روزنامه ایران
1399/05/25
گوهری بود که زمین از دست داد
محمدرضا درویشی
آهنگساز و پژوهشگرموسیقی نواحی ایران
زنده یاد استاد سهراب محمدی ازقدیمی‌ترین بخشــــــی‌های کُـــــــــرد شمال خراسان است ودرواقع آخرین نسل از دوتارنوازان و خوانندگان بـــزرگ و کهـــن ایـــن منطقه که به غیرازتبحر بســیار و خارق‌العــاده دردوتارنــوازی، شـــیوه خاصی هم درآوازخوانی داشـــت و مقام‌هــــای آوازی«لــو» و «هَــرای» را به زیبایی می‌خواند و ناله حزن‌انگیزی درصدای او بود، خصوصاً وقتی مقام «هرای» را اجرا می‌کرد. «هرای» ازمهم‌ترین مقام‌های کردهای شمال خراسان است.
به یاد دارم سال‌ها پیش با همراهی آقای کلیم الله توحدی وآقای سیدرضا معطریان عکاس و فیلمبردار 20سال سفرهای من، به منزل سهراب محمدی رفتیم. مزرعه پنبه‌زاری داشت و درحال چیدن پنبه بود که به ناگه درمیان همان دشت زیبا و سفید، شروع به آواز خوانی کرد و چه زیبا و دل‌انگیز درمقام هرای آواز خواند. موسیقی که سینه به سینه از پدر به او منتقل شده و سهراب محمدی میراث دار بزرگ این هنر اجدای بود.... تصاویر و خاطراتی را که آن روز سهراب محمدی از نسل‌های قبل‌ترازخود تعریف کرد روی نوارکاستی ضبط کرده و آن میراث ماندگار را محفوظ نگاه داشته‌ام. به عقیده من، سهراب محمدی گوهری بود که زمین از دست داد و نمی‌دانم آیا نسل کرمانج‌های بعد او این مسیر و شیوه خوانندگی و نوازندگی زنده یاد سهراب محمدی را ادامه خواهند داد یا خیر!
سبک موسیقی بخشی‌های شمال خراسان، متأثراز بخشی‌های ترکمن است، درواقع موسیقی ترکمن آنقدر پیچیده و نافذ بوده که بخشی‌های شمال خراسان هم تحت تأثیرآن قرارگرفته‌اند و مرحوم حاج قربان سلیمانی هم به این موضوع تأکید بسیارداشت. بخشی‌های شمال خراسان به سه زبان تاتی، ترکی و کردی موسیقی اجرا می‌کنند. اما اکثریت بخشی‌های شمال خراسان ترک زبان هستند و تعداد اندکی کُرد زبان بوده‌اند که سهراب محمدی ازآن دسته است. به گفته آقای کلیم‌الله توحدی (پژوهشگر برجسته کرمانج شمال خراسان)، هنرمندی که بتواند مقام «لو» را بخواند، کُرد کرمانج است. کرمانج‌ها هم به زبان کُردی و هم فارسی آواز می‌خوانند که با درگذشت استاد محمدی نمی‌دانم آیا بخشی کُرد زبانی وجود دارد یا خیر؟ هرچند درنسل جوان می‌توان امیدوار بود اما اینکه چقدرتوانا و کاربلد باشند بی اطلاع هستم.
بخشی‌ها خصوصیات هنری بسیار و متفاوتی دارند که البته به مصداق قدیم، امروزه دیگر بخشی وجود ندارد. بخشی خواننده، نوازنده و سازنده دوتار، داستان گو و بداهه پرداز درموسیقی و شعر است.اشعار بخشی‌ها درونمایه‌های متفاوتی دارند که یک بخش آن روایت داستان‌هایی همچون «کوراوغلو»، «ابراهیم ادهم» و منظومه‌هایی چون «یوسف و زلیخا»است که بخشی باید به ذهن خود بسپارد و آن منظومه‌ها را دریک مقام بخواند البته یک تعداد آهنگ متداول هم برای خوشایند مردم اجرا می‌کنند.
لازم به ذکراست لقب بخشی از سوی مردم به شخص اطلاق میشود نه خود فرد، بنابراین هر نوازنده دوتار و خواننده الزاماً بخشی نیست که البته با پیدایش وسایل ارتباط جمعی مانند رادیو، تلویزیون، ماهواره و... بخشی گری دیگرفراموش شده است چرا که تقاضایی برای بخشی گری نبوده تا عرضه‌ای باشد و سال های بسیاراست که ریشه بخشی گری این هنرگرانمایه خشکیده است. زنده یاد حاج قربان تعریف می‌کرد، «در روستای ما مردم بخوبی من را نمی‌شناسند اما درجشنواره «اوینیون» پاریس از من بسیار استقبال کردند.» در بین ترکمن‌ها هم بخشی‌ها زندگی می‌کنند که درآنجا «باغشی» گفته می‌شوند که نسل آنها هم رو به فراموشی است مانند عاشیق‌های آذربایجان که در قدیم منظومه‌های بسیار زیبایی اجرا می‌کردند؛ اما درحال حاضر تنها یک تعداد تک آهنگ به گوش می‌رسد و دیگر مردم حوصله شنیدن منظومه‌هایی چون «کوراوغلو» را ندارند به هر حال چرخ دوران است و این گونه در حال گردش است...
سایر اخبار این روزنامه
آغاز مهاجرت معکوس به مناطق مرزی
گوهری بود که زمین از دست داد
معامله حقیر
اقتصاد در حال پوست اندازی است
مراکز اقامتی و هتل‌ها از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف شدند
امریکا در مسیر ناکامی
انتظار بود رئیس مجلس نمایندگان را آگاه و مدیریت می‌کرد
جزئیات همسان سازی حقوق بازنشستگان
مالیات خرید بالای 10 سکه حداقل 200 و حداکثر650 هزار تومان
آمادگی ایران برای مشارکت در تحقیقات انفجار بیروت
منشأ افت 5 درصدی شاخص بورس
حضور 51 درصد جمعیت جهان در شبکه های اجتماعی
جدال برای دومی جنگ برای بقا
سلام ایران
اشغالگری در قلمرو ذهن و ضمیر
روز ملی خانواده
تبعات برقراری روابط رژیم صهیونیستی و امارات
