پنجره جمعیتی را به عنوان یک فرصت ببینیم

 
 
 
 


صداي تغيير روند نرخ رشد جمعيت بيش از 20 سال است که درآمده ولي بنا به دلايل مختلف موضوع جدي گرفته نشد. کمي که گذشت سياست‌هاي کلي جمعيت توسط مقام معظم رهبري ابلاغ شد که هدفش توجه و تمرکز خاص به موضوع جمعيت است و طبيعتا در بحث جمعيت علاوه بر بچه‌دار شدن کساني که بچه دارند، موضوع تسهيل ازدواج هم مطرح بود. همان موقع هم که بحث افزايش جمعيت در مورد خانواده‌ها مطرح بود گفته مي‌شد که افزايش جمعيت و داشتن بچه بيشتر در بين نخبگان مورد توجه قرار گيرد ولي در عمل اينگونه نيست. زماني که دکتر مرندي وزير بهداشت بود سياست کاهش جمعيت مطرح بود و شايد در آن مقطع سياست درستي بود ولي دورانديشانه نبود. هرچه جلوتر آمديم، اين روند کاهشي شد و آمارهايي که وجود دارد، نشان مي‌دهد نرخ باروري با آنچه هدفگذاري شده بود، تطبيق ندارد. نگراني که وجود دارد اين است که سياست‌هاي ديگر در کشور در اين راستا آنگونه که بايد تغيير نکرد و اگر تغيير کرد در عمل اجرائي نشد. لذا تحقق چنين شرايطي قابل پيش‌بيني بود. منتها اين را بپذيريم روند کاهش جمعيت با توجه به ظرفيتي که در جامعه‌مان داريم به دليل ترکيب جمعيتي کشور و قرارگرفتن در يک پنجره جمعيتي که تقريبا بيشترين فراواني را جمعيت فعال به خودشان اختصاص مي‌دهند، مي‌تواند يک فرصت براي کشور باشد تا جهشي در رشد خود قلمداد شود. روند کاهشي ازدواج طي تقريبا دو دهه اخير تاثير خودش را در روند کاهش مواليد و باروري هم گذاشته و نتيجه چنين شرايطي نگراني از رشد منفي جمعيت بوده است. لذا اين نگراني جدي است و حتي روي امنيت هم تاثيرگذار است و نمي‌توانيم بگوييم فقط جمعيت کم مي‌شود. معمولا جمعيت مي‌تواند يک پشتوانه باشد اگر به‌درستي براي آن برنامه‌ريزي شود. پنجره جمعيتي مي‌تواند يک فرصت براي کشور به منظور خروج از اين وضعيت و کاهش نگراني در اين حوزه باشد. نکته ديگر اينکه ما چه بخواهيم چه نخواهيم، با اين پنجره جمعيتي الان مواجه هستيم. بعضي جاها اين را تبديل به يک فرصت طلايي مي‌کنند. فرصت طلايي که مي‌تواند کشور و آينده کشورمان را تضمين کند. گرچه برخي معتقدند دير شده ولي من معتقدم ما همچنان زمان داريم و اين پنجره جمعيتي مي‌تواند آن جهش در توسعه را براي ما عملياتي کند. تصميم‌گيري‌ها، اطمينان بخشي‌ها و ايجاد اميد نسبت به آينده، مي‌تواند مسيري باشد که جوانان و جمعيت فعال ما هم براي افزايش ازدواج و نرخ باروري که افزايش جمعيت را هم به‌دنبال خواهد داشت، استفاده کنند تا نگراني از پير شدن جمعيت کمتر شود. معمولا وقتي جمعيت پير مي‌شود به دليل کهولت سني که پيدا مي‌کنند هزينه‌هاي ديگري هم بر جامعه تحميل مي‌شود. حداقل شرايط فعلي کشور چشم‌انداز خيلي روشني براي اين موضوع ترسيم نمي‌کند. با توجه به موضوع کرونا پيش‌بيني جمعيت شناسان اين است که سال 99 نرخ باروري کمتري هم خواهيم داشت. نمي‌خواهم بگويم کرونا به طور مستقيم روي کاهش جمعيت تاثير مي‌گذارد ولي اين نگراني وجود دارد.