روزنامه همدلی
1398/07/08
تظاهرات اخیر مصر و آینده سیسی
عبدالرضا بنی علی- تظاهرات مردم مصر در چند شهر این کشور و شعارهای آنها که خواهان سرنگونی سیسی بودند، از جمله خبرهای مهمی بود که اواخر روز جمعه 29 شهریور، توسط بسیاری از خبرگزاری‌‌های رسمی جهان مخابره شد و برخی خبرگزاری‌‌ها مانند خبرگزاری الجزیره ضمن بزرگ‌نمایی این رخداد، آن را سرآغاز انقلابی جدید در مصر معرفی کردند. لذا همگان منتظر بودند تا ببینند آیا تظاهرات مردمی این هفته نیز ادامه خواهد یافت یاخیر؟ اگر چه روز گذشته(جمعه پنجم مهر) اعتراضات مردمی ادامه یافت و در برخی مناطق مردم به خیابان‌‌ها آمدند و شعارهایی ضد سیسی و حکومتش سر دادند، اما این تظاهرات بسیار محدود بود، زیرا نیروهای امنیتی و پلیس ضد شورش مصر، در بسیاری از مناطق پایتخت و مکان‌‌هایی که احتمال تجمع در آن می‌رفت حضور گسترده‌ای داشتند، ضمن اینکه حکومت سیسی عده‌ای از مردم را به عنوان طرفداران حکومت به میدان آورده بود تا در مقابل مخالفان قرار گیرند.ناآرامی‌‌های اخیر مصر، پس از آن آغاز شد که محمدعلی پیمانکار، تاجر و هنرپیشه سابق مصری که در اسپانیا ساکن بوده و از مخالفان سیسی است، در فضای مجازی خواستار برگزاری تظاهرات شد. نامبرده که در شبکه‌‌های اجتماعی فعال است، از اوایل ماه سپتامبر اقدام به انتشار ویدئو‌هایی کرد که در آنها سیسی و ارتش مصر به فساد متهم شده بودند.
اوضاع مصر و آینده سیسی در این کشور
مصر یکی از مهم‌ترین کشورهای عربی و اسلامی در قاره افریقا به شمار می‌رود که مردم آن با شروع تحولات موسوم به «بهار عربی» به پا خاسته و مبارک را که نزدیک 30سال بر کرسی ریاست جمهوری تکیه زده بود، سرنگون کردند. یک سال پس از آن اولین انتخابات ریاست جمهوری آزاد برگزار شد و مردم مرسی را به عنوان اولین رئیس جمهور غیر نظامی برگزیدند، اما ژنرال عبدالفتاح سیسی (وزیر دفاع مرسی) اجازه نداد که عمر حکومت مرسی به یکسال برسد و با یک شبه کودتا که از پشتیبانی عربستان و امارات برخوردار بود، قدرت را در این کشور به دست گرفت. او در ابتدا، اخوانی‌‌ها و سپس مخالفان لیبرال را سرکوب کرد. سیسی با درپیش گرفتن سیاست پلیسی و امنیتی تلاش کرد مخالفان خود بخصوص اخوان‌المسلمین را که ریشه‌دار پترین جریان اسلامی مصر است و طرفداران زیادی دارد، قلع و قمع کرده و هر صدای اعتراضی را در نطفه خفه کند. رئیس جمهور جدید مصر در سخنرانی‌‌های مختلف خود همواره به مردم هشدار می‌داد که همراهی با مخالفان سبب خواهد شد که کشور به سرنوشتی همچون سرنوشت سوریه یا لیبی دچار شود و شاید مصری‌‌ها هم با ترس از همین موضوع در دور اول ریاست جمهوری او ترجیح دادند به حکومت دیکتاتورمآبانه سیسی تن بدهند و در مقابل بسیاری از فسادها و جنایت‌‌های هیئت حاکمه جدید سکوت پیشه کنند و اعتراضی نکنند. سیسی که هر روز خود را قدرتمندتر از دیروز می‌دید، پس از پایان دوره اول ریاست جمهوری‌اش، با حذف نامزدهای رقیب بار دیگر در سال 2018میلادی به عنوان رئیس جمهور انتخاب شد و با کمک طرفدارانش در مجلس تغییراتی را در قانون اساسی مصر در جهت افزایش مدت و قدرت رئیس جمهور اعمال کرد.
آنچه که تظاهرات اخیر را حائز اهمیت می‌کند این است که حکومت سیسی در طول مدت ریاست جمهوری دوره اول و یک سالی که از دوره دوم می‌گذرد، هیچگاه با اعتراضات خیابانی مواجه نبوده است. اکنون سوالاتی به شرح زیر در خصوص آینده اعتراضات و سیسی مطرح میشود:
آیا ناآرامی‌‌ها و اعتراضات ادامه خواهد یافت و در صورت ادامه، احتمال اینکه این ناآرامی‌‌ها به سرنگونی سیسی منجر شود وجود دارد؟ آیا محمدعلی توانایی رهبری ناآرامی‌‌ها و ایجاد موج را خواهد داشت؟ ژنرال سیسی چگونه با این ناآرامی‌‌ها برخورد خواهد کرد؟
در پاسخ سوال اول باید گفت: البته تعداد شرکت کنندگان در تظاهرات، در این دو هفته اخیر در حدی نبوده که قدرت سرنگونی سیسی را داشته باشد، اما به احتمال زیاد دیوار وحشت از اعتراض و سرکوب را فرو خواهد ریخت، امری که می‌تواند ناآرامی‌‌ها و تظاهرات خیابانی را استمرار بخشد و پیامدهای ناخوشایندی را برای حکومت مصر و شخص سیسی به دنبال داشته باشد. بدیهی است چنانچه حکومت از سیاست مشت آهنین استفاده نکند و تظاهرات مسالمت آمیز مردم مصر همچون سودان و الجزایر ادامه یابد، احتمال سرنگونی سیسی در درازمدت دور از ذهن نیست.
در خصوص سوال دوم و قدرت و توانایی محرک اصلی ناآرامی‌‌های اخیر(محمدعلی ) می‌توان گفت: شخصیت و جایگاه نامبرده در حدی نیست که بتواند رهبری ناآرامی‌‌ها را بر عهده بگیرد و موج ایجاد کند. این فرد تنها در اندازه یک افشاء کننده و محرک قابل ارزیابی است و اصولا در خصوص اقدامات این شخص و جایگاه او نظرات مختلفی وجود دارد. برخی کارشناسان معتقدند اقدامات شخص نامبرده و انتشار ویدیوهای از فساد موجود در دولت وارتش یک پروژه برنامه‌ریزی شده است که اشخاصی در درون دولت و ارتش آن را در پشت پرده مدیریت می‌کنند در این صورت او تنها یک عامل است که برای پول یا شهرت یا... دست به افشاگری و تحریک مردم زده است البته موضوع دست داشتن ارتشی‌‌ها و برخی عناصر دولت در این تحریکات در صورت صحت، نشان از شکاف در بدنه دولت و ارتش دارد.
در خصوص سوال سوم باید گفت: رئیس جمهور کنونی مصر در دوران حکومت خود نشان داده که به هیچوجه، حاضر به نرمش نشان دادن در مقابل مخالفان خود نیست، لذا بعید است این بار نیز به رغم فشارهای داخلی و خارجی شاهد نرمشی از جانب او در مواجهه با معترضان باشیم. سیسی برای پیشبرد اهداف خود با استفاده از ابزار تروریسم‌هراسی در بعد خارجی و داخلی، فقط از سیاست مشت آهنین در مقابل مخالفان پیروی می‌کند، لذا انتظار می‌رود در صورت ادامه تظاهرات، معترضان با سرکوب شدید‌تری مواجه شوند.
احتمال اینکه سیسی بتواند با همین روش حکومت‌داری تا پایان دوره ریاست جمهوری‌اش بر کرسی قدرت باقی بماند، زیاد نیست زیرا:
1- این ژنرال ارتشی نه پایگاه مردمی قابل قبولی دارد و نه بر خلاف «مبارک» یک مجموعه پشت پرده قدرت را پشتیبان، لذا کارشناسان مسائل مصر می‌گویند او به هیچ یک از اطرافیان خود جز خانواده‌اش اعتماد ندارد. به همین خاطر نیز فرماندهان ارتشی را زود به زود عوض می‌کند تا مبادا در جایی کانون قدرتی برای سرنگونی او تشکیل شود.
2- درست است که مردم از آینده مبهم و دچار شدن به سرنوشت لیبی یا سوریه می‌ترسند، اما تجربه نشان داده است هنگامی که کاسه صبر مردمی که منتظر تغییر وضعیت و بهبود اوضاع معیشت‌شان هستند لبریز شود، یک جرقه کافی است تا به خیابان‌‌ها سرازیر شوند و طومار حکومت را در هم پیچند. در حال حاضر کشور مصر از مشکلات متعددی رنج می‌برد و درکنار فضای بسته سیاسی، وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم نیز بحرانی است و برخی آمارها نزدیک به 60 درصد مصری‌‌ها را تحت خط فقر و یا در آستانه سقوط به زیر خط فقر اعلام می‌کنند و اگر چه مقامات دولتی می‌گویند شاخص‌‌های اقتصادی بهبود یافته، اما وضعیت مردم فقیر مصر تغییر نکرده است و در چنین مواقعی که نارضایتی عمومی وجود دارد کافی است که دیوار ترس از سرکوب به هر دلیلی فرو ریزد آن وقت است که جلوگیری از منفجر شدن انبار باروت خشم مردم غیر قابل کنترل خواهد شد و سیسی به همان جایی خواهد رفت که مبارک رفته است.
3- نداشتن پایگاه حزبی و تشکیلاتی، موضوعی است که امکان سرنگونی او را محتمل‌تر می‌کند. در واقع سیسی یک افسر عادی ارتش بود که مرسی او را به دنیای سیاست وارد کرد، لذا رئیس جمهور کنونی مصر هیچ پایگاه تشکیلاتی که بر آن تکیه کند، ندارد. سیسی در همان ابتدای به‌دست گرفتن قدرت، احزاب اسلامی و سپس احزاب سکولار را قلع و قمع کرد؛ احزابی که به هرحال در مصر طرفدارانی دارند و در صورت مشارکت در قدرت می‌توانستند در هنگامه بحران به کمک او آیند.
همچنین تظاهرات اخیر مردم مصر بازتاب گسترده‌ای در فضای مجازی داشته و هشتک‌های درخواست سرنگونی حکومت سیسی طرفداران میلیونی پیدا کرده است. جالب اینکه برخلاف بسیاری از تظاهرات‌‌ها که در ابتدا شعارهای معترضین رنگ و بویی اقتصادی داشته و خواسته‌شان بهبود معیشت است و سپس به شعارهای تند سرنگونی تبدیل میشود، در تظاهرات اخیر مصر معترضان از همان ابتدا شعارهایی در سرنگونی دولت سر دادند و در شبکه‌‌های اجتماعی نیز این شعار به طور گسترده‌ای لایک خورده است.
با بررسی و تحلیل وضعیت سیاسی و اقتصادی مصر و روش حکومتی دیکتاتورمآبانه سیسی شاید بتوان گفت: در صورت تغییر نکردن این روش حکومت‌داری و فراهم نشدن فضای باز سیاسی، بعید است رئیس جمهور فعلی مصر مدت زیادی بر کرسی قدرت باقی بماند و دیر یا زود یا توسط مخالفان افراطی اسلام‌گرا ترور میشود یا توسط مردم تحت ظلم و فشار اقتصادی ساقط خواهد شد.
سایر اخبار این روزنامه
گزارش همدلی از رشد سالخوردگی در کشور به مناسبت روز جهانی سالمند آهنگ پرشتاب سالمندی در کشور
نائب رئیس فراکسیون مستقلین: آنها که دیگران را دیکتاتور خطاب می‌کنند، خودشان به این لقب شناخته می‌شوند
«همدلی» روند خصوصی‌سازی کارخانه‌ها و شرکت‌های دولتی را ارزیابی کرد از خودمانی‌سازی تا رها‌سازی
انصاری راد: شفافیت آرا، نباید نمایندگان را محدود کند
جلالی زاده: طرح شفافیت آرا مثل شمشیر دو لبه است
شفافیت ، آزادی یا محدودیت هادی غفاری: رای نمایندگان مجلس باید تحت نظر مردم باشد
تصمیم جدید نمایندگان مجلس برای پاسخگویی به ملت شفافیت نظام قانون گذاری، یک گام به پیش
«همدلی» درگیری روز گذشته مجلس را بررسی می‌کند؛ سریال سیاسی «دیکتاتور»خوانی
برشی از نحوه شکل‌گیری جغرافیای سیاسی قرن بیستم ایران و بازی بزرگ ژئوپولیتیک
به بهانه هشتم مهر، زادروز مولوی تجلی آفتاب شمس در وجود مولانا
سرقت ۳ میلیارد پول نقد از منزل نماینده مجلس!
تلاش‌های بی‌سرانجام دیپلماتیک در نیویورک
تظاهرات اخیر مصر و آینده سیسی
