روزنامه شهروند
1399/05/26
آمریکا در اقلیت مطلق
روز گذشته، آمریکا در سازمان ملل با شکست تحقیرآمیزی روبه‌رو شد؛ در رأی‌گیری شورای امنیت، تنها حامی پیش‌نویس قطعنامه تمدید تحریم تسلیحاتی ایران، جمهوری دومینیکن بود. به گزارش گاردین، قطعنامه آمریکا با وجود مخالفت‌های روسیه و چین هیچ شانسی برای به تصویب رسیدن نداشت. دولت ترامپ این ترفند را به کار برد تا راه را برای اقداماتی شدیدتر علیه ایران باز کند. اما این حجم از شکست در روز جمعه، تأکیدی بود بر انزوای آمریکا در صحن جهانی در برابر رویارویی دیپلماتیکی که تهدید به از بین بردن شورای امنیت و تضعیف قدرت آن می‌کرد.
آمریکا با نوشتن پیش‌نویس‌های اولیه این قطعنامه امید داشت حامیان بیشتری جذب کند اما پافشاری آنها برای تمدید تحریم تسلیحاتی به مدت نامحدود دستیابی به این هدف را غیرممکن کرد. استونی و تونس در برابر فشار دقیقه آخری آمریکا به منظور حمایت از پیش‌نویس بازنویسی‌شده مقاومت کردند؛ اقدامی که نفوذ آمریکا در سازمان ملل را کاهش داد. چین و روسیه به این قطعنامه رأی منفی دادند، آمریکا و جمهوری دومینیکن رأی موافق و بقیه اعضای شورای امنیت رأی ممتنع.
مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا در واکنش به رأی شورای امنیت از اعضای آن به شدت انتقاد کرد. پمپئو در این بیانیه گفت: «شورای امنیت سازمان ملل متحد وظیفه حفظ صلح و امنیت بین‌المللی را برعهده دارد. این شورا نتوانست مجموعه مأموریت‌های اساسی خود را محقق کند. شورای امنیت قطعنامه معقولی را برای تمدید تحریم تسلیحاتی سیزده ساله ایران رد کرد.» پمپئو در بیانیه‌ای که حتی پیش از اعلام نتایج رأی‌گیری منتشر شد، گفت: «ناتوانی شورای امنیت در عملکرد قاطعانه در دفاع از صلح و امنیت جهانی، توجیه‌ناپذیر است.» در این بیانیه آمده: «شورای امنیت درخواست‌های صریح برای تمدید تحریم تسلیحاتی از جانب بسیاری از کشورهای خاورمیانه را که در معرض خشونت‌های ایران قرار دارند، رد کرد.» پمپئو در این بیانیه خاطرنشان کرد که آمریکا به تلاش‌های خود ادامه می‌دهد تا مطمئن شود ایران به خرید و فروش تسلیحات دست پیدا نخواهد کرد. مجید تخت‌روانچی، نماینده ایران در سازمان ملل پس از شکست آمریکا در شورای امنیت در گفت‌وگو با ایرنا اعلام کرد: «رأی امروز نه‌تنها پروژه آمریکا را در تمدید تحریم تسلیحاتی ایران با شکست مواجه کرد، بلکه نشان داد که همراهی جامعه بین‌الملل با سوءاستفاده از قطعنامه ۲۲۳۱ که می‌خواهد در چارچوب آن از مکانیزم ماشه استفاده کند، چقدر مقبولیت دارد. این رأی خود نشان‌دهنده انزوای آمریکا در استفاده از این مکانیزم بود.»
عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه در شبکه اجتماعی توییتر نوشت: «در تاریخ هفتادوپنج‌ساله سازمان ملل سابقه نداشته که آمریکا تا این حد منزوی باشد.» او در توییتی دیگر گفت: «رژیم آمریکا باید از شکست‌های مطلق خود درس گرفته و از بی‌آبرو کردن خود در سازمان ملل دست بردارد، در غیراین صورت منزوی خواهد شد، حتی بیشتر از الان.» قانع نشدن سه کشور اروپایی برای تصویب این قطعنامه
انگلیس با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که این کشور همانند تعدادی از اعضای شورای امنیت نسبت به پایان یافتن محدودیت‌های تسلیحاتی علیه ایران نگرانی‌های مشترکی دارد. در این بیانیه انگلیس ادعا می‌کند که وزیران امور خارجه اروپایی عضو برجام اعلام کرده‌اند که پایان محدودیت‌های تسلیحاتی ایران می‌تواند پیامدهای اساسی برای امنیت و ثبات منطقه‌ای داشته باشد. انگلیس در این بیانیه دلیل رأی ممتنع را این‌گونه توضیح می‌دهد که مشخص بود این قطعنامه نمی‌تواند حمایت شورا را به خود جلب کند و مبنایی برای دستیابی به اجماع نخواهد بود، بنابراین نمی‌تواند به بهبود امنیت و ثبات در منطقه کمک کند.
هیأت فرانسه در سازمان ملل نیز در بیانیه‌ای درباره رأی ممتنع خود توضیح داد: »فرانسه به دلیل اینکه این قطعنامه دربرگیرنده پاسخی مناسب برای چالش‌های ناشی از به پایان رسیدن تاریخ تحریم تسلیحاتی ایران نیست و به نظر نمی‌رسد که موجب گسترش امنیت و ثبات منطقه شود و از آنجا که نمی‌تواند حمایت شورای امنیت را جلب کند و مبنایی قانع‌کننده برای همکاری در راستای رسیدن به اتفاق نظر ندارد، به آن رأی ممتنع داد.» خشمگین‌تر شدن آمریکا
رابرت اوبراین، مشاور امنیت ملی ترامپ در گفت‌وگو با فاکس‌نیوز اعلام کرد که حمایت نکردن فرانسه، انگلیس و آلمان از آمریکا در شورای امنیت مأیوس‌کننده بود، اما مایه شگفتی نبود. اوبراین گفت: «ما امروز شکست خوردیم، اما کار تمام نشده است.»
کلی کرافت، نماینده آمریکا در سازمان ملل در بیانیه‌ای اعلام کرد: «شکست امروز شورای امنیت نه کمکی به صلح، نه کمکی به امنیت خواهد کرد، بلکه موجب شدید شدن درگیری و ایجاد ناامنی خواهد شد.» کرافت همچنین مدعی شد: «طبق قطعنامه ۲۲۳۱، آمریکا کاملا حق دارد از مکانیزم بازگردانی مقررات قطعنامه‌های پیشین شورای امنیت سازمان ملل استفاده کند. آمریکا در روزهای آتی وعده‌اش را برای متوقف نشدن در راستای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران عملی خواهد کرد.» روسیه و چین: آمریکا عضوی از برجام نیست
از سوی دیگر، ژانگ جون، نماینده چین در سازمان ملل درباره قطعنامه آمریکا اعلام کرد که این پیش‌نویس که برای تحمیل مجدد تحریم‌ها علیه ایران نوشته شده در ادامه سیاست «فشار حداکثری» است که با روح برجام و قطعنامه 2231 شورای امنیت ناسازگاری دارد.
ژانگ جون با اشاره به اینکه پیش‌نویس آمریکا منطق و مبنای حقوقی نداشت، گفت که این کشور نگرانی‌های اکثریت اعضای شورای امنیت را نادیده گرفت و تأکید بر تصویب این قطعنامه داشت که چین در چنین شرایطی به آن رأی مخالف داد.
نماینده چین در سازمان ملل همچنین تأکید کرد که آمریکا با خروج از برجام دیگر عضوی از این توافق نیست و به همین دلیل مشروعیتی برای درخواست از شورای امنیت به منظور راه‌اندازی مکانیزم ماشه ندارد.
نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین نیز اقدام آمریکا را برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران بی‌پایه و اساس خواند. میخائیل اولیانوف در توییتر خود نوشت: «قطعنامه آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران با حمایت دو کشور، دو رأی منفی و ۱۱ رأی ممتنع مواجه شد. آمریکا به‌طور کلی از نتیجه باخبر بود، اما تصمیم گرفت قطعنامه‌اش را اِعمال کند. رویکرد ایدئولوژیک می‌تواند یک کشور را در وضع ناخوشایندی قرار دهد.» اولیانوف در پیام دیگری افزود: «تلاش آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران با شکست مواجه شد. واقعا قابل پیش‌بینی بود. این اقدام بی‌پایه و اساس بود. کسانی که در این‌باره ابراز نگرانی می‌کنند نباید آن را بیش از حد مبالغه‌آمیز نشان دهند. فقط به خاطر داشته باشید هیچ تحریم تسلیحاتی‌ای پیش از سال ۲۰۱۰ وجود نداشت و هیچ اتفاق فاجعه‌باری نیفتاد. اکنون نیز چنین اتفاقی نخواهد افتاد.»
مقامات آمریکایی گفته‌اند چند روز پس از شکست قطعنامه تحریم تسلیحاتی، از تاکتیک بحث‌برانگیز قانونی در زمان امضای توافق هسته‌ای با قدرت‌های جهانی در سال 2015 برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل استفاده می‌کنند.
ترامپ در سال 2018 آمریکا را از برجام خارج کرد، اما دیپلمات‌ها و وکلا همچنان استدلال می‌آورند که این کشور عضوی از این توافق است، بنابراین قدرت دارد که از مکانیزم ماشه استفاده کند.
ریچارد گوان، مدیر گروه بین‌المللی بحران در سازمان ملل می‌گوید: «هدف آمریکا در این هفته کاملا آشکار بود تا قطعنامه‌ای روی میز بگذارد که شکست بخورد، پس بهانه‌ای برای اسنپ‌بک در هفته آینده داشته باشد.» گوان در ادامه گفت: «کمی شرم‌آور است که شکست بدی خورده است.»
برایان هوک، نماینده ویژه وزارت خارجه آمریکا در امور ایران چند روز پیش از ارایه قطعنامه تحریم تسلیحاتی در سازمان ملل از سمت خود استعفا کرد. اگر آمریکا از مکانیزم ماشه استفاده کند، زمانی که آمریکا می‌گوید این تحریم‌ها ادامه دارند و بیشتر کشورها برخلاف آن اصرار دارند، وضعیتی ایجاد میشود که در آن هیچ قراردادی برای تحریم‌های تسلیحاتی در سازمان ملل وجود ندارد.
سوزان دیماژیو، یکی از مقامات ارشد در موسسه موقوفه کارنگی برای صلح می‌گوید که تمرکز آمریکا بر ایجاد ائتلاف روی این موضوع نبود، بلکه به دنبال تحریک رویارویی دیپلماتیک در سازمان ملل بود تا حامیان اصلی ترامپ را راضی کند. به گفته دیماژیو، هدف نهایی آمریکا همچنین سعی برای تحریک ایران به واکنش بود؛ واکنشی مانند خروج از برجام یا اخراج بازرسان بین‌المللی هسته‌ای.
