ایران و عراق بزرگترین شرکای منطقه در آینده

سفر آقای عادل عبدالمهدی نخست وزیر عراق به تهران در چارچوب عملیاتی کردن توافقنامه‌های مشترک بین ایران و عراق قابل تجزیه و تحلیل است. در جریان سفر سال گذشته رئیس‌جمهور کشورمان به بغداد 22 توافقنامه در حوزه‌های مختلف اقتصادی، تجاری، سرمایه گذاری، امنیتی و نظامی به امضا رسید و این مساله نشان می‌دهد که اراده 2 کشور برای افزایش سطح همکاری‌های تجاری و اقتصادی بسیار بالاست و دولت آقای عادل عبدالمهدی به رغم فشارهای آمریکا و همچنین پیشنهادهای کلان مالی عربستان تمایل دارد که سطح تبادلات تجاری خود را با ایران افزایش دهد. اکنون حجم صادرات ایران به عراق بالغ بر 12 میلیارد دلار است که طی 3سال آینده این رقم به 20 میلیارد دلار افزایش خواهد یافت و عراق به بزرگترین شریک تجاری ایران در منطقه تبدیل خواهد شد. همچنین مساله احداث شهرک‌های صنعتی با توجه به توانمندی‌های صنعتی ایران می‌تواند بسیار موثر بوده و عراق را به کشور بزرگ صنعتی و شریک صنعتی ایران تبدیل کند. موضوع دیگر لایروبی اروند رود است؛ با توجه به اینکه این آبراه مشترک از اهمیت دریانوردی بسیار بالایی برخوردار است لایروبی این آبراه می‌تواند همکاری 2 کشور را در زمینه دریانوردی تسهیل کند. استفاده از منابع هورالهویزه و چاه‌های مشترک نفتی می‌تواند حجم همکاری‌های انرژی 2 کشور را افزایش دهد. بنابر این آقای عادل عبد‌المهدی به عنوان شخصیت مورد احترام همه طیف‌های سیاسی عراق در سفر به تهران و دیدار با مقامات مختلف کشوری می‌تواند به عنوان حلقه قدرتمند اتصال و همکاری تهران و بغداد تلقی شود. نخست وزیر عراق شخصیتی است که قادر است به عنوان عامل همکاری مشترک ایران و عراق به شمار برود. به همین دلیل همه طیف‌های سیاسی وابسته به جریانات شیعه، کرد و حتی اهل سنت تمایل دارند که به رغم فشار‌های ایالات متحده و تهدید‌های آمریکا در شرایط تحریم ایران با کشورمان همکاری کنند و حجم تبادل تجاری خود با تهران را افزایش دهند. از طرف دیگر با توجه به اینکه عربستان اخیرا به شدت با آمریکا دچار چالش سیاسی شده و قطع صادرات تسلیحاتی آمریکا به عربستان خشم ریاض را برانگیخته و لذا به نظر می‌رسد که یکسری سیگنال‌هایی از سوی ریاض ارسال می‌شود که خواهان تعدیل مواضع گذشته خود است و تلاش می‌کند که از نقش تخریبی خود در مسائل منطقه دوری بجوید و به همین دلیل اخیرا هیأتی سعودی در بغداد با آقای عادل عبد المهدی دیدار داشتند. این نشان می‌دهد که وی قادر خواهد بود تنش‌های موجود میان ریاض و تهران را کاهش دهد تا منطقه در آینده شاهد امنیت بیشتری باشد. لذا عربستان سعودی به شدت احساس انزوا کرده و به آقای عادل عبدالمهدی متوسل شده که تنش‌ها را با تهران کاهش دهد. سطح روابط ایران و عراق فراتر از مسائل پروتکل رسمی و بین‌المللی است. به دلیل وجود شرایط مشترک مذهبی و وجود علاقه‌ها و همچنین ارتباطات مذهبی بین دو ملت ایران و عراق نقش آمریکا خیلی تاثیرگذار نیست. تهدیدهای آمریکا در طول 15 سال گذشته برای کاهش روابط تهران و بغداد خیلی موثر نبوده و وجود مراجع تقلید و جریانات به شدت همسو با ایران در عراق موجب شده تا آمریکا و عربستان خیلی نتوانند تاثیری در سیاست‌های عراق نسبت به ایران داشته باشند.
* کارشناس مسائل خاورمیانه