روزنامه مردم سالاری
1399/05/26
تبعات اقتصادی و سیاسی انفجار بیروت
وسعت انفجار بیروت و خسارت و تلفات ناشی از آن به اندازهای بود که برای چند روز اخبار کرونا را تحت تاثیر قرار داد. بعد از تایید خبر و انتشار آن در رسانههای جهان، دو سوال اساسی و محوری در تحلیلها مطرح بود. سوال اول اینکه دلیل رخداد این انفجار چه بوده است؟ سوال دوم در ارتباط با پیامدهای این حادثه به این صورت طرح میشود که آثار اقتصادی و سیاسی این انفجار چه خواهد بود؟ گمانه زنیهای زیادی در خصوص علت این انفجار مهیب وجود دارد که به نظر میرسد تحقیقات در این خصوص شروع شده و در روزهای آینده میتوان پاسخ درخور در این خصوص پیدا کرد. اما آن چیزی که مهم است، این است که فارغ از هر دلیل و سببی که عامل حادثه چه بوده، تاثیرات سیاسی و اقتصادی در بعد منطقه ای و جهانی چه خواهد بود. در این یادداشت بررسی و پاسخ به سوال دوم مد نظر است. نگاهی کوتاه به ابعاد این حادثه نشان میدهد که تبعات بلند مدت اقتصادی و سیاسی آن بسیار بیشتر از آثار کوتاه مدت اقتصادی آن خواهد بود. برای فهم این قضیه بهتر است نگاهی به لبنان به ویژه بیروت داشته باشیم تا امکان تحلیل برای ما فراهم شود. لبنان کشوری است که کمترین شباهت را به کشورهای عربی دارد و محل تلاقی اروپا، آمریکا، اهل سنت و شیعه است. این کشور، هم زیستی تضادها و تقابلها است. لبنان بیشتر وابسته به اقتصاد خدماتی است و به دلایل مختلف بخش خدمات نسبت به سایر بخشها بیشتر رشد کرده است. به همان اندازه که لبنان با بقیه کشورها تفاوت دارد، بیروت نیز در لبنان از جایگاه ویژه برخوردار است. بیروت به عنوان سوئیس خاورمیانه معروف است و اکثر افراد ثروتمند و مشهور به این کشور رفت و آمد دارند و این امر باعث شده خدمات گردشگری و بانکداری و تجارت، اولین اولویت این شهر و این کشور شود. اکنون بیروت دچار حادثه مهیبی شده که یادآور حادثه هیروشیما و ناکازاکی است. به احتمال زیاد این حادثه در تاریخ لبنان خواهد ماند و در سالهای آینده ابعاد بیشتری از این حادثه بیشتر روشن خواهد شد. اخبار و گزارشها حاکی از آن است که حدود ۷۰ درصد از بندر آسیب دیده است. وقتی آسیب دیدگی بیش از ۵۰ درصد است، به این معنی است که آسیب جدی بوده و زیرساختها تخریب شده است. احیای آسیب دیدگی به صورت کامل حداقل یک دهه زمان بر است و با توجه به نقش بیروت و بندر بیروت در اقتصاد لبنان به نظر میرسد اقتصاد این کشور از قبل وابستهتر شده و نیازمند کمکهای کشورها و قدرتهای بزرگ است.البته پشت پرده این کمکها نفوذ قدرتها به لبنان و به خاورمیانه است و این امر بیثباتی لبنان و منطقه را بیشتر میکند و معادلات اقتصادی و سیاسی این منطقه را پیچیدهتر میکند. لبنان باتوجه به ساختار جمعیتی و جغرافیایی هیچ وقت دولت مرکزی قدرتمند نداشته و این عامل همیشه برای این منطقه مشکل ساز بوده است و به نظر میرسد این انفجار این شرایط را سختتر خواهد کرد و وضعیت اقتصادی هم دچار ابهام و سردرگمی خواهد شد. به هر حال سرمایهگذاری و بخش خدمات به شدت به مسائل امنیتی حساس است. حادثهای با این وسعت، بخش خدمات لبنان و اقتصاد این کشور را تحت تاثیر قرار خواهد داد. شرایط کرونا عموما سرعت همه فعالیتهای اقتصادی را کند کرده است. بویژه حوزه بازسازی بویژه در منطقهای مانند بیروت که به عنوان کریدور سیاسی و اقتصادی است، زمان بر خواهد بود. گرچه همیشه دولتهای لبنان دولتهای متزلزل بودند اما در مجموع لبنان همیشه کشور ثروتمندی بود و تصویری که مردم جهان از لبنان و بیروت در ذهن دارند یک کشور ثروتمند است و آن هم نه بدلیل درآمد نفتی بلکه به سبب اینکه این کشور محلی برای گردشگری و سرمایه گذاری و تجارت بوده است. کشوری که تقریبا با یک تفاهم و تقسیم کار حوزه سیاسی و اقتصادی، مردم این کشور در رفاه نسبی به سر میبردند. ولی حادثه اخیر مزیت نسبی این کشور و این شهر را ممکن است برای طولانی مدت دچار خدشه کند. لبنان در طول چند دهه اخیر یکی از زنجیرههای مقاومت به شمار میرفته و رژیم صهیونیستی و آمریکا همیشه به دنبال سست کردن این محور مهم در مرز رژیم صهیونیستی بوده است. حال این بینظمی حادث شده بوسیله انفجار ممکن است باعث شود نظم جدید حاصل بعد از بازسازی در جهت منافع ملت لبنان نباشد. از هم اکنون حضور دولت فرانسه بعد از حادثه نشان از این امر دارد. لبنان از سوی دیگر محل و مکانی برای پناهندگان و افراد آسیب دیده از جنگها و جنگ زده و آشوبهای منطقه بود و به دیگر افراد و اشخاصی که در کشورهای دیگر دچار آسیبهایی میشدند اولین و نزدیکترین کشور لبنان بود. حال وقتی این کشور دچار آسیب شده این بخش از افراد به همراه افراد آسیب دیده از انفجار بیروت راهی کشورهای دیگر به ویژه اروپا میشوند. در سالهای گذشته کشورهای اروپایی به نوعی مقصد پناهندگان سوری و فلسطینی بود و امروز این امر تشدید خواهد شد و لبنانیها را برای مدتی باید پذیرا باشند. به عبارت دیگر خسارتهای بیروت محدود به لبنان و بیروت نخواهد بود و کشورهای مرتبط نیز به نوعی در این خسارت شریک خواهند بود. به احتمال زیاد این حادثه چهره بیروت، لبنان و خاورمیانه را تغییر خواهد داد.
*عضو هیات علمی دانشگاه سمنان
سایر اخبار این روزنامه
تبعات اقتصادی و سیاسی انفجار بیروت
مطالبات جوانان هموطن
خبر
هشدار سپاه به آمریکا نسبت به آینده توافق امارات و رژیم صهیونیستی
برخورد در مدیترانه
بزرگترین ریزش شاخص در بازار قرمز بورس
توقیف کشتیهای ایرانی دروغ بود
توئیت کواکبیان درباره شکست قطعنامه آمریکا
سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در گفتوگو با «مردمسالاریآنلاین»: تصمیم به تعویق کنکور، اشتباه بود
تحـقیـر تـرامپ
استاد شجریان دوباره در بیمارستان
مسی عامل اصلی له شدن بارسا مقابل بایرن!