جمشید پژویان شفافیت‌گریزی

بستگی به نوع فعالیت دستگاه‌ها، می‌توان گفت که عدم ارائه اطلاعات از سوی هر یک از آن‌ها چه معنایی دارد. مسلم است که وقتی یک دستگاه اقتصادی که بر اساس قانون وظیفه ارائه اطلاعات خود را به سامانه دسترسی به اطلاعات دارد، از ارائه این اطلاعات شانه خالی می‌کند، به این معناست که این دستگاه اقتصادی برای گریز از مالیات اقدام به چنین کاری کرده است.
اگر دستگاه‌های سیاسی از ارائه این اطلاعات گریزان هستند، تنها علت این عدم شفافیت برمی‌گردد به مسائل سیاسی. یعنی این دستگاه‌های سیاسی تمایل به این ندارند که اطلاعات و حرکات آن‌ها برملا شود. این یعنی استراتژی‌های آن‌ها در حوزه سیاست، شفاف نیست. اگر قوه قضائیه در انتشار اطلاعات خود به این سامانه گریزان است، این یعنی این دستگاه‌ها مایل به این نیستند تا فساد حاکم بر آن‌ها از بین برود.
در واقع هر یک از نهادهای گریز از شفافیت به یک دلیل خاص خود را از دید رسانه‎ها پنهان می‌کنند. وقتی این پنهان‌کاری از سوی قوه مجریه مطرح می‌شود، به این به معناست که اتفاقات زیادی در دستگاه‌های این قوه صورت می‌گیرد.
به دلیل اینکه بخش قابل‌توجهی از بودجه در میان دستگاه‌های مجریه تقسیم می‌شود، گاهی این عدم شفافیت مطرح می‌‎شود. در کشورهای توسعه‌یافته معمولا رسانه‌هایی وجود دارند که اطلاعات مربوطه را از دل دستگاه‌ها بیرون می‌کشند.


نکته قابل‌توجه این است که این رسانه‌ها برای افزایش تیراژ خود تلاش می‌کنند تا با استفاده از خبرنگاران خود به این اطلاعات دسترسی داشته باشند و هر یک از رسانه‌ها که نقش بیشتری در افشای این اطلاعات داشته باشد، بیشتر فروش رفته و تیراژ بالایی دارد.
این مسئله باعث ایجاد یک فضای رقابتی در میان این رسانه‌ها شده است. این در حالی است که در ایران یک رسانه‌ کاملا مجزا و بدون وابستگی به بخش خاصی وجود ندارد و برای دسترسی به این اطلاعات یک سامانه طراحی شده است. در هر صورت عدم انتشار اطلاعات از سوی هر یک از دستگاه‌ها می‌تواند باعث به هم ریختن آرامش جامعه شده و مسیر استفاده از منابع را به بی‌راهه منحرف کند.