روزنامه ابتکار
1398/09/21
گزارش قاطع گوترش و سکوت عربستان
طاهر جمشیدزاده- درست۲روز پیش بود که آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد در گزارش مبسوط و میدانی خود قاطعانه اعلام کرد که کارشناسان سازمان ملل متحد بر اساس شواهد و مدارک ادعاهای آمریکا و عربستان درباره دست داشتن ایران در حمله به تاسیسات نفتی آرامکو را تایید نمیکنند. این موضع و اعلام نظر رسمی دبیرکل هرچند به مذاق آمریکا و عربستان و حامیان منطقهای، غربی و اروپایی آنها خوش نیامد، اما برای تنویر افکار عمومی مردم جهان و نظام بینالملل لازم و مفید بود که گذشته از اینکه یکبار دیگر حقانیت ایران و ملت نستوه آن برای جهانیان آشکار شد یک پیام واضح و یک فیدبک روشن به دنیا مخابره کرد که فشار حداکثری و تحریم ظالمانه و یکجانبه ایالات متحده آمریکا در پی خارج شدن افراطی و یکجانبه این کشور در اردیبهشت۱۳۹۷هجری شمسی از توافق بینالمللی برجام علیه ملت مقاوم و دولت قاطع جمهوری اسلامی ایران بیفایده و بیهدف است. همانگونه که صندوق بینالمللی پول و سازمان تجارت جهانی در دسامبر۲۰۱۹اعلام کردهاند ایران در حال گذر از بحران و عدم ثبات اقتصادی است و سال آینده تحریمها اثر و کارکرد خود را بر اقتصاد ایران از دست میدهند و تراز اقتصاد ایران مثبت و رشد آن از منحنی سینوسی به روند تصاعدی ارتقا خواهد یافت. یگانهای پهپادی یمن در عملیات(توازن بازدارندگی) پالایشگاههای «بقیق و خریص» وابسته به شرکت نفتی آرامکوی عربستان را هدف حمله قرار داد. در پی حملات پهپادی یمن در شهریور امسال، حدود۵۰ درصد از صادرات نفت خام عربستان به بازارهای جهانی متوقف شد.اهمیت ژئوپلیتیکی، ژئواکونومیکی و ژئواستراتژیکی منطقه خاورمیانه بهویژه حوزه خلیج فارس بر کسی پوشیده نیست. توجه ویژه همه دولتهای استعمارگر به این منطقه طی ادوار مختلف و سدههای اخیر، دلیلی بر این برهان و ادعاست که یکی از راههای تسلط و سیادت بر جهان، تسلط و اعمال نفوذ بر این حوزه است. در این حوزه علاوه بر جمهوری اسلامی ایران، کشور عربستان سعودی به عنوان قدرتی تاثیرگذار بر تحولات منطقه ای، نزد همه نظریهپردازان و فعالان سپهر سیاست، امنیت و اقتصاد شناخته شده است. عربستان علاوه بر اهمیت تاریخی، جغرافیایی، فرهنگی و اقتصادی خویش که هریک در جای خود، پتانسیل و مزیتی بزرگ محسوب میشود، به عنوان یکی از بازیگران منطقه خاورمیانه، نقشی برجسته را در عرصه قدرت سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و حتی امنیتی به خود اختصاص داده است و به همین دلیل جایگاه مهمی در سیاست خارجی و دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران داشته است. روابط این دو کشور در دوران سازندگی و ریاست جمهوری آیت‌الله هاشمی رفسنجانی فقید در اوج خویش بود و دوران طلایی روابط دیپلماتیک دو کشور در این برهه بود که به دولت اصلاحات هم تعمیم و تسری یافت، اما در اوایل دولت نهم این رابطه دچار شیب سینوسی شد وکمکم از آن دوران فاصله گرفت و در دولت دهم بیشتر شد و با آغاز به کار دولت یازدهم، گشایش بهتری حاصل شد و روابط بهتر از گذشته شد. سال۹۴ دو مسئله مهم رخ داد؛ نخست مداخله نظامی عربستان در یمن در۲۵ مارس۲۰۱۵میلادی برابر با 6 فروردین۹۴هجری شمسی و سپس اعدام شیخ نمر روحانی شیعه مخالف دولت عربستان که این قضیه باعث جریحهدار شدن مسلمانان دیگر بلاد و کشورهای اسلامی و بهویژه ایران شد که حمله به سفارت عربستان در تهران در روز شنبه۱۲دیماه۱۳۹۴ و پس از اعدام شیخ نمر از تبعات این مسئله بود. در پی حمله دولت ریاض به مردم مظلوم و مسلمان یمن و آپارتاید انسانی در صنعا در۵سال پیش تا کنون این روابط کاهش یافت و سردی روابط دیپلماتیک بیشتر و بیشتر شد و با حمله انصارالله یمن در شهریور امسال به قلب اقتصادی عربستان «پایگاه نفتی آرامکو» همچنان دو کشور بر حفظ مدار سینوسی روابط دیپلماتیک اصرار میورزند. اگرچه تلاشها و واسطهگری نظیر «سلطان قابوس» پادشاه اردن و عمران خان نخستوزیر پاکستان و یکی دو کشور همسایه انجام شد، اما منجر به عادیسازی روابط فیمابین دیپلماتیک نشد. شناخت دقیق اهداف، نیازها و نقاط قوت و ضعف کشور و دولت عربستان در عرصههای مختلف به عنوان جدیترین رقیب جمهوری اسلامی ایران در این منطقه بهویژه در حوزه خلیج فارس، برای هر پژوهشگر، محقق و کارشناس سیاست خارجی مبرهن و ضروری است.
نظام حاکم بر آلسعود؛ دولتی برخاسته از سنتها و تاریخ قبایل نجد است که سعی می‌کند ضمن تطبیق خود با معیارهای قرن۲۱مشروعیتش را به کل عربستان تعمیم و تسری داده و چهره قابل قبولی از خود به دنیای خارج ارائه دهد. آلسعود با معرفی سیستم پادشاهی به عنوان جزء لاینفک سنت و تاریخ عربستان همچنان به حیات خود ادامه میدهد. در بعد خارجی نیز دولت عربستان با برقراری رابطه ویژه «نفت در برابر امنیت» بهویژه از سال۲۰۱۶میلادی و پس از جلوس دونالد ترامپ بر اریکه کاخ سفید این رابطه داغتر شده است که ترامپ بارها و بارها عربستان را به گاو شیرده تشبیه و آن را متحد نزدیک منطقهای قلمداد کرده است و عربستان در این راستا توانسته حمایت ایالات متحده آمریکا را به عنوان منبع اتکا و پشتوانه خارجی برای خود به دست آورد. نظام حاضر و کنونی عربستان با ملکسلمان شاهزاده جوان و بیتجربه در سیاست «نقش مستقیم و باواسطه وی در قتل جمال خاشقچی روزنامهنگار منتقد دولت ریاض چندی پیش لو رفت و لکه ننگی برای او و حامی اصلیاش آمریکا شد که اکنون رئیسجمهورش در کارزار استیضاح دموکراتهای کنگره گیر افتاده است و استیضاح وی اعلاموصول شده و تا قبل از کریسمس و تعطیلات زمستانی قرار است فرجام آن بهوسیله نمایندگان کنگره نهایی و مشخص شود.» کماکان به این سیاست چند دهه اخیر واشنگتن که «دفاع از ثبات سعودی برای آمریکا مسئلهای حیاتی به شمار میرود» تکیه دارد. با وجود این، تحولات ژرف و گسترده دو دهه اخیر در ریاض گویای آن است که تداوم روند فعلی با مشکلاتی در آینده مواجه خواهد شد که با توجه به تهدیدات و مسائل موجود، دولت عربستان در حال حاضر در مرحله «فرسایش مشروعیت و انفعال سیاسی» قرار دارد. گیرافتادن در مسلخ و باتلاق یمن و قتلعام زنان و کودکان بیسرپناه این کشور، انزجار جهانی، عدم کنترل اوضاع و تطبیق با شرایط، زمینه ورود به دوره «بحران» و درنهایت «فقدان مشروعیت» را ایجاد و فراهم خواهد کرد. در بعد داخلی، نزدیکی دو جریان اصلی لیبرالی و اهل صحوه و در بعد خارجی تغییر سیاست آمریکا در قبال عربستان و جایگزین کردن آلترناتیوی به جای ریاض در این خصوص بسیار حیاتی و حائز اهمیت به شمار میرود و اگر برنده انتخابات نوامبر۲۰۲۰میلادی در ایالات متحده آمریکا دموکراتها باشند عرصه بیش از پیش بر عربستان تنگ و تنگتر خواهد شد و بیتردید عربستان باید منتظر جایگزین تازهای برای خویش باشد.
روزنامهنگار
سایر اخبار این روزنامه
وزیر راه و شهر‌سازی: طرح مسکن ملی برای قشر متوسط به پایین نیست
در حسرت یک سقف!
علیرضا صدقی
یک فاجعه با طرح «ما» و «آنها»
«ابتکار» چهلمین نشست شورای همکاری خلیج فارس را بررسی می‌کند
شورای ضد همکاری
آیا طرح جدید شهرداری پایتخت می‌تواند رفتارهای موتورسواران را ساماندهی کند؟
اما و اگرهای «موتورسوار خوب»
«ابتکار» برخی از نمایشگاه‌های هنری هفته آینده را مرور می‌کند
رنگی از طبیعت بر بوم هنر
براساس قانون‌های توسعه کشور، دولت‌ها موظف به اصلاح قیمت حامل‌های انرژی هستند
مخالفان دیروز مردم، مخالفان امروز دولت
لیگ قهرمانان برای شاگردان کالدرون بعد از دربی آغاز میشود
زمستان سخت در انتظار پرسپولیس
آیات یزدی و مصباح برای انتخابات مجلس خبرگان رهبری نام‌نویسی کردند
شیخین در سودای خبرگان
رئیس‌جمهوری در جلسه هیئت دولت:
هیچ چیزی از مردم مخفی نماند
تذکر آیت‌الله جنتی به هیئت‌های اجرایی در بررسی صلاحیت‌ها با دقت عمل کنند
معاون اول رئیس‌جمهوری:
تجهیز ناوگان حملونقل عمومی پایتخت و کلانشهرها ضروری است
گزارش قاطع گوترش و سکوت عربستان
امیر سیاری:
ارتش خلاء بودجه‌ای خود را با خلاقیت، ابتکار و روحیه جهادی پر کرده است
