گروه اقتصادی – کورش شرفشاهی: از روزی که حسن روحانی مژده گشایش اقتصادی ظرف هفته آینده را مطرح کرد، با واکنش های بسیاری رو به رو شد. عده ای از این اظهارات انتقاد کرده و آن را وعده های محقق نشدنی توصیف کردند و عده ای دیگر به استقبال آن شتافته و از آن حمایت کردند. اگرچه این طرح هنوز بخوبی رونمایی نشده و معلوم نیست چگونه قرار است انجام شود، اما آنچه به صورت جسته و گریخته مطرح می شود بیانگر آن است که نفت در داخل کشور به فروش برسد و در اصل به عنوان ودیعه یا وثیقه یا کالای مورد معامله از نفت استفاده شود. هنوز معلوم نیست این نفت به مردم تحویل می شود یا سود پول به مردم تعلق خواهد گرفت؟ معلوم نیست هدف این طرح، کشیدن پای نفت به بازار بورس است؟ هنوز بخاطر داریم که چندین نوبت نفت در بورس انرژی عرضه شد اما خریداری نداشت و در اصل عرضه نفت در بورس شکست خورد و اکنون با این ترفند دولت بنا دارد از بازار داغ بورس برای عرضه نفت استفاده کند. دولت اگر چه می خواهد بر اساس برنامه توسعه و سند چشم انداز ۲۰ ساله از اقتصاد نفتی فاصله بگیرد اما گویا این کار سختی است و در هر صورت این نفت است که باید در اقتصاد کشور نقش آفرینی کند که آخرین نمونه آن گشایش اقتصادی با محوریت نفت است.

گشایش یا ساقط کردن کشور

از آنجا که این طرح با منتقدان متعددی رو به رو شد، رییس دیده بان شفافیت نسبت به آن وانش نشان داد. احمد توکلی در واکنش به وعده دولت برای گشایش اقتصادی، در پیامی نوشت: "دولت و شرکتهای دولتی تنها از فروش اوراق به مردم حداقل ۱۲۰۰ هزار میلیارد تومان، بدهی دارند، که سود آن تا پایان سال ۱۳۹۸ تقریباً ۲۴۰ هزار میلیارد تومان میشود.دولت این سود را از کجا میدهد؟ عمدتاً با چاپ اوراق جدید! وی افزود:دولت امسال اگر قرض جدیدی نگیرد باید برای اصل و فرع اوراق گذشته به مردم ۱۴۴۰ هزار میلیارد تومان پرداخت کند.

این ربح مرکب است و حرام و غیرقانونی است. کدام بدهکاری از ربح مرکب رهیده است؟ رییس دیده بان شفافیت با تاکید بر اینکه این آینده فروشی و انتقال مشکلات از امروز به فرداست ادامه داد: آقای روحانی ظاهراً می خواهد با پیش فروشی نفت سال های آینده به مردم، آنان از دولت غیر از طلب ریالی، دلار نیز طلبکار باشند. تا حالا امروزمان را با نفت سر می کردیم، بعد از این فردا را هم به نفت گره می زنیم. وی خطاب به رییس جمهور افزود: آقای روحانی قیمت دلار را ظرف ۷ سال ۶ برابر کرده اید.

اگر دولت های بعدی مانند شما باشند، بدهی خود را چگونه بپردازند؟ این ساقط کردن کشور به دره فلاکت است. توکلی با تاکید بر اینکهاگر کاری نکنیم با این دست فرمان، سقوط در پیش است افزود: اگر ساقط کردن کشور در چند سال دیگر برای جبران ندانم کاری، راحت طلبی و فساد نامش گشایش است، پس فلاکت چیست؟ خوش بین که باشیم می گوییم نه میدانند، نه می توانند و نه میخواهند، چون دانایان توانای خوش نیت هستند، اینها همه چاره دارد اگر گوش شنوایی باشد."

نقد با راهکار باشد

امروز در شرایط بسیار بحرانی قرار داریم. هیچ کس منکر بحران کنونی ناشی از تحریم های آمریکا نیست. نباید فراموش کنیم که رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی چند روز قبل اعلام کرد که تنها ۶ درصد فروش نفت در بودجه محقق شده است. نباید فراموش کنیم که دلارهای ناشی از فروش نفت ایران در کشورهای دیگر از جمله کره جنوبی، هند، چین، عراق و... بلوکه شده و برای آنکه این دلارها را به کشور بازگردانیم، باید حق واسطه گری به صرافان داخلی و خارجی بدهیم و چندین دست بگردانیم تا بتوانیم ارز را به کشور وارد کنیم یا این دلارها را به کالایی دیگر تبدیل و وارد کشور کنیم. نباید درگیری های مرزی با ترکیه، افغانستان، عراق و پاکستان را نادیده بگیریم و صف کامیونهایی که قصد دارند کالای ایرانی را صادر یا کالای خارجی را وارد کنند اما با کم لطفی و لج بازی رو به رو می شوند را نادیده بگیریم. در حالی که دولت به کسری بودجه اعتراف کرده، باید بدانیم که در هر صورت باید راهکاری برای تامین این کسری بودجه پیدا کنیم. امروزه دولت به اندازه کافی با چالش رو به رو است و هر کاری می کند با انتقاد رو به رو می شود. اگر اوراق مشارکت، ودیعه و... بفروشد به آینده فروشی متهم می شود، اموال دولتی را بفروشد به خالی کردن جیب دولت متهم می شود، از صندوق توسعه ملی برداشت کند، به نابود کردن دستاورد دولتهای قبل متهم می شود، برجام را امضا می کند، به سازشکاری متهم می شود و خلاصه اینکه اکنون دولت روحانی در حالت آچمزی قرار گرفته که هر قدمی بردارد، با انتقاد گروهی از جامعه رو به رو می شود. در این شرایط راهکاری ارایه نمی شود و تنها به انتقاد می پردازند در حالی که عقل سلیم حکم می کند اگر کسی لب به انتقاد می گشاید، باید راهکار نیز ارایه کند. البته انتقاد افراد عادی با انتقاد کارشناسان، صاحبنظران، نمایندگان مجلس و نخبگان تفاوت دارد. اگر می گوییم نفت نفروشیم، از خام فروشی فاصله بگیریم، اوراق مشارکت منتشر نکنیم، با اقتصاد تک محصولی نفتی و بودجه وابسته به نفت خداحافظی کنیم، باید راهکاری هم برای جایگزینی داشته باشیم. البته قرار نیست راهکاری بدهیم که عملیاتی نباشد.

رمزگشایی از گشایش اقتصادی

و اما سخنگوی حزب کارگزاران سازندگی درباره پیشنهاد پیش فروش نفت که در جلسه با رئیسجمهور برای اجرای پروژههای عمرانی مطرح شد گفت: ما در حال حاضر امکان فروش نفت را نداریم، بنابراین برای اداره کشور منابع لازم را در اختیار نداریم، برای اینکه به عامه مردم و اقتصاد فشار وارد نشود باید به فکر تامین منابع از داخل و خارج باشیم، تا کشور از گردنه تحریم عبور کند. حسین مرعشی درگفتوگو با ایلنا افزود: امسال سال سختی برای اقتصاد کشور است، زیرا همچنان با تداوم عدم درآمدهای نفتی به خاطر تحریم و در کل کاهش درآمد غیرنفتی به دلیل کرونا مواجهیم، بنابراین برای اینکه زندگی جریان عادی خود را داشته باشد باید از هر فرصتی استفاده کنیم، بخشی از درآمد مورد نیاز را میتوانیم از پسانداز مردم که تبدیل به سکه و ارز شده، تامین کنیم. وی گفت: بنده پیشنهادی به دولت مبنی بر فروش اوراق و پتههای نفتی به مردم مطرح کردم که جایگزین ارز و سکه خانوارها شود، به این ترتیب پول در خدمت اقتصاد ملی خواهد بود و فشاری نیز به مردم وارد نمیشود. مرعشی تاکید کرد: هدف این است که ارز و سکه تبدیل به اوراق نفتی و وارد چرخه اقتصاد ملی شود. سخنگوی حزب کارگزاران سازندگی توضیح داد: مثلا امروز مردم نفت را بشکهای ۳۵ دلار میخرند، اگر بعد از کرونا به ۶۰ دلار برسد، قطعا کسی که اوراق را میخرد سود میکند. دولت هم سود میکند زیرا کشور را با هزینه کمتری اداره میکند، عامه مردم سود میکنند، زیرا کالا گران نمیشود.

دولت به دنبال تامین کسری بودجه

همچنین نایب رئیس مجلس با بیان اینکه نمایندگان از طرح اقتصادی دولت خبر نداشتند، گفت: طرح گشایش اقتصادی برای رفع مشکلات مردم نیست بلکه بیشتر برای تامین کسری بودجه دولت است. امیرحسین قاضیزاده هاشمی با بیان اینکه برنامههای اقتصادی سورپرایزی نیست، اظهار داشت: طرحها باید در معرض کارشناسی قرار بگیرند تا کارشناسان درباره آن اظهارنظر کنند.نایب رییس مجلس با اشاره به رفتارهای هیجانی در اقتصاد توسط دولت، گفت: وقتی که از ثبات اقتصادی حرف میزنیم الزاماً منظور اقتصاد بدون تورم نیست بلکه باید رفتارهای اقتصادی قابل پیشبینی باشد تا مردم دچار استرس و سردرگمی نشوند.وی در خصوص طرح گشایش اقتصادی که دولت آن را اعلام کرده است، گفت: این طرح برای رفع مشکلات مردم نیست بلکه بیشتر برای تأمین کسری بودجه دولت است و برای دولت بعدی تعهدات مالی به همراه دارد لذا مجلس مخالف این طرح است.قاضیزاده هاشمی با اشاره به جزئیات طرح دولت، تصریح کرد: دولت میخواهد با فروش آینده، مشکلات امروز را حل کند که این منطقی نیست.نایب رئیس مجلس با تاکید بر اینکه سازوکار فروش اوراق نفت در بورس موجود است اما وزارت نفت به آن عمل نمیکند، گفت: باید از دولت پرسید که چرا از اصل غافلگیری برای انجام طرحهای خود استفاده میکند و بدون اینکه نمایندگان مجلس را در جریان موضوع قرار دهد به یکباره طرح موسوم به گشایش اقتصادی را در جلسه سران مطرح میکند؟وی با بیان اینکه نمایندگان مجلس از این طرح خبر نداشتند، افزود: مجلس در حال تهیه یک بسته اقتصادی برای حل مشکلات بوده که اساس آن نیز در پی منظم کردن نظام مالیاتی کشور است که رکن اساسی آن شفاف سازی اقتصادی است.