امید به «ابتکار صلح هرمز»

رئيس‌جمهور هر سال در مجمع عمومي سازمان ملل سخنراني کرده و به اعلام مواضع جمهوري اسلامي و راهکارهايي براي صلح و امنيت منطقه‌اي و بين‌المللي مي‌پردازد، اما اين بار با توجه به شرايط داخلي و بين‌المللي شرايط دگرگونه بوده و مثل سابق نيست. مشکل اساسي اين است که اگر روحاني تا پيش از اين براي کشورهاي ديگر سخن مي‌گفت، اين بار مخاطب نطق رئيس‌جمهور پايگاه راي خود در ايران، آمريکايي‌ها، اروپايي‌ها و... نيستند، بلکه مقصود سخن آقاي روحاني جريانات دلواپس داخلي هستند که بتواند با بيان نکاتي آنها را از سخنراني خود در سازمان ملل راضي و خشنود کند. دست کم اگر خيلي منصفانه بخواهيم درباره آقاي روحاني قضاوت کنيم مي‌توان گفت ايشان تلاش خواهد کرد تا به گونه‌اي در سازمان ملل سخن بگويد که باعث خشم، غيظ، غضب و ناراحتي تندروها در کشور نشود. هدف آقاي روحاني در نطق ساليانه خود در سازمان ملل اين است که منافع ملي ايران و آينده کشور تضمين شود، يا کشور از بحران خارج شود و با اظهاراتش تهديد نظامي را از سر کشور بردارد. از طرف ديگر آقاي روحاني با سخنان خود مي‌خواهد رضايت جريانات داخلي را نيز فراهم آورد. البته اين نه فقط در مورد آقاي روحاني که آقاي احمدي‌نژاد نيز همين طور بود. او نيز وقتي پشت تريبون سازمان ملل قرار مي‌گرفت و سخنراني مي‌کرد، نطقش به گونه‌اي نبود که افکار عمومي را قانع کند و دستاورد خاصي از سخنراني‌اش حاصل نمي‌شد. اکنون آقاي روحاني تحت فشار جريانات تندرو در داخل است و اين مساله اظهارات او براي تاثيرگذاري بيشتر بر جامعه آمريکا و نظام بين‌الملل را با دشواري مواجه کرده است. آقاي روحاني احتمالا به نحوي صحبت نخواهد کرد که مردم آمريکا ترامپ را به دليل خشونت و اقدامات خصمانه عليه ايران تحت فشار قرار دهند. براي اينکه اگر آقاي روحاني صحبتي کند که بوي سازش، تنش‌زدايي و تعامل با دنيا از آن استشمام شود، دلواپسان داخلي آن را دال بر کوتاه آمدن تلقي خواهند کرد. البته رئيس‌جمهور قبل از عزيمت به نيويورک از طرح «ابتکار صلح هرمز» سخن گفت که در نوع خود اميدوار کننده بود، اما به‌نظر مي‌رسد با اين شرايط طرح‌‌هايي چون ابتکار صلح هرمز در صورت اقبال در مجمع عمومي سازمان ملل مي‌تواند به عنوان يک برگ تاريخي در تقويت صلح جهاني ثبت شود. مي‌توان به دنيا پيشنهاد ائتلاف اميد و صلح هرمز داد، اما در برابر خواسته برحق کشور نيز ايستادگي کرد. البته اينکه يکي از روزنامه‌هاي رسمي کشور به نقل از يمني‌ها بنويسد که در چند ساعت مي‌توانيم امارات را با خاک يکسان کنيم يا اين بار قلب دوبي را هدف بگيريم، اين موضع گيري نامنطبق با ايده ارائه شده از سوي رئيس‌جمهور است. چرا که چنين رويکردي نشان از پارادوکس در عرصه سياست بين‌المللي تعبير خواهد شد. حسن روحاني نشان داده که مي‌تواند با ديپلماسي موفق و مذاکره اصولي، شرايط را به نفع ايران تغيير دهد. مثل زمان توافق هسته‌اي که با وجود اينکه بسياري از به‌وجود آمدن توافقي بين‌المللي نااميد بودند، اما ظريف و مردانش توانستند با هنر مذاکره خود برجام را رقم بزنند. روحاني نيز مي‌تواند با طرح ابتکار صلح هرمز شرايط را تغيير دهد به شراط اينکه از داخل تخريب نشود.