خودآگاهیِ ایران و عربستان

صباح زنگنه ‪-‬ واقعیت این است، بخش مهمی از بحران ‌خاورمیانه به خصوص مشکلاتی که عراق و سوریه را درگیر خود کرده‌ اند، همچنین مساله ‌داعش و... به رقابت‌های پشت پرده‌ای مربوط می‌شود که بین ایران و عربستان وجود دارد.
این واقعیتی است که انکارش فایده‌ای ندارد. مشکل هم این است، رقابت سیاسی ایران و عربستان قابل حل بود، اما وقتی این رقابت به رقابتی ایدئولوژیک ارتقاء داده شد، که برآیند این مساله جنگ نیابتی بود که در قالب شیعه و سنی در خاورمیانه و جاهای دیگر به خصوص عراق، سوریه و یمن تعریف شد.
از آن زمان متاسفانه رابطه بین ایران و عربستان رو به تخریب گذاشت. البته به نظر می‌رسد در هر دو کشور نوعی خودآگاهی به وجود آمده که این حالت به ضرر دو طرف و جهان اسلام ‌است. از طرفی، دولت سعودی هم به تدریج به این نتیجه رسید که برنده رقابت‌شان با ایران، آمریکا و اسراییل ‌بودند که توانسته‌اند از این ‌اختلاف بهره‌برداری کردند.
همچنین آمریکایی‌ها خیلی دوست ندارند رابطه ایران و عربستان رابطه‌ای توام با همصدایی باشد. برای اینکه حداقل‌اش این است که «ایران‌هراسی» باعث می‌شود تا سلاح‌هایشان را به کشورهای خاورمیانه بفروشند و به همین دلیل، همچنان مطلوب ایالات متحده، تداوم اختلاف ایران و عربستان است تا در کنار فروش اسلحه، طرح‌هایی ‌را که برای خاورمیانه در نظر دارند، اجرایی کنند.


نکته ‌مهم اما ‌این‌ است که هر دو کشور منافع خاص خودشان را‌ مورد ‌توجه قرار می‌دهند و این‌طور نیست که تصمیم‌گیران‌ در عربستان مصالح کشور را برای منافع آمریکا و هر کشور دیگری فدا کنند. سعودی‌ها می‌دانند که در شرایط فعلی، مخصوصا اینکه مساله قانون اساسی سوریه و خروج نیروهای خارجی از این کشور مطرح است، نیازمند همکاری با ایرانی‌ها هستند. شرح این شرایط نشان می‌دهد، ایران و عربستان حتماً باید با هم کنار بیایند.
محمد ‌بن‌ سلمان چهره‌ای جوان و تازه‌کار است که مناسبات عالم سیاست را به ‌خوبی‌ نمی‌شناسد. اما او هم به مرور زمان تغییر رفتار خواهد کرد. به هرحال ایشان به دلیل اینکه ولیعهد عربستان است، پادشاه آینده ‌این‌ کشور خواهد بود. قطعا احساسات خام جوانی ‌را کنار خواهد گذاشت و به لحاظ ‌رویکردی در آینده تغییراتی خواهد داشت. طبیعتاً او ‌آدم «دگم»ی نیست و با توجه به اینکه تحصیلکرده هم هست، این‌طور نیست که بگوید مرغ یک پا دارد. پس می‌توان منتظر کاهش جنبه‌های منفی بن سلمان ‌باشیم و نسبت به ولیعهد عربستان سعودی خیلی بدبین نباشیم.
تعامل ایران و عربستان از اوجبِ واجبات است و به همین دلیل، دو کشور باید سعی‌شان را به کار بگیرند تا با تحقق این مهم، هم ایران، هم عربستان، هم منطقه استراتژیک خاورمیانه و هم جهان اسلام از شرِ شررسانی‌های احتمالی رهایی پیدا کنند.