به بهانه ابلاغ جدید رسانه‌ای رئیس جمهور موج‌سوار حرفه‌ای رسانه در موج صدا و سیما غرق می‌شود

همدلی|حسن روحانی، رئیس جمهور کشورمان با صدور پیوست حکمی، اولویت‌های ارتباطاتی و رسانه‌ای سخنگوی دولت را به علی ربیعی، ابلاغ کرد. در پیوست حکم روحانی برای ربیعی، بر ضرورت گفت‌وگوی اجتماعی اجزای دولت با جامعه، گروه‌های اجتماعی ذینفع و تسهیل ارتباطات تشکل‌های صنفی، سیاسی و گروه‌ها و اقشار مختلف با دولت و حضور فعال در شبکه فضای مجازی و بهره‌گیری از مفیدترین و موثرترین امکانات و فناوری‌های نوین ارتباطی برای ارتباطات دوسویه با مردم در فضای مجازی تاکید شده است.
در بخشی از متن این حکم آمده است: «دولت دوازدهم بر اساس برنامه‌هایی که در دوران انتخابات ریاست جمهوری به مردم ارائه شده، رسالتی بس سنگین بر عهده دارد. این دولت باید بتواند طی دوره فعالیت خود، کشور عزیزمان ایران را از چالش‌های بزرگ انباشته شده در طول چند دهه گذشته عبور داده و شرایط مساعدی را برای مقطع پایانی فعالیت خود در سال ۱۴۰۰ که مصادف با پایان رسیدن قرن حاضر است، به وجود آورد. این مهم ممکن نیست مگر با همدلی و همراهی آحاد جامعه و ارتباط نزدیک ارکان دولت با گروه‌های مرجع و حضور مستمر دولتمردان در فضای مجازی و حقیقی برای اقناع مردم در تصمیماتی که گستره ملی داشته و سرنوشت مردم را تحت تاثیر قرار می‌دهد.»
رئیس جمهور در این حکم همچنین اولویت‌های برنامه‌ای سخنگوی دولت را در 13 بند تدوین و اعلام کرده است که از میان آنها برخی قابل توجه‌اند، از جمله:
ـ تلاش برای ارتقا همدلی میان دولت و ملت از طریق آشنا کردن مردم با برنامه‌ها، موفقیت‌ها و مشکلات دولت و نیز انتقال و اطلاع‌رسانی مسائل مهم به جامعه


ـ «تدوین و مدیریت اجرای پیوست ارتباطی و افکار عمومی برای مصوبات مهم دولت» و «تبیین مسائل و موضوعات ملی در جهت اقناع و همراهی مردم» از طریق «ساده‌سازی و ملموس کردن مسائل مهم و تخصصی برای عموم مردم»
ـ «تامین نیازهای خبری و اطلاعاتی جامعه» و «تضمین دسترسی آسان رسانه‌ها به داده‌ها و اطلاعات متقن» در مورد مسائل، چالش‌ها، دستورکارها و اقدامات دولت و «مقابله موثر با بی‌خبری، ناامیدی و سیاه‌نمایی»
ـ حضور فعال در شبکه فضای مجازی جهت تبیین خدمات دولت و بهره‌گیری از مفیدترین و موثرترین امکانات و فناوری‌های نوین ارتباطی برای برقراری ارتباطات دوسویه با مردم در فضای مجازی
ـ «راهبری همکاری و مشارکت با رسانه‌های موثر داخلی و خارجی» و «گسترش همکاری ارکان دولت با رسانه ملی» با هدف کمک فکری ـ مالی به برنامه‌های تولیدی ـ تامینی رسانه ملی از طریق «مدیریت متمرکز بودجه برنامه‌های مشارکتی با صداوسیما»
ـ برنامه‌سازی لازم خبری و تصویری برای طرح‌ها و اقدامات مهم دولت
‌انتقاد به یک تیم
حسن روحانی شش سال از 8 سال ممکن دولت و ریاست جمهوری خود را پشت سر گذاشته است و حالا دستورالعملی را پیوست حکم سخنگوی دولت کرده است که سوالاتی را در اذهان ایجاد می‌کند. ریاست جمهوری، تنها مسئولیت مهم روحانی در کشور نبوده است؛ او سال‌‌های زیادی به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی، کارکرد درست رسانه در پیش بردن جامعه به سمت تعالی و کمال را به خوبی شناخته بود و اتفاقاً عملکرد رسانه‌ای او در بسیاری از سال‌های پیش از رئیس جمهور شدن قابل دفاع است. او حتی در رقابت‌های انتخاباتی 1392 و در مناظراتی که با دیگر کاندیداها داشت، از امکان موج‌سواری رسانه‌ای به خوبی استفاده کرد؛ زمانی که در مقابله با محمدباقر قالیباف از «حمله گازانبری» استفاده است و رای‌های بسیاری را در سبد انتخابی خود هدایت کرد. اما عملکرد رسانه‌ای روحانی به ویژه در دولت اول او با انتقادهای بسیاری همراه بود. اینکه یکی از معاونان خود را که اشتغال و روزهای شلوغی در سازمان برنامه و بودجه داشت، به عنوان سخنگوی دولت منصوب کند، نخستین اشتباه رسانه‌ای روحانی بود. رسیدگی به هر دو مسئولیت بزرگ و وقت‌گیر، کاری نبود که توسط یک شخص انجام بگیرد. روحانی در دولت بعد خواست این اشتباه خود را به نحوی جبران کند و چند سخنگو با مسئولیت‌ حوزه‌ّای مختلف معرفی کرد و تنها در دو سال پایانی دولت دوم خود علی ربیعی را که با استیضاح مجلس از وزارت کار برکنار شده است برای این مسئولیت انتخاب کرد. این روند نشان‌دهنده و اثبات‌کننده همان اشتباه نخست روحانی است که 6 سال قبل انجام شد و در ایامی سعی بر جبران آن دارد که دیگر بازسازی وجهه دولت در افکار عمومی و از طریق رسانه‌ها کاری محال و غیرممکن به نظر می‌رسد.
روحانی البته برای انتخاب تیم رسانه‌ای خود هم قوی عمل نکرد. با یک جست‌وجوی ساده در گوگل می‌توان با لینک‌های بسیار زیادی مواجه شد که عملکرد رسانه‌ای دولت را مورد نقد جدی قرار می‌دهند و اتفاقاً یکی از این منتقدین، خود حسن روحانی است.
در پاییز سال 1393 انتقادها از دولت به دلیل تحقق نیافتن برخی شعارهای انتخاباتی فزونی گرفت. درست در دوره‌ای که خود روحانی در مقام منتقد به انتقادهای ارائه شده از سوی اشخاص و جریان‌ها، اعتراض جدی می‌کرد. اهالی دولت طی یک گزارش، واکنش‌ها نسبت به سخنان حسن روحانی در برخورد با منتقدان را تهیه کرده و به رئیس جمهور ارائه کردند. در آن گزارش ذکر شده بود که بیشتر واکنش‌ها و انتقادات به عملکرد دولت و سخنان رئیس جمهور، از سوی رسانه‌های اصلاح‌طلب و شخصیت‌هایی است که با دولت اظهار دوستی می‌کنند. روحانی در واکنش به این گزارش اعلام کرد: «معلوم است که بیشترین حمله از سوی دوستان خودمان صورت گرفته و این موضوع مبین این مساله است که تیم رسانه‌ای دولت و مشاورین من نتوانسته‌اند ارتباط بین دولت و دوستان و رسانه‌های اصلاح‌طلب برقرار کنند.»
میرزا بابا مطهری‌نژاد، سخنگوی حزب مردمسالاری هم این ضعف را مورد اشاره قرار داده و گفته است: «اگر رئیس جمهور با مردم ارتباط نزدیکی ندارد، دلیلش ضعف تیم رسانه‌ای و اطلاع‌رسانی دولت است که باید برای آن فکری کرد.»
حتی یک رسانه اینترنتی اصلاح‌طلب (تیتر شهر) مقاله‌ای تند علیه عملکرد تیم رسانه‌ای ریاست جمهوری منتشر کرد و در آن نوشت: «از صغیر و کبیر اصلاح‌طلبان و اعتدال‌گرایان به این نتیجه رسیده‌اند که تیم رسانه‌ای دولت باید یا تغییر کند یا رویه خود را بر اساس سیاست‌های دولت تغییر دهد که تاکنون هیچ یک از این انتظارات محقق نشده است و همچنان، روحانی، هم رئیس جمهور و هم تریبون دولت یازدهم بوده است.»
این مقاله انتقادی زمانی منتشر شد که بیش از دو سال از انتقاد اولیه روحانی از عملکرد رسانه‌ای دولتش می‌گذشت.
همکاری دو طرف دعوا؛ دولت و صدا و سیما
روحانی در مانیفست جدیدی که برای سخنگوی دولت ابلاغ کرده است، «مدیریت متمرکز بودجه برنامه‌های مشارکتی با صداوسیما» را مورد تاکید قرار داده است. این تاکید زمانی مطرح شده که دولت و صدا و سیما در بالاترین سطح اختلافات قرار دارند. بهانه اختلاف نیز پخش سریال جنجالی «گاندو» از شبکه سوم سیماست که در آن تلاش نیروهای امنیتی برای دفاع از کیان کشور به خوبی بازگو شده است؛ اما مسایلی مانند جاسوس قلمداد کردن خبرنگاران و روزنامه‌نگاران، جاسوس بودن نزدیکان یکی از اعضای ارشد دولت (احتمالاً رئیس جمهور) و اینکه دولت منافع خودش را به منافع ملی ترجیح می‌دهد، انتقاداتی است که گاهی تند از سوی یکی از اعضای دولت از جمله حسام‌الدین آشنا، مشاور رئیس جمهور مطرح شدند. شبکه سه چند روز قبل هم مسیر دور زدن تحریم‌های نفتی از سوی ایران را به نمایش گذاشت که باعث عصبانی شدن و دلخوری وزارت نفت شد. البته دولت و خود حسن روحانی بارها این موضوع را بیان کرده‌اند که صدا و سیما بودجه کلانی از دولت می‌گیرد و در عین حال، نگاه جناحی نسبت به عملکرد دولت دارد و با سیاه‌نمایی‌های گسترده فضای ناامیدی و یاس از دولت را در جامعه رواج می‌دهد. صدا و سیما خود را از این انتقادات مبرا می‌داند؛ اما واقعیت از چیز دیگری خبر می‌دهد. حالا باید بنشینیم و ببینیم همکاری مدنظر رئیس جمهور روحانی با صدا و سیما به چه صورت خواهد بود.
فضای مجازی محدود
استفاده از ظرفیت بی‌نظیر فضای مجازی به منظور ارائه خدمات دولت و ارتباط‌گیری و تعاملی دولت و جامعه، موضوع دیگری است که در این ابلاغیه به آن اشاره شده است. در حال حاضر هر چند دولت استفاده از پیام‌رسان تلگرام را ممنوع اعلام کرده است و هیچ نهاد دولتی در آن حضور جدی ندارند؛ اما استفاده از بستر توئیتر، امکانی است که در آن هم سیاست خارجی و هم سیاست داخلی ما منتشر و توصیح داده می‌شود. با این حال مخاطب اصلی توئیتر خارجی‌ها هستند؛ چون توئیتر در ایران فیلتر است. سوال این است که مسئولان ما یا نمی‌دانند توئیتر فیلتر است و یا اینکه می‌دانند و برای آنها فرقی نمی‌کند که مخاطبانشان چه کسانی باشند. به هر حال دولت در بحث فضای مجازی (به جز دستور رئیس جمهوری روحانی به عنوان رئیس شورای عالی امنیت ملی برای فیلترینگ تلگرام) عملکرد قابل دفاعی در حوزه فضای مجازی دارد و در صورت استفاده درست از آن می‌توان افراد بیشتری با خدمات دولت آگاه کرد.