بازار سیاه اهدای زندگی!

آفتاب یزد- گروه اجتماعی: این روزها با شرایط اقتصادی فعلی، هر چقدر که قدرت خرید مردم کاهش می‌یابد قدرت فروش آن‌ها افزایش پیدا میکند، تا چند سال پیش تنها عضوی که مورد خرید و فروش قرار می‌گرفت کلیه بود که البته آن هم مورد پذیرش جامعه نبود اما حالا با راه رفتن در کوچه و خیابان با انواع و اقسام اطلاعیه جهت خرید و فروش اعضای بدن، از قرنیه چشم گرفته تا کلیه و کبد رو به رو می‌شویم! بعد از فروش اعضای بدن هم نوبت می‌رسد به اجاره آن‌ها که این روزها بازار اجاره رحم بسیار داغ است؛ علاوه بر این موضوع، این روزها با نوع جدیدی از فروش رو به رو هستیم که پیش از داغ شدن بازار آن، مافیا و بازار سیاه به این کار ورود پیدا کرده اند! اهدا تخمک با شعار« اهدا تخمک، اهدا زندگی» چند سالی که مورد توجه قرار گرفته و در هر گوشه و کنار شهر شاهد فروش تخمک توسط مراکزی هستیم که اعتبار چندانی ندارند و از آنجا که برای اهدای تخمک در کشور ما قانونی وضع نشده است، هر مرکزی با قوانین نانوشته‌ای این کار را انجام می‌دهد! تبلیغات مربوط به اهدا تخمک را هم می‌توانید در صفحات مجازی یا بروشور‌هایی در سطح شهر ببینید!

>روند اهدای تخمک
اهدای تخمک به خودی خود یک روش علمی برای زنان نابارور به شمار می‌آید که هر چند با عوارضی برای گیرنده تخمک همراه است اما این شانس را به او می‌دهد تا طعم شیرین مادر شدن را بچشد.


این‌طور که پزشکان می‌گویند، عمل اهدای تخمک زمانی انجام می‌شود که ناباروری زن با روش دارویی و یا روش‌های پیشرفته درمانی امکان پذیر نبوده باشد. یائسگی زودرس، سن بالا و هر اختلالی که زنی را از داشتن تخمک محروم کند، از مواردی هستند که پیشنهاد استفاده از روش اهدای تخمک از سوی پزشک را به دنبال دارد.
در این روش درمانی، تخمک اهدایی در محیط آزمایشگاه توسط اسپرم‌های مرد که همسر گیرنده تخمک است لقاح می‌یابد و جنین حاصله از این لقاح به رحم زن نابارور منتقل می‌شود. پزشکان برای فرد اهداکننده تخمک شرایطی مانند یائسگی را به‌وجود می‌آورند تا در آن بتوانند تخمک آزاد شده را دریافت کنند اهداکننده برای این عمل آزمایش‌های لازم را انجام می‌دهد تا پزشکان از وضعیت سلامت بدنی و ژنتیکی او مطمئن شوند.
در مرحله بعدی به آنها قرص‌های ضد بارداری داده می‌شود تا ریتم بدنشان با بدن گیرنده تنظیم شود. او باید 21 تا 34ساله باشد و اگر از پیش بچه‌دار شده باشد شانس بیشتری برای موفقیت در بارداری فرد گیرنده دارد. براساس اطلاعات در‌ج‌شده در کلینیک‌های درمانی بهتر است خصوصیات فیزیکی فرد گیرنده و اهداکننده تخمک هماهنگ باشد تا کودک شباهت بیشتری به مادرش داشته باشد؛ رنگ پوست، رنگ چشم، رنگ مو و ساختمان بدنی. اینها از جمله اطلاعاتی است که گیرنده‌ ترجیح می‌دهند بداند و با توجه به آن انتخاب کند. از جمله موارد دیگر در این شیوه دیدن نوزاد بعد از به دنیا آمدن است، اگرچه در مراکز مجاز اهداکننده را از این کار منع می‌کنند. پژوهشکده رویان می‌گوید اطلاعات اهداکننده‌ها، کاملا محرمانه است و دو طرف یکدیگر را نخواهند دید. با این ‌وجود اما بعضی مطب‌ها از این قاعده مستثنی هستند. با این همه چیزی که این روزها، شاهد آن هستیم این است که بازار سیاه برای خرید و فروش تخمک ایجاد شده که در حال حاضر از شرایط اقتصادی مردم سوء‌استفاده می‌کند و در واقع از این آب گل آلود ماهی می‌گیرد!

>بازار سیاه
خرید و فروش تخمک
برای بررسی بیشتر این موضوع با یکی از مراکز خرید و فروش تخمک تماس گرفتیم؛ خانمی تلفن را جواب می‌دهد و وقتی متوجه می‌شود برای اهدای تخمک تماس گرفته ام سن و متاهل بودنم را جویا می‌شود و بعد از آن می‌گوید که دفعه اول برای اهدای تخمک 2 میلیون تومان پرداخت می‌شود چون نیاز به آزمایش‌هایی است که برای ما هزینه بر است اما از بار دوم که بخواهید تخمک اهدا کنید نسبت به باروری تخمک از 3 میلیون به بالا به شما تعلق می‌گیرد! بعد هم توضیح می‌دهد که این کار کاملا قانونی است و در بیمارستان انجام می‌شود!
از او می‌پرسم که من شخصی را که تخمک به او اهدا می‌کنم نمی‌بینم؟ و او در پاسخ توضیح می‌دهد که اصل موضوع هم به این صورت است که شما اصلا متوجه نشوید که به چه کسی تخمک اهدا کرده اید! بعد هم می‌گوید باید به مرکزشان واقع در میدان انقلاب مراجعه کنم و بعد از انجام اقدامات لازم تخمک اهدا کنم! وقتی توضیح بیشتری در رابطه با روند کار از او می‌خواهم خیلی راحت می‌گوید: «فردا صبح تماس بگیر تا آدرس دقیق بدهم. می‌آیی اینجا دکتر معاینه‌ات می‌کند، 10 روز قرص مصرف می‌کنی و بعد عمل انجام می‌شود.... ترس ندارد. خیلی که طول بکشد، نیم ساعت. یک بیهوشی ساده است و بعد می‌روی خانه.»

>چند نفر از این راه نان می‌خورند
به همین راحتی می‌توان متوجه شد که میدان انقلاب که یکی از نقاط مرکزی شهر تهران به شمار می‌آید نه تنها مکانی برای حراج کتاب‌ها است بلکه خیلی چیز‌های دیگر هم در کوچه پس کوچه‌های آن به حراج می‌رسد! ماجرا ساده است اما پشت این آگهی عده‌ای از وساطت بین اهداکننده و گیرنده، عده‌ای برای تهیه قرص‌ها و آمپول‌ها و بسیاری از طریق اهدا، نان می‌خورند. در حال حاضر که گفته می‌شود 20 درصد زوج‌های جوان یعنی تقریبا از هر پنج زوج یک زوج نابارور هستند و باوجود روند افزایشی ناباروری در سال‌های اخیر و استفاده از روش‌های جایگزین از سوی مراکز درمانی، بازار سیاه اهدای تخمک و اجاره رحم از پیش سیاه‌تر شده است. با همه این اوصاف می‌توان گفت که متقاضیان اهدا تخمک در حال حاضر دو گروه هستند که یا به قصد کمک به زوج‌های نابارور و برای انگیزه مالی به این کار رضایت می‌دهند که این گروه معمولا از طریق مراکز مجاز و توسط پزشکان متعهد اقدام می‌کنند یا گروه سودجو هستند و این تجارت سیاه را در مراکز غیرمجاز رونق بخشیده‌اند؛ چیزی شبیه بازار خرید و فروش کلیه. دلالان تخمک را دو تا سه میلیون تومان از اهدا‌کننده (فروشنده) می‌خرند و در عوض از متقاضی دریافت (خریدار) مبلغی دو تا سه برابر دریافتی خود طلب می‌کنند.

>قانون نداریم
با وجود فراوانی اهدای تخمک در ایران، این عمل هنوز به قانون راه نیافته و همین خلا قانونی سبب شده که هیچ‌گونه آمار دقیقی از اهدای تخمک وجود نداشته باشد، چراکه در نبود قانون برای باروری‌های غیر معمول، مراکز درمانی برای جلوگیری از ادعاها و مسائل حقوقی، اطلاعات کامل اهداکننده و گیرنده را به درستی ثبت‌و‌ضبط نمی‌کنند.
دکتر رضا عمانی سامانی مدیر گروه اپیدمیولوژی و سلامت باروری پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی با اشاره به اینکه هیچ‌گونه روال قانونی در مورد اهدای تخمک در کشور وجود ندارد، می‌گوید: «مراکز درمانی اهدای تخمک، هر کدام دستورالعمل خود را دارند و نحوه عملکردشان با بیماران متفاوت است. از نظر کرامت انسانی نباید اهدای تخمک به صورت خرید و فروش عادی شود، وقتی در روندی رد و بدل پول وجود دارد، دلالی و تبلیغات به وجود می‌آید.»
با همه این اوصاف به نظر می‌رسد روند اقتصادی کشور نیز در این باره بی تاثیره نبوده به طوری که در نابسامانی‌های اقتصادی اخیر بیشتر شاهد تبلیغاتی درباره فروش تخمک یا اجاره رحم هستیم. به نظر می‌رسد وقت آن رسیده که مسئولین به این موضوع ورود پیدا کرده و در رابطه با این موضوع قانونی تهیه و تنظیم نمایند که نه تنها شانیت انسان‌ها حفظ شود بلکه دست سودجویان و دلالان در این بین کوتاه شود.