دلایل قوی و معنوی

پیش از برگزاری نخستین مناظره نامزدهای ریاست‌جمهوری ایران، تمهیداتی صورت گرفته بود که مانع از تکرار حوادث مناظره‌های سال‌های گذشته باشد؛ هرچند تکرار آن به شکل و زبانی دیگر دور از ذهن نبود. نشان دادن عکس‌هایی از برخی از افراد که امروز در ایران نیستند، به‌گونه‌ای زمینه‌سازی برای برگرداندن اذهان بینندگان تلویزیون به سال‌های گذشته بود تا کنش‌ها و گزینش‌های مردم را در انتخابات پیش رو تحت تاثیر قرار دهد. از همان لحظه شروع مناظره مشخص بود صفحه تلویزیون صحنه آرایش دو گروه از هر دو جناح خواهد بود. در هر جناح دو نفر تمایل داشتند که از برخورد و تقابل دوری کنند و این مطلوب است تا با توجه به شرایط و اوضاع و احوال و امکانات کشور، برای احراز ریاست مدیریت اجرایی کشور راهکار‌های خود را ارائه دهند. اگرچه برخی نامزدها در اظهارات خود مطالبی بیان کردندکه بی‌شباهت به سخنرانی و موعظه نبود، ولی هیچ کدام برنامه خود را اعلام نکردند و یا در پاسخ به پرسش‌های از قبل آماده‌شده، اشاره‌ای به طرح خود در موضوع سوال نداشتند. وانگهی نطق بعضی از نامزدها عملا خارج از موضوع مناظره بود. از سویی دیگر محمدباقر قالیباف از همان آغاز، مناظره را با حمله به رئیس‌جمهوری شروع کرد و آقای اسحاق جهانگیری ناگزیر به دفاع پرداخت. هریک از این دو نفر در گفتار، با زبانی که نشان از پندار و رفتار و سابقه کار و گذشته آنان بود، تک و پاتک می‌کردند. قالیباف نظامی‌کار، با دست پر و دلی پرتر از برخوردهایی که در روزهای قبل از مناظره در مورد ادعای افزایش درآمد ملی به دو برابر و نیم (که مقتضی رشد سالیانه 5/37 درصدی است و بی‌تردید امری محال) با او شده بود، با خشم و دلگیری سخنان خود را آغاز کرد و رئیس‌جمهور را مورد حمله قرار داد. قالیباف به وعده‌های مشروط دکتر حسن روحانی در تبلیغات انتخاباتی دوره یازدهم ریاست‌جمهوری استناد کرد و بدون توجه به گفته افلاطون نصف حقیقت را بیان کرد. همین امر پاتک سیاسی جهانگیری و پاسخ‌های او را به دنبال داشت که نشان می‌داد معاون اول به خوبی از اقدامات دولت در طول چهار سال گذشته و سوابق امر آگاه بوده و نواقص اقدامات شهرداری در 12 سال تصدی آقای قالیباف را هم می‌داند. او بدون اینکه مسائلی مانند واگذاری نجومی املاک شهرداری که گفته می‌شود، پرونده آن هنوز در دستگاه قضا مفتوح است و ان‌شاءا... حقیقت روشن می‌شود و یا حادثه پلاسکو را به میان آورد و ایجاد حساسیت کند، انگشت را روی موضوعاتی در اقدامات آقای شهردار گذاشت که ناگفته مانده است. آنچه مناظره را در دقایق آخر گرم کرد و می‌رفت قطار مناظره از ریل خارج شود، نقل بی‌مورد جمله‌ای از اظهارات یکی از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری سال 88 بود. ولی بی‌مورد نقل کردن آن، چون کلوخ‌اندازی بود که پاداشی معلوم دارد. قالیباف در مقابل اظهارات سنجیده جهانگیری سیاستمدار هم ساکت نماند و چون از او دستاویزی نداشت، مجددا به رئیس جمهور حمله کرد و به وعده او در سال 1392 در مورد ایجاد اشتغال برای چهار میلیون نفر استناد کرد. متن ورقه‌ای که سردار قالیباف نشان داد، در صفحه تلویزیون دیده نشد که ظاهرا امکان اشتغال چهار میلیون نفر در صورت ورود 10 میلیون جهانگرد به ایران بود که اگر هر یک 1300 دلار در ایران خرج کنند، با 13 میلیارد دلار درآمد آن می‌توان برای چهار میلیون نفر شغل ایجاد کرد. معلوم شد آن گفته، مشروط بوده و قالیباف یا تمام گفته رئیس جمهوری را ندیده بود یا به گفته افلاطون نصف حقیقت را بیان کرد! این‌گونه سخن گفتن در مناظره‌ها شبیه همان «بگم‌بگم»‌هاست. ضمن احترام به همه نامزدها، سزاوار است که در دو جلسه مناظره آینده نگذاریم آن نوع گفت‌وگوها تکرار شود و در نقل گفتار و اسناد و مدارک له و علیه یکدیگر با خشم و دلگیری سخن نگوییم که شیخ اجل سعدی گفته‌اند: دلایل قوی باید و معنوی/نه رگ‌های گردن به حجت قوی، چرا که ادب مرد به ز دولت اوست.
* حقوقدان و وکیل دادگستری