روزنامه آرمان ملی
1398/09/09
عراق؛ بحران آتش واستعفا
آرمان ملي - محمدحسين لطف‌الهي: شهرهاي جنوبي عراق همچنان ميدان جنگ است و در روزهايي که بناست بررسي اصلاحات قانون انتخابات عراق در پارلمان اين کشور انجام شود، معترضان قصد بازگشت به خانه‌هايشان را ندارند. دو ماه از آغاز اعتراضات در عراق مي‌گذرد و شواهدي جدي وجود دارد که نشان مي‌دهد به رغم مطالبات جدي مردم از دولت و نارضايتي عميقي که ريشه در ناکارآمدي‌ها دارد، آغاز اعتراضات در عراق پروژه‌اي بوده که از جانب نيروهايي خارج از مرزهاي اين کشور کليد خورده است. اول اکتبر به ناگهان در چند شهر شيعه نشين از جمله کربلا اعتراضات آغاز شد؛ يعني اين گونه نبود که مرکزي براي اعتراضات وجود داشته باشد و بعد پيرامون را درگير کند. بلکه در يک زمان و با شعارهاي يک سان اعتراضات در چند شهر آغاز شد و دولت عبدالمهدي را گرفتار کرد. پس از آن واکنش انفعالي دولت و خشونت نيروهاي امنيتي نيز به خشم مردم دامن زد تا نهايتاً شد آنچه نبايد مي‌شد.مختصات اعتراضات عراق
مردم اين همسايه غربي ايران که از سال 2003 از شر صدام حسين، ديکتاتور خونخوار خود رهايي يافته‌اند، اين روزها مطالباتشان اغلب حول محور فساد، بي‌عدالتي و معيشت است. جوانان عراقي مي‌گويند که بيکاري آزارشان مي‌دهد و نمي‌توانند در شرايطي که شاهد فساد اقتصادي مسئولان‌شان هستند، اين شرايط را تحمل کنند. با اين وجود اعتراضات امروز مردم عراق چند خصوصيت بارز دارد.
اول: بي‌سر است و رهبري براي پيگيري مطالبات مردم از دولت وجود ندارد. به همين دليل اساساً مذاکره کارسازي ميان معترضان و دولت شکل نمي‌گيرد و کار دولت به بن بست مي‌رسد. در اين شرايط معترضان تا زماني که در عمل برآورده شدن مطالباتشان را لمس نکنند، اعتراضاتشان چون آتش زير خاکستر باقي خواهد ماند و در هر بزنگاهي امکان شعله ور شدن آن وجود دارد.
دوم: هيچ کدام از گروه‌هاي سياسي شناخته شده در عراق باني اعتراض نبودند و نسبتي با معترضان و مطالباتشان نداشتند. پس از شعله‌ور شدن اعتراضات اما برخي گروه‌هاي سياسي تلاش کردند خود را در کنار معترضان جا کنند و به عنوان حامي اعتراضات، سهمي در آرايش سياسي آينده عراق داشته باشند. يکي از نمونه‌هاي اين سوداگري سياسي مقتدي صدر است که وزرايش از دولت سهم داشتند، اما با آغاز اعتراضات پشت دولت عادل عبدالمهدي را خالي کرد و اکنون اظهارات جالبي درخصوص نخست وزيري مطرح مي‌کند. او در بيانيه روز چهارشنبه خود آورده است که «اگر دولت فورا استعفا ندهد اين به معناي آغاز پايان عراق است». مقتدي صدر همچنين تأکيد کرده که از برخي رفتارهاي معترضان «ناراضي» است اما نمي‌خواهد به آن‌ها فشار بياورد. صدر همچنين از معترضان خواسته به حضور در خيابان ادامه دهند.
سوم: مطالبات واقعي است اما طرح اين مطالبات صرفا از سوي خاستگاهي شيعي صورت مي‌گيرد و بخشي بودن طرح مطالبات يکي از مسائلي است که سبب شده شبهه‌هايي نسبت به آن وجود داشته باشد؛ چرا که اگر فساد وجود دارد، در همه عراق اين فساد مطرح است و نمي‌توان گفت صرفا مردم مناطق جنوبي که در بسياري از پارامترها وضعيت اقتصادي مشابهي با مردم شمال عراق يا بخش‌هاي ديگر اين کشور دارند از فساد رنج مي‌برند.
چهارم: اعتراضات عراق را مي‌توان به دو بازه زماني تقسيم کرد. موج اول اعتراضات تا اربعين ادامه داشت و جريان‌هايي نظير حکيم از آن حمايت مي‌کردند، شبکه‌هاي خبري نظير فرات‌نيوز نيز مرتب بر آتش اختلافات مي‌دميدند. مراجع نيز از اين موج اول حمايت کردند و در کنار مردم قرار گرفتند. موج دوم اما پس از اربعين آغاز شد و تا امروز ادامه دارد.
ريشه نارضايتي‌ها
عراق يکي از کشورهايي است که درآمد سرشاري از فروش نفت دارد و اين درآمد ارزي هنگفت بايد تأثير خود را بر سفره مردم اين کشور نشان مي‌داد اما نه تنها بيکاري و بسياري از مشکلات اقتصادي ديگر در اين کشور به وضوح مشاهده مي‌شود، بلکه به گفته شاهدان عيني هيچ پروژه مدرن و ويژه‌اي در عراق در دست ساخت نيست. از سوي ديگر ساختار سياسي در اين کشور تا حدودي بر ناکارآمدي دستگاه اجرايي دامن زده و احزاب عراقي با ايجاد نوعي اليگارشي و خويشاوندسالاري راه را براي ورود جريان‌هاي جديد به قدرت بسته‌اند. در اين شرايط طبيعي است که نارضايتي در مردم افزايش يابد و با يک جرقه آتش اعتراضات شعله‌ور شود.
دشمني با ايران يا توطئه؟
از روزهاي اول اعتراضات، به طور مشخص شعارهايي هدفمند عليه ايران داده مي‌شد. اين شعارها را مي‌توان به سه بخش تقسيم کرد: شعارهاي عليه مرجعيت، شعارهاي عليه کشور ايران و شعار عليه گروه‌هاي نزديک به ايران. چهارشنبه شب نيز کنسولگري ايران در نجف مورد هجوم جدي تعدادي از معترضان قرار گرفت. برخي گزارش‌ها حاکي است که در جريان حمله چهارشنبه شب به ساختمان کنسولگري ايران در نجف 47 نيروي امنيتي عراق مجروح شده‌اند. مقامات عراق به دنبال اين حمله مقررات منع رفت و آمد در نجف وضع کردند. «ايرنا» گزارش داده است که همه کارکنان کنسولگري ايران در نجف در «سلامت کامل» بسر مي‌برند و پيش از ورود مهاجمان به ساختمان محل را ترک کرده بودند. معترضان در عراق پيش از اين در روز سوم نوامبر (12 آبان) به ساختمان کنسولگري ايران در شهر کربلا حمله کرده بودند. در جريان اين حمله سه معترض در درگيري با نيروهاي امنيتي عراق کشته شده بودند. ايران پس از حمله به ساختمان کنسولگري خود در کربلا از زائران ايراني خواسته بود تا سفر خود به اين شهر مذهبي را به تعويق بيندازند. وزارت خارجه عراق با انتشار بيانيه‌اي تصريح کرده است که هدف از اين حمله «ضربه به روابط تاريخي عراق با ايران و ديگر کشورها بوده است.» در ادامه اين بيانيه آمده است که دولت عراق «اماکن ديپلماتيک در عراق» را محترم مي‌شمارد و اقدام معترضان عراقي بازتاب دهنده موضع بغداد نيست. سيدعباس موسوي، سخنگوي وزارت خارجه ايران نيز در واکنش به حمله چهارشنبه شب در نجف ضمن ابراز «انزجار» از اين رويداد، خواستار برخورد «مسئولانه، قاطع و موثر» دولت عراق با مهاجمان شد.
سایر اخبار این روزنامه
عراق؛ بحران آتش واستعفا
بیم و امیدهای مجلس یازدهم
تهديد فرانسه لطمه ديگري به برجام
ردصلاحيت ها،انتخابات را سردتر می‌كند
عراق و بازیگران بحران این کشور
دور انتخابات را خط بکش
واویلا از دست این تندروی‌ها
توضیحات واعظی درباره سخنان بنزینی روحانی
اعدام یک محیط‌‌بان در کرمان
ضربه به روحانی یا ضربه به نظام؟
حاميان دولت از مردم خجالت می‌كشند
آمار تكان دهنده‌مبتلايان به‌ايدز
مجلس قرباني قيمت بنزين
هوای آلوده، مديران بی‌نفس
