ایران در حال از دست دادن بازار کشورهای همسایه است؟

آفتاب یزد- گروه اقتصادی: با شدت گرفتن تحریم‌های آمریکا، ایران بازارهای هدف را در کشورهای مختلف اروپایی وسایر کشورهای جهان در بخشهای مختلف صادراتی از دست داده است. اما این تمام ماجرا نیست،چرا که از دست دادن بازارهای هدف به شکلی آرام در کشورهای بغل گوشمان یعنی کشورهای همسایه داستانی است که نمی‌توان تنها به تحریم‌ها ربطش داد، چرا که ما نتوانسته‌ایم در کشورهای همسایه حضور پررنگی داشته باشیم وهمین حضور نصفه ونیمه مان را هم به تدریج درحال از دست دادن هستیم.
کاهش میزان صادرات ایران به کشورهای همسایه برای تولیدکنندگان داخلی نگران‌کننده شده است؛ تفاوتی هم ندارد موضوع صادرات سیمان باشد یا فولاد یا حتی مواد غذایی. مهم آن است که کشورهای همسایه رقیب به شکل نرمی درصدد گرفتن بازارهای ما هستند. تغییر تعرفه‌های تجاری عراق و افغانستان بخشی از ماجراست که باعث کاهش صادرات به این کشورها شده است. مشابه این اتفاق در بخش مواد غذایی افتاده و این بار عراق واردات تخم مرغ به این کشور را ممنوع اعلام
کرده است.
تا سال گذشته آمار صادرات تخم مرغ ایران به دو کشور همسایه عراق و افغانستان چیزی در حدود ۹۴هزار تن بود. این رقم از ابتدای سال به ۱۴هزار تن رسیده است؛ این یعنی در خوشبینانه‌ترین حالت اگر دو برابر شش ماهه نخست نیز صادرات انجام شود، باز هم میزان صادرات به حدود 4هزار تن خواهد رسید؛ کمتر از نصف میزان صادرات در سال گذشته!


ممنوعیت صادرات تخم مرغ ایران در حالی اتفاق افتاده که ترکیه با واردات تخم‌ مرغ از طریق کردستان عراق قیمت محصول ایران را شکسته و عملا انحصار این بازار به دست همسایه‌های ترک افتاده است. پیش از این در ماجرای تحریم قطر، ترکیه به سرعت توانست بازار مواد غذایی قطر را در دست بگیرد و بیشترین میزان صادرات را از آن خود کرد. در آن دوره همزمان با اعلام تحریم‌ها، سفارت ترکیه در قطر دست به کار شد و با هماهنگی تاجران ترک توانست بازار قطر را در اختیار بگیرد. همزمان با این اتفاق دولت ایران تازه در پی برنامه‌ریزی برای ورود به بازار قطر پس از تحریم این کشور بود و طبیعی بود جلسات «اتاق فکر» با هدف «ارتقای سطح کیفی فلان موضوع»! نمی‌توانست در مقابل اقدام عملی رقیب همسایه فایده‌ای برای ایران
داشته باشد.
برخی می‌گویند کاهش کیفیت محصولات صادراتی ایران علت افت صادرات ما به کشورهای همسایه است. اگرچه این ادعا می‌تواند محلی از اعراب داشته باشد، اما برای کاهش صادرات محصولات ایران کیفیت محصولات تنها دلیل این چالش نیست، هرچند نکته قابل تاملی است،‌
> مشکلات ریز ودرشت بخش خصوصی
اما بخشی از عدم موفقیت ما در صادرات به کشورهای همسایه به کوچک بودن بخش خصوصی باز می‌گردد؛ عواملی که موجب شده تا با وجود موقعیت‌هایی که در سال‌های اخیر برای صادرات به وجود آمد، ما نتوانیم از این موقعیت‌ها استفاده کنیم. عدم حمایت دولت از این بخش در حوزه صادرات به کشورهای همسایه با وجود مشکلات ریز ودرشت تولید نفس بخش خصوصی را برای صادرات حبس کرده است.
از سوی دیگر بخشنامه بانک مرکزی درباره بازگشت ارز صادراتی سبب شده است که صادرات ریالی بسیاری از محصولات از جمله محصولات بخش فولاد به کشورهای همسایه حتی متوقف شود.هر چند که گفته می‌شود کشورهای همسایه هم تبانی کرده‌اند که فولاد را به صورت دلاری از ایران خریداری نکنند. وحید یعقوبی، مدیر اجرائی انجمن فولاد در این زمینه تاکید می‌کند که دولت در اعمال سیاست‌های خود برای تنظیم بازار داخل باید به مسائل تحریمی توجه کند.
رضا شهرستانی عضو هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران نیز می‌گوید: ایران فعلا برنامه ریزی قیمت‌گذاری و رقابت خود با کشورهای همسایه را بر اساس شرایط جنگ و ناامنی‌های داخلی این کشورها گذاشته است. در سوی مقابل کشورهای همسایه‌ها تعرفه تجاری واردات فولاد از ایران را افزایش داده‌اند و این زنگ خطری برای ایران است که بخشی از بازارهای خود را
از دست می‌دهد.
عضو انجمن فولاد ایران می‌گوید: دو کشور عراق و افغانستان سیاست آنتی دامپینگ (سیاست ضدقیمت‌شکنی) را پیاده کرده‌اند و برای محصولات ایرانی هر کدام به ترتیب ۱۰۰ و ۸۰ دلار تعرفه صادراتی در نظر گرفته‌اند.
رسول خلیفه سلطانی دبیر انجمن تولید‌کنندگان فولاد در گفت‌وگو با آفتاب یزد در این زمینه گفت: رقابت در کشورهای همسایه حرف اول را در بحث صادرات می‌زند. اما تنها مسئله رقابت نیست. تعرفه‌هایی که ترکیه و عراق برای صادرات کالا به کشورهایشان گذاشته‌اند با این که نمی‌تواند ایران را از گردونه خارج کند، چرا که ما حداقل در بخش فولاد ارزان‌ترین فولاد را داریم اما در فضای رقابتی باید تلاش کرد بازار را از دست نداد.
وی ادامه داد: اگر ما بتوانیم برنامه حمایتی برای بخش بازرگانی کشور داشته باشیم و شرکتهای ما از سوی دیگر هوشمندانه در صادرات عمل کنند و «تز» درست داشته باشند کسی نمی‌تواند جلوی صادرات آنها رابگیرد. درست است که بحث تعرفه جایگاه خود را برای صادرات ما دارد اما غیر از مسئله تعرفه ای، اگر ما نتوانیم صادرات داشته باشیم به نوعی به بی‌هنری ما برمی گردد.
وی خاطرنشان کرد: باید با برنامه ریزی توانمندی به سوی بازارهای هدف شتافت در کنار صبر وحوصله‌ای که در برابر مشکلات باید به خرج داد.به عنوان مثال زمان صادرات را خوب استفاده کردن یا به صورت مداوم عمل کردن می‌تواند جوابگوی این بخش باشد.
وی با اشاره به مشکل نقل وانتقال ارز بر سر راه صادرات ما گفت: در کشورهای همسایه ما مشکل ارز را به صورت جدی نداریم شاید برای بازار اروپا صادراتمان برای نقل وانتقالات پولی محدودیت داشته باشد و دچار مشکل شویم، اما می‌توانیم نقل وانتقال پول برای صادرات به کشورهای همسایه را با راهکارهایی رفع کنیم.