برجام فرصتي استثنايي به نفع ايران بود نه تنها دولت

آرمــان مــلــي –
عليرضا پـــورحـسين:
وزيــر خــارجــه عــربستان با طرح ادعاهاي بي‌اساس از جامعه بين‌المللي خواست که به مسئوليت‌هاي خود در قبال تخلفات ايران از قطعنامه‌هاي بين‌المللي و به‌ويژه برجام عمل کند. فيصل بن‌فرحان در مراسمي که آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به مناسبت روز جهاني نابودي کامل تسليحات هسته‌اي برگزار کرد عنوان کرد که عربستان توافق برجام را مانع بازدارنده‌‌اي در مقابل اهداف هسته‌‌اي ايران نمي‌داند. ادعاهاي وزير خارجه عربستان درحالي است که گفته مي‌شود رژيم سعودي فعاليت‌هايي را به شکل مخفيانه براي غني‌سازي اورانيوم آغاز کرده است. سفير و نماينده دائم کشورمان در واکنش به اين ادعاها با اعلام نگراني از عدم اجراي کامل موافقت‌نامه جامع پادمان توسط عربستان‌سعودي و سکوت کساني که هميشه در مورد حفظ يکپارچگي رژيم پادمان ابراز نگراني مي‌کنند، گفته بود باوجود درخواست‌هاي مکرر آژانس، تا زماني که رياض پروتکل مقادير کوچک فعلي خود را لغو نکند، ابزارهاي ضروري راستي‌آزمايي براي اجراي ماموريت آژانس فراهم نمي‌شود. او با هشدار در اين خصوص که عدم اجراي پادمان آژانس در زماني که عربستان به‌طور فعال به دنبال برنامه هسته‌اي است، مي‌تواند منجر به پنهان کردن برخي فعاليت‌هاي هسته‌اي، بدون قرار گرفتن ذيل بازرسي‌هاي آژانس، شود. طبق فعاليت‌هاي هسته‌اي افشاشده عربستان، کشف ساخت تاسيسات هسته‌اي بدون اطلاع آژانس، باعث نگراني جدي است. اين نگاه متفاوت است که باز هم با وجود توافق ميان ايران و آژانس نگاه سياسي اين نهاد را همچنان مستقر بايد دانست. در راستاي بررسي اين مساله «آرمان ملي» گفت‌وگويي با مهدي ذاکريان، کارشناس مسائل بين‌الملل داشته است که در ادامه مي‌خوانيد.
پس از توافق ايران و آژانس، ادعاهاي وزير خارجه عربستان در خصوص ايران با چه اهدافي بيان مي‌شود؟
قطعا اين صحبت‌ها با اهداف سياسي مطرح مي‌شود. عربستاني‌ها به دنبال تضعيف قدرت منطقه‌اي ايران و کمرنگ کردن نقش ايران در نظام بين‌الملل هستند. آنها در اين راستا به هر ابزاري متوسل مي‌شوند و از هيچ تلاشي نيز کوتاهي نمي‌کنند. برجام موقعيتي استثنايي را براي ايران به‌وجود آورده و سبب شده بود کليه تحريم‌هاي سازمان ملل عليه ايران لغو و تحريم‌هايي که در خارج از چارچوب سازمان ملل وضع شده بودند نامشروع شوند. برجام سبب شده بود همگان به اين باور برسند که ايران وارد فضاي جديدي شده است و تمامي جهانيان موظف هستند طبق قطعنامه 2231 عمل کنند و اين سبب شد تا مراودات با ايران انجام شود و موقعيت جهاني ايران ارتقا يابد. اين يک فرصت بزرگ براي ما بود و يک حجم زيادي از اکسيژن را در آن تنگنا در اختيار ايران قرار داد تا بتواند قدرت خود را افزايش دهد و در جهان ارتباطات موثر بيشتري برقرار کند.
به چه علت بـرخي کــشورهاي عربي تا اين ميزان با توافق برجام مشکل دارند و امروز که ديگر اثر زيادي از آن باقي نمانده است باز هم به آن حمله مي‌کنند؟


ايران يک رقيب جدي براي برخي کشورهاي منطقه است و زماني که ايران محدوديت اقتصادي نداشته باشد و در عرصه سياسي نيز بتواند تعاملات خود افزايش دهد فلذا مي‌تواند جايگاه خود را تثبيت و تقويت کند که به ضرر برخي از کشورهاي منطقه بود و آنها نمي‌توانستند اين مساله را هضم کنند. رژيم‌صهيونيستي و عربستان از ابتدا به‌شدت مخالف برجام بودند و هر کاري انجام دادند تا اين پيمان از بين برود. با آمدن ترامپ بر سر قدرت آنها به خواسته خود نزديک‌تر شدند. آنها به دنبال اين بودند که برجام از بين برود و به دنبال آن ايران اين امتيازهاي خود را از دست دهد. دقيقا آنچه اين دو دولت مي‌خواستند رقم خورد و ترامپ بر سر کار آمد و از برجام خارج شد و ايران را زير سوال برد که به تعهدات آژانس پايبند نيست اما اين تلاش‌ها در شوراي امنيت به سرانجام نرسيد و آنها نتوانستند اهداف خود را در خصوص ايران نهايي کنند. بعد از مايوس شدن آنها از اين مسير آنها بار ديگر در تلاش هستند تا با سياه‌نمايي ايران را در جهان بدنام کنند و ميان آژانس و ايران اختلاف بيندازند. آنها به اهداف خود نخواهند رسيد و مشخصا همچون ساير تلاش‌هاي اخيرشان به بن‌بست خواهند خورد.
به چه عــلت آژانــس در ايــن عرصه با سياست‌هايي متناقض در قبال کشورهاي مختلف برخورد مي‌کند؟
رژيم صهيونيستي عملا حتي ان‌پي‌تي را نپذيرفته است. در اين ميان عربستان نيز محلي از اعراب ندارد. اين کشور فعلا متکي به ذخاير نفتي خود است و سيستم زندگي آنها به‌گونه‌اي است که به حوزه تکنولوژي ورود نمي‌کنند. ايران در اين عرصه يک سر و گردن بالاتر از عربستان است و در صنعت نانو و فضايي فعال است. مقوله عربستان در حوزه هسته‌اي بسيار متفاوت از ايران است. ايران با اين سياست به دنبال انرژي هسته‌اي رفت زيرا جمعيت بيشتري دارد و به نسبت نفت کمتري را در اختيار دارد و در آينده نزديک قطعا به اين انرژي نياز پيدا خواهد کرد. ايران پس از انقلاب اسلامي همان سياست صلح‌آميز ابتدايي خود را در پيش گرفت. در اين ميان ايران توانست موافقت آژانس را نيز جلب کند اما در اين ميان برخي در عرصه بين‌المللي با کارشکني‌هايي که انجام دادند به دنبال مانع‌تراشي در اين عرصه بودند. عده‌اي نيز در داخل با اين اينها همراه شدند زيرا از قدرتمند شدن دولت خوشحال نبودند. اين يک امتياز براي دولت نبود بلکه يک امتياز براي کل کشور بود و برخي دقيقا همچون رژيم صهيونيستي و عربستان از برجام ناراضي بودند.