روزنامه همدلی
1398/05/14
مساله ما همچنان مشروطیت است
فریبرز بیات- تشکیل دولت- ملتها، روابط شهروندان را با دولت و حکومت به‌کلی دگرگون و از چارچوب پیشین خارج کرد. پیش از این افراد جامعه رعیت حاکم بهشمار میرفتند و حاکم صاحب اختیار جان و مالشان بود. روابط میان مردم نیز از روابط میان مردم و حکومت تبعیت میکرد. اما در عصر جدید روابط شهروندان با حکومت تعریف تازهای یافت، تعریفی که مبتنی بر کرامت انسانی است.با تعریف تازه، که میتوان دستکم برای خوانشی از آن ریشههایی در آموزهها و منابع دینی نیز سراغ گرفت، سرزمین و جامعه ملک حاکم و شاه تلقی نمی‌شود، حاکم فعال مایشاء نیست و مردم نیز در تعیین سرنوشت خود و کشور و همچنین در اداره جامعهشان حقوقی دارند و برهمین اساس شهروند بهشمار میآیند. در واقع دولت – ملت‌های مدرن با گذر از حکومت فردی سوال چه کسی باید حکومت کند؟ جای خود را به سوال چگونه باید حکومت کرد؟ می‌دهد. در جامعه ما چنین تعریفی از روابط حکومت و شهروندان با جنبش مشروطیت آغاز میشود. جنبش مشروطیت به‌عنوان سرفصلی درخشان در تاریخ سیاسی ایران، آغاز شکل‌گیری اندیشه‌ای است که نوید گسست از عهد و عصر پیشین در سیاست و حکومت را می‌دهد. اساس جنبش مشروطیت، مقابله با قدرت مطلقه و محدود و مشروط کردن قدرت به چارچوب‌های قانونی بود. جنبش مشروطیت برآن بود اراده جمعی و عزم ملت را که در میثاقی جمعی به نام قانون متجلی است، جانشین رای و نظر شخصی حاکم و سلطان کند. پاسخگو کردن حکومت و قدرت و حق نظارت ملت بر حکومت و قدرت از جمله دیگر اهداف این جنبش بود. در یک کلام آرمان اساسی جنبش مشروطیت حکومت قانون بود، اما این جنبش به ثمر ننشست و توفیق لازم را برای تحقق آرمان‌های خود پیدا نکرد. از چنین منظری پس از گذشت 113سال از جنبش مشروطیت مساله اصلی و پروبلماتیک جامعه ایران هنوز آرمان این جنبش یعنی حکومت قانون است. قانونی که با تفکیک قوا و توزیع قدرت از تمرکز قدرت می‌کاهد و راه را بر استبداد می‌بندد؛ قانونی که شایستگی و مهارت را معیار تقسیم مسئولیت قرار می‌دهد و از قبیله‌گرایی و خویش‌سالاری جلوگیری می‌کند؛ قانونی که نماد آن فرشته عدالت است که همه را به یک چشم می‌بیند و از تبعیض و نابرابری فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جلوگیری می‌کند؛ قانونی که فرصت برابر دستیابی به منابع ارزشمند دانش و معرفت، قدرت و اقتدار، درآمد وثروت و اعتبار وحیثیت را برای همه فراهم می‌کند. قانونی که گروه‌بندی‌های کاذب خودی و غیر خودی را از نظر مواضع و دیدگاه‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی برنمی‌تابد و جامعه را دچار قطب‌بندی نمی‌کند. قانونی که حق مشارکت اجتماعی همه شهروندان را در تعیین سرنوشت کشور به رسمیت می‌شناسد و حق انتخاب کردن و انتخاب شدن را به انحای مختلف محدود و مشروط نمی‌کند. قانونی که جامعه متشکل و سازمان‌یافته را به جامعه توده‌وار و اتمیک ترجیح می‌دهد و آزادی احزاب و گروه‌های سیاسی، صنفی و انجمن‌های مردم‌نهاد را به رسمیت می‌شناسد. قانونی که مدافع حق آزادی بیان، نقد و نظر و نظارت بر حسن اجرای امور است. حق نظارت رسانه‌ها بر حکومت و دولت را به نمایندگی از مردم و به‌عنوان رکن چهارم دمکراسی و مردم‌سالاری تاکید می‌کند. قانونی که حریم خصوص شهروندان را محترم می‌شمارد و چونان سدی در برابر دست‌درازی نهادهای قدرت به حریم زندگی خصوصی مردم می‌ایستد.
به‌طور کلی به نظر می‌رسد با وجود گذشت سال‌ها از جنبش مشروطیت، گمشده جامعه ما همچنان قانون و قانونمداری به‌عنوان آرمان اصلی جنبش مشروطیت است. قانونی که قدرت را در چارچوب حقوق ملت مشروط و محدود کند.
سایر اخبار این روزنامه
گزارش همدلی از آسیب شناسی ادبیات در رسانه ملی تلویزیون در تسخیرلمپن‌ها
عبدالرسول فروتن در گفت‌وگو با همدلی: برخی شاعران مشروطه حکومتی شدند
«همدلی» از خروج سرمایه‌ها به دلیل وضعیت ناامن اقتصادی و ناامیدی از چشم‌انداز اقتصاد گزارش می‌دهد
دیگر کسی از تیترهای مغرضانه «وطن امروز» عصبانی نمی‌شود جای خالی فحش‌نامه
نگاهی به ابزار بیداری تاریخی ایرانیان ادبیات فارسی در عصر مشروطه
مساله ما همچنان مشروطیت است
از مشروطیت تا دوم خرداد
گفت‌وگوی «همدلی» با دکتر صادق زیباکلام به مناسبت یکصد و سیزدهمین سالگرد امضای فرمان مشروطیت
ولی‌الله شجاع‌پوریان مطبوعات عامل بیداری ایرانیان در جنبش مشروطه
با رای دیوان عدالت اداری پلیس راهور ملزم شد صدور گواهینامه رانندگی موتورسیکلت برای زنان
ولی‌الله شجاع‌پوریان مطبوعات عامل بیداری ایرانیان در جنبش مشروطه
مساله ما همچنان مشروطیت است
با رای دیوان عدالت اداری پلیس راهور ملزم شد صدور گواهینامه رانندگی موتورسیکلت برای زنان
تحریم‌های چندوجهی
