روزنامه آفتاب یزد
1399/09/24
اردوغان اشتباه کرد؛ ظریف عجله!
آفتاب یزد ـ رضا بردستانی: دوماه چالش در منطقه ی قفقاز یک طرف، یک شعرخوانی هم یکطرف(!) به قول آقای قهرمانپور؛ «ای کاش آقای ظریف به جای توئیت، به همتای ترک خود زنگ زده، جویای اصل موضوع شده بود» اما در این میان هم اردوغان اشتباه کرد هم ظریف عجله. و این تمام حکایتی است که چند روزی باعث شود آن قدر ماجرا پشت ماجرا بشنویم که برای بررسی‌های دقیق‌تر و نیز کنکاش در برخی مسائل منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای اردوغان و ترکیه‌ی اردوغان؛ پای صحبت‌های دکتر رحمن قهرمانپور، کارشناس مسائل بین‌الملل نشستیم.> سوء تفاهم بود، همین!
قهرمانپور موضوع شعرخوانی اردوغان را این گونه تحلیل می‌کند:
به نظر من سوءتفاهمی بود که پس زمینه آن، اتفاقات دو ماه اخیر در قفقاز و جنگ قره باغ بود. یعنی این تصور تقویت شد که در جنگ قره باغ اتفاقاتی افتاده که مرز ما نا امن شده یا از دست ما خارج شده است. یک نوع احساس ناراحتی و سرخوردگی در ایرانی‌ها شکل گرفته بود و با این پس زمینه، حرفی که آقای اردوغان زد این تصور را ایجاد کرد که او نیت خاصی دارد. کسانی که با ادبیات فولکلور آذربایجان آشنا هستند می‌دانند که اساسا این شعر دو ویژگی دارد:
= یکی اینکه این شعر در واقع هیچ وقت درباره جداشدن از ایران نبوده و بیشتر بحث این بوده که چرا آذربایجان شوروی از ایران جدا شده.
= دوم اینکه استفاده‌ای که از این شعر می‌شده خیلی جنبه سیاسی نداشته و ترانه‌های مختلفی است که مردم در صحبت‌هایشان می‌گویند.
اما در سال‌های گذشته برخی گروه‌های قومیت گرا در ایران هم از این شعر استفاده می‌کردند.ظاهرا برخی در داخل مثل آقای ظریف دچار این اشتباه شدند که این شعر را جدایی طلبان سروده‌اند یا کاربرد اصلی آن سیاسی است.در حالی که اینگونه نیست وقتی به ادبیات فولکلور آذربایجان مراجعه کنیم می‌بینیم این شعر بیشتر کاربرد عاطفی و احساسی دارد مثلا یکی می‌خواهد جدایی را توصیف کند مرگ بچه یا زنش را توصیف کند این فولکور می‌خواند. مثل آهنگ آیریلیق که اصل آن عاشقانه بود اما به مرور زمان تفاسیر مختلفی از آن شکل گرفت.
> معنا جدای از متن قابل فهم نیست
این تحلیلگر مسائل بین‌المللی، ترکیه و آمریکا در ادامه می‌افزاید: ما همیشه در ادبیات و تحلیل متن یک اصل داریم می‌گوییم معنا جدای از متن قابل فهم نیست.یعنی معنا در ارتباط میان زمینه و عبارت شکل می‌گیرد. داستان معروفی است که می‌گوید شما از جاده که رد می‌شوید تابلویی می‌بینید که روی آن نوشته شده است گوسفند و در اینجا می‌دانید که این عبارت معنای فروختن گوسفند دارد ولی اگر با کسی در حال صحبت باشیم و او بگوید گوسفند این توهین حساب میشود. بنابراین وقتی کلمه را از متن جدا کنیم می‌توان بر آن سوار شده و معنی خود را به آن دهیم. اما این معنا ناقص است یا به قولی شبیه عملیات روانی است.
> در شرایط هیجانی همه می‌خواهند باشند!
مترجم کتاب نظم و زوال سیاسی اثر فوکویاما اظهار می‌دارد: درباره شعر خوانی اردوغان هم کمتر به کانتکست توجه شد. خاصیت فضای مجازی این است که وقتی شرایط هیجانی و احساسی و به قول این روز‌ها ترند میشود همه می‌خواهند از این قافله عقب نمانند و چیزی بگویند و بقولی همرنگ جماعت شوند. لذا فرصتی برای بررسی اعتبار و سندیت حرف باقی نمی‌ماند وهرکس با ترند همراهی نکند متهم به چیز‌های مختلف میشود. در نتیجه برخی افرادی که خویشتن دار بودند گرفتار این جو شدند. خود آقای ظریف هم به همین ترتیب. دور از ذهن است که آقای اردوغان و مشاورانش ندانند چقدر ما ایرانی‌ها نسبت به حاکمیت ملی
حساس هستیم.
> چرا اجازه نمی‌دهیم نهادهای مسئول بررسی کنند؟!
رحمن قهرمانپور در پاسخ به این پرسش که: بعضی‌ها می‌گویند که آقای دریا اورس در این قضیه نقش داشته و شاید مشاوره اشتباه به آقای اردوغان داده است با توجه به تفاسیر شما آیا این مسئله را رد می‌کنید؟ خاطرنشان می‌کند:
اینها مسائلی است که نهادهای مسئول باید بررسی کنند و مثلا بگویند مشاور آقای اردوغان ضد ایران است و اطلاعات موثق می‌گوید که او فلان هدف را دنبال می‌کرده است. این مسئله‌ای است که مردم عادی و ما نمی‌توانیم بگوییم و نهاد معتبر اطلاعاتی بایستی در مورد آن نظر بدهد که آیا تعمدی در کار بوده است یا خیر؟ اگر بوده است که کار خیلی زشت و ناشایستی است. ما می‌گوییم بعید است که آنها چنین خطایی کنند ضمن اینکه تحلیل متن هم نشان می‌دهد که آنجا مسئله اینگونه نبوده اتفاقا پیام دیگری هم داده که ایران، گرجستان و روسیه با هم همکاری کنند و عجیب است که چگونه آن پیام اصلا شنیده نشده و اینکه یک مسئله حاشیه‌ای کل موضوع را تحت الشعاع قرار داده نشان می‌دهد که برخورد با موضوع احساسی وناشی از ناراحتی بوده که در دو ماه گذشته به تدریج در افکار عمومی شکل
گرفته بود.
> فرض کنید آقای ظریف...
قهرمانپور می‌گوید: ما ساختمانی را بر اساس مبنا و فنداسیونی بنا کردیم که باید مشخص شود آن فنداسیون یعنی تفسیر ما از این شعر درست است یا نه؟ یعنی تنها تفسیر موجود است یا نه؟ فرض کنید اگر خود آقای ظریف شعر حافظ درباره بخشیدن سمرقند و بخارا به ترک شیرازی را بخواند و ازبکستان اعتراض کند که منظور ایشان جدا کردن این دو شهر از ازبکستان است آیا ما این تفسیر را تنها تفسیر معتبر تلقی می‌کنیم؟ شعر و مخصوصا فولکلور‌ها سخت تفسیر بردارند و معنا‌های متفاوت و متضادی می‌توان به آنها داد. خیلی از واقعیت‌ها در سیاست اینگونه صفر و یک نیستند. ولی سیاستمداران باید با تامل و محاسبه همه جوانب
موضع‌گیری کنند.
> تابع احساسات نباشیم
این کارشناس مسائل ترکیه ادامه می‌دهد: وقتی جو چنان احساساتی و قطبی میشود صدای سوم امکان بروز ندارد. کار مشکل میشود. یعنی وقتی ما فضای سیاسی را دو قطبی می‌کنیم و می‌گوییم یا با ما یا علیه ما این موضوع غلط است. باید ببینیم منافع ما چه است. امروز آقای اردوغان چنین حرفی زده فردا ممکن است آقای حیدر عبادی چیز دیگری بگوید. اینها در سیاست خارجی همیشه هست اما چرا حساسیت روی اردوغان زیاد است؟ به این دلیل که عده‌ای فکر می‌کنند دنبال نئوعثمانی گرایی است. عده‌ای از چیز دیگر ناراحت هستند و اینجا می‌خواهند ناراحتی خود را نشان دهند. ما باید موضوعات را از هم تفکیک کنیم منافع ملی را باید در نظر بگیریم نه اینکه احساساتی شویم.
> عقلانیت در سیاست خارجی یعنی اینکه صبور باشیم
رحمن قهرمانپور تاکید می‌کند: عقلانیت در سیاست خارجی یعنی اینکه صبور باشیم و تامل کنیم که این حرف چقدر صحت داشته است. برخی در فضای مجازی از همان اول شمشیر کشیدند که یا
این طرف یا آن طرف و این غلط است. منافع ملی صفر و صدی نیست.
به واکنشی که نشان می‌دهیم فکر کنیم بعدا چه بازتابی خواهد داشت. مهم این است که منافع ما در چیست. آقای ظریف باید قبل از هر واکنشی تحقیق و بررسی می‌کرد مثلا از همتای خود در ترکیه سوال می‌کرد و اگر سوءنیت محرز می‌شد آنگاه اعتراض می‌کرد.
> آیا به خاطر انتخابات 1400 است؟
کارشناس مسائل آمریکا با مرور برخی مسائل از جمله این که«در همه ی زمین‌ها بازی کردیم الا زمین خودمان!» خاطرنشان می‌کند: خود آقای ظریف مطرح می‌کردند همه ما در خانه شیشه‌ای زندگی می‌کنیم هر حرفی که می‌زنیم باید در مقابل آن پاسخگو باشیم. ما در زمین همه بازی کردیم الا زمین خودمان. الان شرایط قفقاز جنوبی متحول شده روسیه به سمت آذربایجان آمده مگر میشود آنجا بدون اجازه روسیه آذربایجان شهرهای خود را پس گیرد. پس این نشان می‌دهد که روسیه بازیگر اصلی بوده، ترکیه و ایران هم که رسما اعلام کردند از اعمال حاکمیت آذربایجان بر زمین‌های خودش حمایت می‌کنیم. پس آنجا دینامیسیم و معادلات منطقه در حال تغییر است و بهترین زمان است که ما آنجا حضور داشته باشیم. اینجا عده‌ای مدام در توئیتر و فضای رسانه‌ای فضاسازی می‌کنند و بالاخره مقامات هم تحت تاثیر قرار می‌گیرند این نشان می‌دهد که ما از نظر فضای مجازی و دنیای اطلاع‌رسانی شکننده هستیم و اینکه عده‌ای دنبال این هستند که روابط ایران با همسایگان بدتر شود و تنش ایجاد شود. یک سیاستمدار باید به همه مسائل فکر کند. ما مسئله عربستان را داریم که چقدر برای ما مسائل متعدد دیگر درست کرد.
> آمدن آقای بایدن به نفع ترکیه، اسرائیل و عربستان نیست!
قهرمان پور در ادامه به صراحت می‌گوید: طبیعی است که آمدن بایدن به نفع ترکیه نمی‌شود. در زمانی که آقای ترامپ بود ترکیه این آزادی عمل را داشت که در جاهایی در منطقه دخالت کند و بخشی از بلندپروازی‌های منطقه‌ای خود را ادامه دهد از طرف دیگر فشار آمریکا و ترکیه در مورد نقض حقوق بشر کمتر شده بود. آمدن بایدن هم به ضرر عربستان هم به ضرر ترکیه و هم به ضرر اسرائیل است و مشخصا بیشتر از همه به ضرر عربستان و سپس ترکیه است.چون اسرائیلی‌ها لابی قدرتمندی را در آمریکا دارند و می‌توانند از فشار‌ها بکاهند. چرا به ضرر ترکیه است؟
= یک: بایدن روابط شخصی خوبی با آقای اردوغان ندارد.
= در دورانی که معاون اوباما بود و در سفری که به ترکیه داشت آن انتظاراتی که ترک‌ها داشتند را برآورده نکرد.
= در موضوع استرداد گولن آمریکای زمان بایدن با ترکیه
همکاری نکرد.
بنابراین بایدن هم به لحاظ شخصی فشارش را روی اردوغان و ترکیه بیشتر خواهد کرد و هم به لحاظ سیاست حزب دموکرات مبنی بر ا,لویت دادن به همکاری‌های چندجانبه و مسئله حقوق بشر فشار را از دو ناحیه بر ترکیه بیشتر خواهد کرد:
= یکی همسویی با اروپا برای اعمال فشار بر ترکیه در مدیترانه شرقی.
= دوم فشار بر ترکیه به دلیل مسائل نقض حقوق بشر، زندانی کردن روزنامه نگاران و فعالان سیاسی.
دیدیم ترکیه در گام اول سعی کرد به عربستان چراغ سبز نشان دهد و از مسئله قتل خاشقچی به نوعی عبور کند. چون نگران این است که با آمدن بایدن فشار مضاعفی بر هر دو طرف وارد شود. اینکه می‌گوید باید منتظر باشیم یعنی در سایر موارد هم باید منتظر بود. الان تحریم بخشی از وزارت دفاع ترکیه توسط کنگره مطرح است. بحث مشارکت ترکیه در ساخت قطعاتی از F35 است و نحوه برخورد ترکیه با خرید سیستم ضد موشکی F14. به نظرم اردغان منتظر است ببیند که آیا بایدن آن سیاستی را پیش خواهد گرفت که در دوران اوباما داشت یا در سیاست‌های خارجی خود تغییر ایجاد خواهد کرد.
> بایدن و اردوغان عملاً وارد نبردی دیپلماتیک شده اند
پاسخ این کارشناس سیاسی بین‌الملل به این پرسش که: در نقطه مقابل آقای بایدن می‌گوید ما علیه آقای اردوغان کودتا نخواهیم کرد ولی به مخالفان آقای اردوغان کمک خواهیم کرد که در انتخابات آقای اردوغان را به زیر کشند، این مسئله به نوعی اعلام جنگ دیپلماتیک است؟ این گونه است: می شود چنین برداشتی کرد. آقای اردوغان از کنار این مسئله گذشت و پاسخی نداد اما آقای بایدن در جریان انتخابات در دیدار با اصحاب رسانه چنین حرفی زده. احتمالا معنی آن این است که ترکیه از حزب جمهوری خلق حمایت خواهد کرد و برداشت حزب عدالت و توسعه هم همین است و در واقع اگر این سیاست در دستور کار قرار گیرد روابط دو کشور پیچیده‌تر خواهد شد زیرا انتخابات ریاست جمهوری ترکیه سه نسل بعد است و از طرف دیگر بر اساس نظر سنجی‌هایی که انجام شده هنوز آقای اردوغان بخت اول پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری است.
> آقای اردوغان معروف به چرخش‌های متعدد در سیاست خارجی است
قهرمان پور در ادامه می‌گوید:به نظرم سیاست خارجی ترکیه خودش را برای دولت بایدن آماده می‌کند تا در دوران بایدن انعطاف‌هایی که مجبور است نشان دهد و این حرکت‌ها جهت آمادگی است. ضمن اینکه آقای اردوغان معروف به چرخش‌های متعدد در سیاست خارجی است به خصوص با این قابلیت که می‌تواند این چرخش‌ها را در سیاست داخلی موجه‌سازی کند و پایگاه رای خود را خیلی از دست ندهد.
و پرسش پایانی: در مورد چشم انداز روابط عربستان و ترکیه بیشتر توضیح دهید چون اردوغان در مورد خاشقچی به قولی اشک بن سلمان را در آورد!
قهرمان پور اظهار می‌دارد: عربستان درباره این موضوع کارهایی را انجام داد که برای ترکیه آسیب اقتصادی به دنبال داشت و عربستان وارد کردن برخی کالاهای ترک را ممنوع کرد و این باعث شد تجار عربستانی متضرر شوند. از طرف دیگر تنشی که بین ترکیه و امارات از چند سال قبل شکل گرفت بین نامگذاری یک خیابان و بعد در حمایت امارات از یونان ادامه پیدا کرد سبب شد که امارات در فشار به ترکیه به عربستان نزدیک شود و با توجه به نفعی که عربستان در کویت و بحرین داشت آنها هم به طور طبیعی میزان سرمایه‌گذاری خود در ترکیه را کاهش دادند وهمه اینها در حالی بود که ترکیه با اروپا هم در حال تنش بود و اروپایی‌ها هم تمایلی به سرمایه‌گذاری نداشتند. بنابراین کاهش سرمایه‌های خارجی ورودی به ترکیه اقتصاد ترکیه را تحت فشار قرار داد به طوری که بنا به گزارشات دولت ترکیه در سال گذشته صد میلیارد از ذخایر ارزی خود را مصرف کرده تا بتواند از سقوط ارزش لیر جلوگیری کند. آقای اردوغان دو هفته پیش اعلام کرد که یک بسته اصلاحات حقوقی و اقتصادی را در دستور کار قرار خواهد داد که هدف اصلی آن تامین امنیت سرمایه‌گذاری است اما هدف پشت پرده این است که ترکیه بتواند برای مقابله با چالش‌های اقتصادی خود از کشورهای عربی و اروپا سرمایه وارد کند. بنابراین آقای اردوغان دنبال این است که تنش با عربستان و اروپا را کاهش دهد تا بتواند مشکلات اقتصادی در داخل را حل کند.
سایر اخبار این روزنامه
ابراز «شرمندگی» تنها اقدام رزم‌حسینی در صنعت خودرو
مسئولان: در حال بررسی هستیم مردم نگران نباشند
مبادله «زم» با کشورهای خارجی مطرح نبوده است
سیاست خارجی نظاره گر!
چگونگی اعتماد‌سازی در مورد واکسن کرونا
به افتخار راننده های تاکسی
اردوغان اشتباه کرد؛ ظریف عجله!
پیش‌شرط مهم بودجه‌ی نفتی ۱۴۰۰
زیستگاه تمساح دریاچه چیتگر نیست
انفجار انبار باروت در سناباد!
اهمیت و ضرورت کسب سواد سلامتی در عصر حاضر
جعل عمیق و جهل عمیق
رقابت تاریخی ایران و ترکیه
