
آفتاب یزد- گروه سیاسی: ثبت ساز وکار مالی ویژه با ایران موسوم به « اینس‌تکس» آن‌هم پس از ماه‌ها تاخیر با هدف حفظ برجام، بازتاب بسیار گسترده‌ای در داخل و به ویژه جامعه جهانی داشت و برخی در ایران، ثبت این سازو کار را سیلی به ترامپ خواندند. اما با این همه، عدم تعیین زمان مشخص برای اجرای این سازوکار و همچنین شروط در قبال پیوستن ایران به معاهده جهانی «اف.ای.تی.اف» از سوی سه کشور اروپایی فرانسه، آلمان و انگلیس در نشست مشترک بخارست و همچنین مشخص نبودن ابعاد مبادلات تجاری این کشورها با ایران خود ابهاماتی در کشور نسبت به آینده این سازوکار و اجرای آن ایجاد کرده است. از این رو، سید علی بیگدلی تحلیلگر واستاد دانشگاه معتقد است که بزرگ‌ترین مشکل در اجرای این ساز و کار مالی این است که بانک‌ها و شرکت‌هایی که قرار است با ایران مراودات مالی داشته باشند از بانک‌ها و شرکت‌های درجه دوم این کشورها محسوب می‌شوند و هنوز برای اجرای این سازو کار، اعلام آمادگی نکردند. زیرا نگران تنبیه آمریکا هستند. با وجود همه محدودیت‌هایی که در«اس.پی. وی» وجود دارد، در صورت اجرای «اینس‌تکس»، گشایشی در وضعیت اقتصاد ایران به وجود خواهد آمد. به هر روی، هنوز نمی‌توان با اطمینان درباره اجرای این سازو کار سخن گفت.
>ثبت «اس. پی. وی» پس از ماه‌ها تاخیر
پس از خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌های هسته‌ای این کشورعلیه ایران، کشورهای اروپایی با هدف ادامه راه برجام متعهد به ایجاد مکانیزمی برای روابط تجاری با ایران شدند. از این رو، وعده ایجاد سازو کارمالی به عبارتی «اس.پی.وی» از سوی اروپایی‌ها که قرار بود همزمان با بازگشت بسته دوم تحریم‌های آمریکا عیله ایران یعنی در ۱۳ آبان‌ماه عملی شود به دلیل فشارهای آمریکا بر روی کشورهای اروپایی هیچ یک از کشورهای عضو اتحادیه اروپا حاضر به پذیرش میزبانی این سازوکار نشدند. به همین دلیل هم وعده اروپا جهت تثبیت و اجرای این سازوکار ویژه مالی به تاخیر افتاد تا آنجا که این مسئله طی هفته‌های اخیر سبب گشت مقامات کشورمان نسبت به اراده اروپایی‌ها برای حفظ برجام و نیز راهکار مالی این اتحادیه جهت دور زدن تحریم‌های آمریکا دچار تردید شوند. اما پس از ماه‌ها انتظار و تردید کشورهای اروپایی در پذیرش میزبانی « اس.پی.وی» به دلیل نگرانی از تحریم‌ها و فشارهای ایالات متحده، سرانجام سازوکار ویژه مالی برای دورزدن تحریم‌های آمریکا کلید خورد. براین اساس، روز پنجشنبه‌هایکو ماس، جرمی‌هانت و ژان ایو لودریان وزیران خارجه آلمان، انگلیس و فرانسه در نشست خبری مشترک در بخارست پایتخت رومانی ثبت سازوکار مالی ویژه اروپا برای ایران موسوم به «اینس‌تکس» را به صورت رسمی اعلام کردند. بنا به این گزارش و به نقل از نشریه آلمانی اشپیگل، پاریس میزبان این کانال مالی است و «پرفیشر» رئیس پیشین کومرتس بانک ریاست آن را بر عهده خواهد داشت. انگلیس هم رئیس هیئت نظارت است و از هر کدام از این کشورها(آلمان، فرانسه و انگلیس) هم یک نفر از وزارت امور خارجه حضور خواهد داشت و دیگر کشورهای اروپایی هم می‌توانند به این سه کشور بپیوندند. این نهاد جدید به عنوان نوعی «شرکت تسویه وجوه» نهادی مالی که در سیستم‌های مالی و بانکی وظیفه تسویه قراردادها و خرید و فروش اوراق بهادار را برعهده دارد، عمل میکند. ارز مبنا در آن نیز «یورو» است. این نهاد همچنین نوعی قرارداد مبادله است که خارج از سیستم مالی جهانی تحت سلطه آمریکا عمل میکند. بر این اساس، در ابتدا انتظار می‌رود که تجارت در حوزه کالاهای اساسی همچون دارو، پزشکی و کشاوزی صورت گیرد و سپس مقیاس عملیات مالی آن گسترش یابد.
>گام قابل توجه در اجرای تعهدات!
بر این اساس، در نشست خبری مشترک وزیران خارجه سه کشور اروپایی در بخارست، وزیر خارجه آلمان هنگام رونمایی از کانال ویژه مالی اروپا با ایران گفت: این گامی است که روشن میکند ما در اتحادیه اروپا می‌توانیم حتی وقتی که دیگران دیدگاه متفاوتی دارند متحد با یکدیگر راه خودمان را برویم. جرمی‌هانت وزیر امور خارجه انگلیس نیز در پایان نشست مشترک وزیران خارجه اتحادیه اروپا در بخارست، راه‌اندازی کانال پرداخت مالی اروپا و ایران را نماد عملی تعهد اتحادیه اروپا به توافق هسته‌ای با تهران عنوان کرد. او افزود: امروز گام قابل توجهی را برای اجرای تعهداتمان در قالب برجام جهت حفظ لغو تحریم‌ها برای مردم ایران برداشتیم. ما سه کشور اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) سازوکار ویژه مالی اروپا را ثبت کردیم که پس از فعال شدن همکاری‌های تجاری مشروع با ایران را تسهیل میکند. وزیر خارجه اتریش نیز اظهار داشت: این ساز و کار مالی برای شرکت‌های کوچک و متوسط می‌تواند راهکاری را فراهم‌آورد تا بدون واهمه از یافتن بانکی که پروژه‌های تجاری آنها در ایران را به دلیل خطر تحریم از سوی آمریکا پشتیبانی نمی‌کند، به تجارت با ایران ادامه دهند. وی افزود: اجرایی شدن این سیستم «اینس‌تکس» برای شرکت‌های کوچک و متوسط اروپایی مهم است. براساس بیانیه فرانسه، آلمان و اروپا در مورد راه‌اندازی «اینس‌تکس»، آلمان، انگلیس و فرانسه در راستای تعهد قاطع و تلاش‌های مستمر خود برای حفظ برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) که به تایید قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل رسیده، ایجاد « اینس‌تکس» که سازوکاری ویژه با هدف تسهیل تجارت مشروع میان عوامل اقتصادی اروپا با ایران است را اعلام می‌کنند.
>تمرکز « اینس‌تکس» بر اقلام ضروری
در ادامه نشست مشترک وزیران خارجه اتحادیه اروپا در بخارست، سه کشور اروپایی تاکید کردند که بهره‌مندی‌های اقتصادی برجام مشروط برپای‌بندی کامل ایران به تعهدات هسته‌ای خود شامل همکاری کامل و به موقع با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. «اینس‌تکس» از تجارت مشروع اروپا با ایران حمایت میکند؛ این تجارت در ابتدا بر بخش‌های بسیار ضروری برای مردم ایران مثل دارو، دستگاه‌های پزشکی و کالاهای کشاورزی-غذایی تمرکز میکند. هدف بلندمدت «اینس‌تکس» این است که به روی عاملان اقتصادی کشورهای ثالث که خواهان تجارت با ایران هستند باز باشد و سه کشور اروپایی به تلاش برای رسیدن به این هدف ادامه می‌دهند. ایجاد «اینس‌تکس» گام ابتدایی مهمی است که امروز توسط سه کشور اروپایی برداشته شد. عملیاتی شدن «اینس‌تکس» با رویکردی گام به گام دنبال میشود: سه کشور اروپایی به همراه «اینس‌تکس» به کار بر روی جزئیات عینی وعملیاتی ادامه می‌دهند تا روش کار این شرکت را مشخص کنند، سه کشور اروپایی در راستای ایجاد یک نهاد همکاری اثرگذار و شفاف که برای عملیاتی کردن «اینس‌تکس» لازم است با ایران همکاری می‌کنند. در رابطه با مقابله با پول‌شویی، مبارزه با تامین مالی تروریسم و انطباق با تحریم‌های اتحادیه اروپا و سازمان ملل، «اینس‌تکس» تحت بالاترین معیارهای بین‌المللی عمل خواهد کرد. در این راستا، سه کشور اروپایی از ایران انتظار دارند همه عناصر برنامه اقدام «اف.ای.تی.اف» خود را سریعا اجرا کند. سه کشور اروپایی بر تعهد خود برای پیگیری توسعه بیشتر«اینس‌تکس» به همراه کشورهای علاقه مند اروپایی به منظور عملیاتی‌کردن این ابزار در حمایت از تبادلات تجاری با ایران از طریق پیگیری گام‌های ذکر شده در بالا، تاکید می‌کنند.
>واکنش ایران به اجرای« اینس‌تکس»
محمد جواد ظریف وزیر خارجه کشورمان در توئیتری درباره ثبت این سازوکارمالی نوشت:«ایران از - اینس‌تکس- (ساز و کار ویژه مالی اروپا و ایران) گام بسیار پر تاخیر در اجرای تعهدات می۲۰۱۸ اعضای اروپایی برجام برای حفظ برجام با تضمین بهره‌مندی ایرانیان از مزایای این توافق پس از اعمال مجدد تحریم غیرقانونی آمریکا استقبال میکند. ما برای تعامل سازنده با اروپا با شرایط برابر و احترام متقابل آماده هستیم.»همچنین سخنگوی وزارت امور خارجه با استقبال از اعلام سازو کار مالی اتحادیه اروپا با ایران اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران اقدام اخیر اتحادیه اروپایی برای ثبت و اعلام سازوکار ویژه مالی با ایران را اولین گام اروپا در انجام تعهدات خود در قبال ایران مندرج در بیانیه ماه می۲۰۱۸ وزرای خارجه ایران و سه کشور اروپایی، دانسته و خواهان اجرایی شدن تمامی تعهدات اتحادیه اروپا در کوتاه ترین زمان ممکن است. قاسمی افزود: پس از خروج آمریکا از برجام با وجود مواضع سیاسی اتحادیه اروپایی در ارتباط با حفظ برجام و ضرورت انتفاع اقتصادی ایران از آن و اقدامات محدود اتحادیه همچون بروز رسانی مقررات مسدود ساز، متاسفانه تاکنون نتیجه ملموس و اقدام عملی در راستای انتفاع ایران را شاهد نبوده‌ایم. اقدام اتحادیه اروپا در تاسیس سازوکار ویژه مالی بسیار دیر صورت گرفت و لازم است سه کشور و اتحادیه اروپایی اطمینان حاصل نمایند که این اقدام بخشی از تحریم‌های غیرقانونی آمریکا را جبران نماید. سخنگوی وزارت امور خارجه تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران برای ادامه تعامل سازنده با اتحادیه اروپایی و کشورهای عضو براساس احترام و تامین منافع متقابل آمادگی دارد. در عین حال با توجه به اجرای محدود و ناقص و همراه با تاخیر فراوان تعهدات اتحادیه اروپا در بیانیه می۲۰۱۸ اعتقاد دارد که اتحادیه اروپا می‌بایست این اقدام و سایر تعهدات خود را برای بهره‌مندی مردم ایران از منافع اقتصادی برجام تسریع نماید. علاوه بر این، حمید بعیدی نژاد سفیر ایران در انگلیس در گفت‌وگو با خبرنگاران ایرانی در لندن افزود: ثبت سازوکار ویژه مالی ایران و اروپا موسوم به «اینس‌تکس» نشان میدهد که سه کشور اروپایی بعد از ماه‌ها تاخیر، قدم اول را بالاخره برداشتند. این‌یک نشانه خوبی است اما طبیعتاً ما در انتظار این هستیم که هرچه زودتر این سازوکار عملیاتی شود. چون فعلاً مرحله ثبت آن اعلام‌شده است و مرحله اصلی، مرحله عملیاتی شدن آن است که امیدواریم هرچه زودتر محقق شود. وی توضیح داد: همان‌طور که در اظهارات مقام‌های عالی‌رتبه سه کشور گفته‌شده، مرحله فوری به کالاهای اساسی، بهداشتی و کشاورزی اختصاص داده‌شده چرا که این مرحله آماده اجرای سریع و فوری است؛ اما هدف این سازوکار چنانچه اعلام‌شده بسیار وسیع‌تر است و تمام حوزه تبادلات مشروع را در بر می‌گیرد. علی مطهری نایب رئیس مجلس شورای اسلامی نیز ایجاد کانال مالی اروپا با ایران را مثبت ارزیابی کرد و گفت: ثبت کانال مالی اروپایی‌ها با جمهوری اسلامی ایران نشان دهنده اراده آنها برای حفظ برجام است. او افزود: اروپایی‌ها با این کار می‌خواهند در مقابل سیاست‌های آمریکا از خودشان استقلال نشان دهد. وی با بیان اینکه اروپایی‌ها نمی‌خواهند تابع محض آمریکا باشند، گفت: ایجاد این کانال مالی نشان داد که آنها اراده ای برای حفظ برجام دارند. ما از این طریق می‌توانیم با برخی شرکت‌هایی اروپایی رابطه تجاری داشته باشیم و این موضوع می‌تواند کمکی در روابط اقتصادی ما با اروپا باشد. این کانال که تحریم‌های آمریکا را دور می‌زند، تحت عنوان« اینس‌تکس» ابزاری در حمایت از تبادلات تجاری- خواهد بود.
>اجرای « اینس‌تکس» موکول به آینده!
اگرچه ثبت این سازو کار مالی امر بسیار خوشایندی قلمداد می‌گردد و می‌توان تا حدی به تعبیربرخی به ادامه راه برجام امیدوار بود، اما عدم تعیین زمان مشخص جهت اجرای « اینس‌تکس» و همچنین شروط سه کشور اروپایی در قبال اجرای این سازوکار، خود منجر به ایجاد نگرانی‌هایی شده است. زیرا سه کشور آلمان، فرانسه و انگلیس در نشست مشترکشان در بخارست، اجرای «اینس‌تکس» را مشروط به اجرای تعهدات کشورمان و پیوستن ایران به معاهده بین المللی «اف.ای.تی.اف» دانستند. علاوه بر این، وزیران خارجه فرانسه، آلمان و بریتانیا در بیانیه خود زمان مشخصی برای آغاز فعالیت این سازوکار اعلام نکرده‌اند و تنها از ثبت «اینس‌تکس» به عنوان «گامی بزرگ» یاد کردند و در عین حال گفتند که هنوز کارهای بیشتری باید انجام شود! همچنین وزیر خارجه فرانسه در سخنانی، ایجاد این سازوکار را یک «اقدامی سیاسی» که هدف از آن حفاظت از شرکت‌های اروپایی در برابر تحریم‌هاست، خواند. بنابراین، عدم تعیین زمان مشخص در اجرای این سازو کار ویژه، شروط در قبال اجرا و تخصیص «اینس‌تکس» به اقلام ضروری خود، ابهاماتی در ایران نسبت به اجرای این سازو کار ایجاد کرده است. چراکه اساسا این بیم وجود دارد که سازوکار مذکور با توجه به فشارهایی که از سوی امریکا نسبت به اروپا وجود دارد هیچ گاه عملی نشود و تنها به نحوی اتلاف وقت برای حفظ برجام باشد. علاوه بر این، از آنجا که در ابتدا این سازوکار ویژه به کالاهای ضروری تخصیص داده شد در صورت اجرا نتواند گره‌ای از مشکلات اقتصادی ایران بازکند. به هر روی در ادامه، قضاوت را به کارشناسان سپردیم.
>ابهام در اجرای سازوکار ویژه مالی
سید علی بیگدلی تحلیلگر و استاد دانشگاه درباره ثبت ساز و کار موسوم به « اینس‌تکس» اروپا و تردید‌ها نسبت به اجرا و عدم اجرای این سازو کار به آفتاب یزد گفت: سه کشور اروپایی فرانسه، انگلیس و آلمان به نمایندگی از اتحادیه اروپا ثبت سازوکار ویژه مالی با ایران را اعلام کردند. این در حالی است که هنوز زمان اجرای آن مشخص نیست. چراکه بزرگ‌ترین مشکل در اجرای این سازو کار مالی این است که بانک‌ها و شرکت‌هایی که قرار است با ایران مراودات مالی داشته باشند از بانک‌ها و شرکت‌های درجه دوم این کشورها محسوب می‌شوند و هنوز برای اجرای این سازو کار، اعلام آمادگی نکردند، زیرا نگران تنبیه آمریکا هستند. این تحلیلگر مسائل بین الملل افزود: علاوه بر این، وزیر خارجه فرانسه شرط و شروطی برای ایران مطرح کرد که هنوز تهران نسبت به آن واکنش نشان نداده و مشخص نیست که ایران قرار است چه کار کند. بیگدلی اظهار کرد: ترامپ نیز یکبار دیگر تهدید کرد کشورهایی که تحریم‌های آمریکا علیه ایران را دور بزنند به شدیدترین وجه ممکن تنبیه خواهند شد. بنابراین، مسائل مذکور سبب شده است زمان اجرای این ساز و کار به درستی روشن نباشد. او افزود: اگرچه این کشورها اظهارکردند که صندوق این سازوکار در پاریس است و اقدامات عملیاتی آن را آلمان انجام میدهد و امور مالی آن برعهده لندن است، اما با این همه نسبت به اجرای آن در آینده همچنان تردید وجود دارد. این استاد دانشگاه اضافه کرد: این کشورها قبلا اشاره کردند که صندوقی در یکی از این کشورهای میزبان برای تجارت ایران با کشورهای ثالث تعیین میشود اما پولی به ایران داده نخواهد شد. این خود در صورت اجرا مشکل ساز خواهد شد. زیرا بعید به نظر می‌رسد که بخش خصوصی دست به چنین اقدام خطرناکی بزند. دولت ایران هم به دلیل نامعلوم بودن اجرای این سازو کار، واکنش روشنی از خود نشان نداده است. بیگدلی در پایان گفت: با وجود همه محدودیت‌هایی که در «اس. پی. وی» وجود دارد در صورت اجرای «اینس‌تکس»، گشایشی در وضعیت اقتصاد ایران به وجود خواهد آمد. به هر روی، هنوز نمی‌توان با اطمینان درباره اجرای این سازو کار سخن گفت.
>ضرورت تعیین تکلیف ابعاد تجاری با ایران
داوود هرمیداس باوند تحلیلگر و استاد دانشگاه درباره ثبت ساز و کار موسوم به « اینس‌تکس» اروپا و تردید‌ها نسبت به اجرا و عدم اجرای این سازو کار به آفتاب یزد گفت: این سازو کار که بیشتر به اقلام ضروری اختصاص داده شد باید دید که در روزهای آتی همچنان در قالب همان کالای محدود خواهد ماند و یا به موارد وسیع تری تخصیص داده خواهد شد. بنابراین تا زمانی که ابهامات درباره این مسئله مشخص نشود از اجرا و مزایای آن نمی‌توان با اطمینان سخن گفت. او افزود: اروپایی‌ها با فشار آمریکا روبه‌رو هستند درعین حال برای اینکه ابراز وجود کنند کانال تعاملات مالی اروپا و ایران را پیشنهاد و آن را تثبیت کردند. اما به هر روی تکلیف ابعاد تعاملات مالی و تجاری اروپا با ایران هنوز روشن نیست و باید طی روزهای آتی این مسئله تعیین تکلیف شود. باوند ادامه داد: اروپایی‌ها که همواره خواستار اجرای برجام بودند قبلا اعلام کردند یک سوم نفت ایران را خریدار خواهیم بود و مکانیزم‌هایی برای تعاملات تجاری با ایران وجود خواهد داشت. اما تا به امروز این اراده برای اجرای موارد مذکور در اروپایی‌ها دیده نشد.حتی ایران به اقدامات تروریستی در فرانسه متهم شد. این استاد دانشگاه اظهار کرد: به نظر می‌رسد این کانال بسیار محدود است و مشخص نیست مکانیزم‌های اعلام شده به چه صورت انجام خواهد گرفت. به هر روی این موارد باید در کوتاه‌مدت مشخص شود. او اظهار کرد: ایران در وضعیتی قرار گرفته است که در صورت خروج از برجام، زمینه را برای تهاجم آمریکا و اروپا باز خواهد کرد. اگرچه طی روزهای اخیر هیئتی از سازمان سیا به کنگره آمریکا آمدند و در آنجا تاکید شد که ایران به تعهداتش در برجام پای‌بند بود. به هیچ وجه علائم و شواهدی وجود ندارد مبنی بر اینکه ایران خیال دسترسی به سلاح هسته‌ای دارد. این گزارش سیا، خود به نحوی فضا را به نفع ایران باز کرد. اما به هر روی خروج از برنامه جامع اقدام مشترک تبعات بسیار زیادی دارد. باوند در پایان گفت: با توجه به اینکه قبلا اروپا نسبت به انجام تعداتش به نحوی عقب‌نشینی کرد اکنون باید دید که در چند روز آینده ابعاد کانال تعاملات مالی کشورهای ثالث با ایران چگونه خواهد بود. از این رو، باید طی روزهای آینده به بررسی ابعاد تجاری « اینس‌تکس» پرداخت.
سایر اخبار این روزنامه
طرح نمادین؟
کدام پزشکان زیرخط فقر هستند
خبر آخر
پشت پرده خشونت در جامعه
دیش‌ها و اندیشه ها
کسب سود با طعم منت‌گذاری
چرا امام خمینی(ره) به خبرنگار داخل هواپیما گفت احساسی ندارم؟
«هوندا 125»سوارانی که لکسوس فروش شدند
لطفا به جای پروتئین، نیکوتین مصرف کنید !
پزشکانی که زیر خط فقر هستند
تلاش ناشیانه برای زدن «زیر آب» یک وزیر!
گام اول اروپا برای حفظ برجام
سال ۱۴۰۰ باید به یک «تیم» رای دهیم
نرخ تورم در امارات زیر یک درصد شد
صدا و سیما و دیوان محاسبات حقوق مدیران خود را اعلام نکرده‌اند!
بیش از ۹۸ درصد مدیران پاک دست‌اند
