نمایندگان را ترسو نکنید

آفتاب یزد- گروه سیاسی: نظارت بر نمایندگان در طول دوره نمایندگی از سوی شورای نگهبان! این موضوعی است که در طول یکی دو سال اخیر چندین باری مطرح شده است! طرح چنین موضوعی درحالی است که به موازات آن برخی دیگر معتقدند نوع نظارت شورای نگهبان بر کاندیداهای انتخابات برای تایید صلاحیت نیز گام به گام گسترده‌تر شده تا جایی که برخی معتقدند شورای نگهبان در رد صلاحیت‌ها دایره تنوع سلایق در انتخابات را تنگ‌تر کرده است. در این میان اما موافقان نقش شورای نگهبان می‌گویند این موضوع باعث بهتر شدن روند بررسی‌ها و عملکرد نمایندگان می‌شود! در اردیبهشت 98 نیز این موضوع که شورای نگهبان دایره نظارت خود را در طول دوره نمایندگی نیز بگستراند به جلسه مجلس نیز کشیده شد اما پس از بحث و بررسی نمایندگان با آن مخالفت کردند. پیشنهاد الحاقی به طرح اصلاح موادی از قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی با پیشنهاد سیدجواد ابطحی مبنی بر استقرار نظارت استصوابی شورای نگهبان تا پایان دوره نمایندگی مطرح شده بود. سید جواد ابطحی در توضیح پیشنهاد خود، بیان‌ کرد: بر اساس این پیشنهاد، نظارت استصوابی شورای نگهبان تا پایان دوره نمایندگی استقرار می‌یابد و چنانچه در حین نمایندگی، نماینده شرایط عمومی و اختصاصی هنگام انتخابات را از دست بدهد، با نظر اکثریت شورای نگهبان اعتبارنامه وی باطل و از نمایندگی مجلس شورای اسلامی خلع می‌شود. وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود، خاطرنشان کرد: اگر خدای نکرده کسی از فیلتر شورای نگهبان عبور کند و با عوام فریبی به مجلس شورای اسلامی راه یابد، نباید تا پایان دوره در مجلس شورای اسلامی باقی بماند. از سوی دیگر ممکن است یک فرد خیلی خوب باشد ولی وقتی که بر کرسی نمایندگی مجلس شورای اسلامی نشست ۱۸۰ درجه تغییر موضع دهد. نظارت هیئت نظارت مجلس شورای اسلامی نیز راه به جایی نمی‌برد. شورای نگهبان هم به عنوان پاسدار جمهوریت و هم به عنوان پاسدار اسلامیت نظام باید به این موضوع ورود پیدا کند. این پیشنهاد باعث افزایش اعتماد مردم به مجلس شورای اسلامی می‌شود. نادر قاضی پور در مخالفت با این پیشنهاد، بیان‌ کرد: یکی از پایه‌های نظام اسلامی، استقلال و آزادی است. مردم به هر کسی رای دهند باید مورد احترام قرار گیرد. نباید بعد از رای مردم در تایید انتخابات از سوی شورای نگهبان عملکرد را زیر سوال برد. در نهایت این پیشنهاد به رای نمایندگان گذاشته شد که با آن مخالفت شد. در ادامه نمایندگان با پیشنهاد حسینعلی حاجی دلیگانی مبنی بر اینکه این قانون از دور دوازدهم مجلس اجرایی شود، مخالفت کردند. با این حال به این موضوع دیگر کمتر پرداخته شد تا اینکه در بهمن 98 چند هفته مانده به انتخابات یازدهم مجلس سخنگوی شورای نگهبان در توئیتی نوشت: «فقدان نظارت در طول دوره نمایندگی از جمله آسیب‌هایی است که مجلس با آن روبرو است. استمرار نظارت شورای نگهبان در طول دوره ۴ ساله نفی شده و هیئت نظارت بر رفتار نمایندگان نیز کارآمدی لازم را ندارد. چنانچه برای این مهم تصمیمی اتخاذ نشود، بر آسیب‌پذیری نظام نمایندگی افزوده خواهد شد.» اما در جدیدترین مورد یک عضو شورای نگهبان در گفتگویی تلویزویونی به طور صریح‌تری خواستار افزایش نقش شورای نگهبان در طول دوره نمایندگی شده است. این عضو حقوقدان شورای نگهبان ضرورت نظارت شورای نگهبان بر عملکرد نمایندگان مجلس در طول چهار سال دوره نمایندگی را مطرح کرد.
او این نظارت را عامل صیانت نمایندگان و زمینه‌ای برای امکان هرچه بهتر بررسی صلاحیت آنان توسط شورای نگهبان دانست. روزنامه جمهوری
اسلامی دیروز به این موضوع پرداخته و نوشت:« قبل از هرچیز باید به این عضو حقوقدان شورای نگهبان آفرین گفت که بدون پرده‌پوشی، آنچه در ذهن خود او و لابد اذهان اعضاء شورای نگهبان وجود دارد را به زبان آورده است. چگونه فکر کردن، به چه چیزی اعتقاد داشتن و بیان آنها حق اعضاء شورای نگهبان است و کسی نمی‌تواند آنها را به خاطر نگرش‌هایشان و به زبان آوردن تمایلاتشان سرزنش کند یا به آنها اعتراض نماید. اگر افرادی به این تمایلات و تفکرات ایراد دارند می‌توانند مثل خود اعضاء شورای نگهبان نظر خود را به زبان بیاورند و یا بنویسند و منتشر کنند تا از طریق نقد و رد بتوانند افکار عمومی را به آنچه حق قانونی شورای نگهبان است رهنمون شوند.» این روزنامه در ادامه با بررسی اصولی از قانون اساسی در پایان یادداشت خود نوشت: «مطلب مطرح شده توسط عضو حقوقدان شورای نگهبان مبنی بر لزوم نظارت این شورا بر عملکرد نمایندگان مجلس، وجهه قانونی ندارد. اگر این، یک مطالبه است که شورای نگهبان در پی آنست، باید در زمانی که قانون اساسی بازنگری می‌شود، در آن گنجانده شود و چارچوب‌ها و ضوابط آن نیز مشخص گردد تا قابل انجام باشد. نکته بسیار مهم در این ماجرا اینست که مطالبه این عضو حقوقدان شورای نگهبان یک مطالبه فراقانونی و فوق قانون اساسی است. چنین مطالبه‌ای از هیچکس پذیرفته نیست به‌ویژه اعضای شورای نگهبان که باید پاسدار قانون اساسی باشند. مشکل امروز جامعه ما دور زدن قانون اساسی است و راه‌حل این مشکل نیز اینست که همه به قانون اساسی بازگردیم.»



> در تضاد با اصل 99 قانون اساسی
درباره اینکه به لحاظ حقوقی و متناسب با قانون اساسی این موضوع که شورای نگهبان در طول دوره نمایندگی نیز نظارت داشته باشد با یک حقوقدان گفتگو کردیم. نعمت احمدی به «آفتاب یزد» گفت:«با توجه به اینکه شورای نگهبان نهادی است که تفسیر قانون اساسی را برعهده دارد به همین علت اصولی که مربوط به دایره اختیارات خودش است را به نوعی تفسیر می‌کند که به تبع این تفاسیر به مذاق خیلی‌ها خوش نمی‌آید.» او افزود:«درباره نقش شورای نگهبان در انتخابات اصل99 قانون اساسی گفته است نظارت بر انتخابات برعهده شورای نگهبان است، حال این نظارت به کدام مرحله از انتخابات اطلاق می‌شود؟ قبل‌از انتخابات؟ روز انتخابات؟ زمان نام نویسی؟ به طور کلی انتخابات فرآیندی است که منعقد می‌شود یعنی مانند یک کلام است و تمام می‌شود نماینده مجلسی که از شورای نگهبان تایید گرفته، از حوزه انتخابات رای گرفته، صحت و سلامت در شعبه مذکور تایید شده و بعد اعتبارنامه او نیز تایید شده در این وضعیت دیگر شان نزول اصل99 قانون اساسی تمام شده، این فرد دیگر منتخب نیست و نماینده شده است و فرآیند انتخابات نیز پایان یافته است. به همین دلیل عجیب است که مثلا در سال‌هایی نظیر امسال که اصلا انتخاباتی وجود ندارد چطور نمایندگان برای شورای نگهبان بودجه درنظر می‌گیرند!» این حقوقدان در ادامه گفت:« حتی اگر نمایندگان مجلسی طرحی را ارائه دهند که دوره نظارت به دوره نمایندگی تسری یابد و این طرح تصویب هم بشود در واقع طرح با اصل 99 قانون اساسی در تضاد قرار می‌گیرد چرا که در این اصل به انتخابات اشاره شده و انتخابات نیز روزی تمام می‌شود و الی‌الابد که فرآیند انتخابات ادامه ندارد. از سوی دیگر به فرض که چنین موضوعی تصویب شد و یک نماینده نیز عملی مجرمانه را در طول دوره نمایندگی انجام داد، در این صورت شورای نگهبان چه اقدامی می‌خواهد انجام دهد؟ رای به جرم بدهد؟ اخراج کند؟ انتخابات را ابطال کند؟ چه واکنشی قرار است انجام دهد که قانونی باشد؟ شورای نگهبان که دادگاه نیست! اگر عملی مجرمانه انجام شود این وظیفه دادگاه و دادگستری است که به موضوع رسیدگی کند و اگر دادگاه رای داد که اقدام نماینده خلاف بوده است می‌تواند اقدام مقتضی از جمله محرومیت نماینده را نیز پی گرفت.» احمدی اظهار داشت:«الان در مجلس هیئت عالی نظارت بر نمایندگان داریم فرض را بر این بگذاریم و بعد از آن نیز دادگستری وجود دارد اما هیچ نقشی نمی‌توان برای شورای نگهبان درنظر گرفت که در این بین اگر تخلفی صورت گرفته شورای نگهبان می‌خواهد چه کار کند؟ به هرحال دست پخت شورای نگهبان همین مجلس یازدهم است که به دو ماه نرسیده اقدامات خاص آنها نظیر رفتار با وزیر خارجه یا پیگیری استیضاح رئیس جمهور منجر به این شد که توصیه‌هایی را دریافت کنند که رفتارشان را اصلاح کنند.» این حقوقدان در پایان گفت:«اگر نماینده‌ای در عملکرد خود خلافی داشت به دادگستری ارجاع بدهند و مطابق اصل 84 و 86 قانون اساسی نماینده‌ها محکوم و محروم شوند، اما شورای نگهبان با فردی که نماینده شده و حق مکتسبه به دست آورده است می‌خواهد چه کند؟ اگر این رویه برقرار شود ما نماینده‌هایی ترسو و مطیع خواهیم داشت که همیشه احساس کنند شمشیر پشت گردن آنها است و این مانع از داشتن نماینده قوی در مجلس خواهد شد.»