روحانی سقف شیشه‌ای زنان را می‌شکند؟!

گزارش آفتاب یزد از احتمال معرفی 3 وزیر پیشنهادی زن در کابینه دولت دوازدهم
روحانی سقف شیشه‌ای زنان را می‌شکند؟!
-----------------
آفتاب یزد - پریسا هاشمی: زنان در دولت روحانی توانستند در سه معاونت حوزه زنان ریاست جمهوری، سازمان محافظت محیط زیست و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری را تحت سیطره خود درآورند. زمزمه‌هایی به گوش می‌رسد مبنی بر این که قرار است زنان یک گام بلندتر برداشته و روی پله وزارت بایستند و کابینه دولت دوازدهم پر و پیمان‌تر از قبل پیش‌ خواهد رفت و به نیاز نیمی از جمعیت ایران که زن هستند پاسخ می‌گوید. شاید هم بیراهه نباشد اگر بگوییم مباحثی که درباره تفسیر صریح کلمه «رجل سیاسی» در دوره انتخابات دوازدهمین بی‌تاثیر در این تصمیم‌گیری دولت نیست. زنان توانستند با 6منتخب در شورای شهر تهران و حضور در شورای دیگر شهرها و روستاها جای پای خود را در عرصه سیاست محکم‌تر کنند ولی کلمه «وزارت» جایگاه بالاتری را برای این زنان تداعی می‌کند.


**حضور سه وزیر در کابینه دولت دوازدهم؟!
شهیندخت مولاوردی، معاون امور زنان و خانواده رئیس‌جمهور در گفتگو با خبرآنلاین می‌گوید: «پیش‌بینی ما معرفی دو سه وزیر خانم برای حضور در کابینه دولت دوازدهم است. امیدواریم این اتفاق بیفتد. با تجربه‌ای که از دولت یازدهم داریم و تفاوتی که شرایط شروع کار دولت دوازدهم با دولت یازدهم دارد، زمینه برای استفاده از خانم‌ها به عنوان وزیر در کابینه دوازدهم خیلی مساعدتر است. تعداد وزرای زن در کابینه بستگی به تصمیم رئیس جمهور دارد. ضمن آنکه تصمیم نهایی نیز با مجلس است. ما پیش بینی مان معرفی دو سه خانم است و برای آن تلاش می کنیم.
**کدام وزارتخانه‌ها زنانه‌اند
میز 18 وزارتخانه، در انتظار تصمیم دولت دوازدهم و مجلس است اما برخی معتقدند این بار انتظار بعضی وزارتخانه‌ها رنگ احساس و بنفش زنانه گرفته است. بعضی از مسئولان معتقدند که وزارتخانه‌های اطلاعات ج.ا.ا، امور خارجه ج.ا.ا، اقتصاد و دارایی، تعاون، کار و رفاه اجتماعی، دادگستری ج.ا.ا.، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، راه و شهرسازی، نیروی ایران، صنعت، معدن و تجارت، نفت ج.ا.ا و وزارت کشور را وزارتخانه‌های مردانه می‌دانند و بر این عقیده‌اند زنانی می‌توانند سکان هدایت وزارتخانه‌های آموزش و پرورش، ارتباطات و فناوری اطلاعات، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، جهاد کشاورزی، علوم، تحقیقات و فناوری، ورزش و جوانان و فرهنگ و ارشاد اسلامی را به دست گیرند. در وزارتخانه‌های مردانه، همه یا اکثر پرسنل مرد هستند. این سوال پیش می‌آید که آیا زنی می‌تواند بر مسند این وزارتخانه‌ها تکیه بزند؟
اما طیبه سیاوشی شاه عنایتی، نماینده مجلس دهم در گفتگو با آفتاب می‌گوید: « به نظر من زنان می‌توانند در همه وزارتخانه‌ها کار کنند و به مسند وزارت بنشینند و مسلما هیچ وزارتخانه‌ای مردانه مطلق نیست.»
فخرالسادات محتشمی پور، فعال حوزه زنان با اشاره به این که من به این اعتقاد ندارم که وزارتخانه‌ها زنانه‌اند یا مردانه، به آفتاب یزد می‌گوید: «این طرز فکر که می‌گویند پرسنل مرد یک وزارتخانه‌ای زیاد است پس باید وزیرش مرد باشد، باید عوض شود. به نظرم اشتباه است که در وزارت امور خارجه همه مرد هستند و خانم‌ها در این وزارتخانه به ندرت دیده می‌شوند و در کل سفارتخانه‌ها فقط یک سفیر زن داریم. من با این دیدگاه موافق نیستم و می‌گویم که موضوع وزارت به زنانه یا مردانه بودن ربطی ندارد. دقیقا زمانی که بحث حوزه زنان در وزارتخانه‌ها را مطرح می‌کردیم، می‌گفتند؛ وزارت نیرو، وزارت نفت یا وزارت راه و شهرسازی چه ربطی به زنان دارد؟ اما امروزه معتقدند که همه حوزه‌ها با جنسیت ارتباط دارد و نمی‌شود نقش و سهم زنان را در هیچ حوزه‌ای نادیده گرفت.»
**بازتاب در محافل زنانه
اما این خبر می‌تواند چه تاثیری بر جامعه زنان داشته باشد؟
به گفته مینو خالقی؛ «اگر اصل بر شایسته سالاری و توانمندی افراد باشد مسلما بحث جنسیت در مورد مقام وزارت وجود نخواهد داشت. باید اینگونه بیان کنم که چنانچه زنانی هستند که شایستگی اخذ مناصبی مثل وزارت را دارند، حتما باید از حضورشان استفاده کنیم. از سوی دیگر، اگر از زنان در موقعیت‌های شغلی مدیریت میانی استفاده نشود مسلما تجربه لازم در جهت ایفای صحیح وظایف مناصب طراز اول را به دست نخواهند آورد و این دور باطل همچنان ادامه خواهد داشت و زنان همچنان نمی‌توانند به موقعیت های سیاسی بالای اجرایی دست پیدا کنند. تصور می‌کنم شایسته است که جناب آقای رئیس‌جمهور در این دولت از زنان شایسته در جایگاه وزارت استفاده کنند. البته بسیار مناسب و صحیح خواهد بود که زنان دارای پست (چه به عنوان معاونت رئیس‌جمهور و چه به عنوان وزیر) به طریق اولی از خانمهای فرهیخته، خوش فکر و شایسته کشورمان در سطوح مدیران میانی استفاده کنند. البته این توقع ما از تمام مدیران کشور چه زن و چه مرد است که با دید یکسان نسبت به توانایی های مردان و زنان بنگرند و تنها سبب امتیاز میزان توانمندی افراد باشد نه جنسیت آنها.»
وی می‌افزاید: « خبر معرفی زنان به عنوان وزیر با واکنشی مثبت در مجامع زنان روبه‌رو خواهد شد. طی سالهای پس از انقلاب شاهد حضور یک بانو به عنوان وزیر بوده ایم. اما این موضوع دیگر تکرار نشد. مسلما مجامع زنان خرسند و امیدوار خواهند شد که از زنان فرهیخته و توانمند در مقام وزارت استفاده شده است. اما همان گونه که در مصاحبه های گذشته هم گفتم این حداکثر مطالبات و خواست جامعه زنان ایران نیست و مطمئنا کنشگران زن به دنبال آن هستند که زنان در چارچوب مدیران میانی بیشتر به کار گرفته شوند، از حقوق و امتیازات مساوی با مردان برخوردار شوند و به توانایی آنان در هر جایگاه و فعالیت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی اعتماد شود. بسیار دیده شده زنانی داشته ایم که به عنوان یک کنشگر فعال اجتماعی و سیاسی و صاحب منصب در دولتهای گذشته، از جایگاه و توان خوبی برخوردارند اما از آنها نه تنها در مناصب دولتی که در فرصت های انتخاباتی و لیست های اعلام شده استفاده نشد. زنان بسیاری وجود دارند که با کوله‌باری از تجربه تشکیلاتی و اجرایی هیچ گاه به پست ها دسترسی پیدا نکردند و با حداقل حقوق و امتیاز شغلی بازنشسته شدند. از آنجا که مردم ایران در انتخابات گذشته چه در بحث مجلس و چه شوراها نشان دادند که نمایندگان خانم را مورد اعتماد خود می دانند و به توان آنها باور دارند و تعداد منتخبین زن موید این موضوع است که وقت آن رسیده دولت آتی از توان زنان با تجربه و هم زنان جوان با انگیزه به خوبی بهره برد و گامهای مثبتی در عرصه توانمند سازی زنانمان برداشته شود.»
طیبه سیاوشی اما نگاه دیگری به این موضوع دارد و تاکید می‌کند: « من نمی‌خواهم به مسئله حضور زنان در مقام وزارت از دیدگاه و شعارهای همیشگی نگاه کنم، می‌خواهم بگویم ما نیمی از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهیم، بنابراین باید نیمی از مشکلات جامعه را حل کنیم. این مسئله به صورت سهم‌خواهی نیست بلکه مشارکت ما در قدرت سیاسی باعث بهبود وضعیت جامعه می‌شود. این به نفع جامعه است که حضور زنان را در سطوح بالا بپذیرد. منتها مسئله این است که باید توانمندی‌های زنانمان را ارزیابی کنیم. مطمئنم که زنان متخصص و توانمندی داریم که در سطح وزیر می‌توانند فعالیت کنند و سالها هم در پست‌های مختلف فعالیت کرده‌اند و حالا باید ارتقا پیدا کنند و یک پست کلان مدیریتی را کسب کنند.»
وی در ادامه می‌افزاید: «نیمی از مشکلات هیچ وقت دیده نشده چون بخش انسانی‌تر حلقه مفقوده است. زنان ما معتقدند که بحث «عدالت اجتماعی» باید در دولت دوازدهم شفاف‌تر مطرح شود و یکی از پایه‌های عدالت اجتماعی دیدن زنان است. دیدن زنان در پست‌ها کمک می‌کند که مشکلات جامعه نه صرفاً به شکل مردانه بلکه به یک شکل دیگری دیده شود. حل و فصل مشکلات با دید انسانی انجام می‌شود. منتها مسئله این است که باید از این فرصت به دست آمده استفاده کرد تا بستری فراهم شود تا زنان متخصص و کارشناس که در سطوح میانی دولت هستند بتوانند به این سمت‌های بالاتر دست یابند. مطمئنا وزرای زن موافقین و مخالفینی در مجلس خواهند داشت منتها در آن سطحی نیستند که به محض ورود به مجلس وزرای خانم پیشنهادی دولت برای کابینه با مخالفت شدید مردم روبه‌رو خواهند شد.»
فخرالسادات محتشمی‌پور نیز می‌گوید: « خبر تا محقق و عملیاتی شدن فاصله زیادی دارد. اینکه ما وزیر زن داشته باشیم در درجه اول برای کشورمان خوب است و مشخص می‌کند به آن درجه از توسعه‌یافتگی رسیده‌ایم که شایسته سالاری ملاک است نه جنسیت و در شرایطی که ما زنان و مردان شایسته داریم اولویت به مردان داده نمی‌شود و از زنان و ظرفیت‌هایشان استفاده می‌شود. بنابراین کسب تصدی‌گری وزارت توسط زنان در درجه اول برای جامعه ما در سطح بین‌المللی، بعد منطقه‌ای و بعد هم داخلی اهمیت دارد. اما نباید از خاطر ببریم که هنوز هم چیزی با عنوان «سقف شیشه‌ای» سد راه زنان به ویژه دختران است. یعنی راه رشد از یک جا به بعد متوقف می‌شود. داشتن وزیر زن در ارکان و پست‌های مملکت، سقف‌های شیشه‌ای و تابوها را می‌شکند و یاس و ناامیدی خانواده‌ها برای رشد نکردن دختران‌شان از بین خواهد رفت. امیدواریم در دولت تدبیر و امید این مشکلات برطرف شود و این فضای منفی از بین برود و ما شاهد گشایش‌های بیشتری در فعالیت اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی زنان باشیم. به هر حال فکر می‌کنم فارغ از اینکه چه کسی وزیر می‌شود این خبر بازتاب مثبتی خواهد داشت. خیز برداشتن دولت برای اینکه وزیر زن در کابینه داشته باشد، مهم و قابل توجه است.»
**کم یا زیاد همراهی مجلس
فخرالسادات محتشمی‌پور می‌گوید: «فکر نمی‌کنم مجلس با این وجود سه وزیر زن در دولت مخالفتی داشته باشد. بحث مدیریت و مشارکت زنان یک بحث عمومی است و در کل جامعه مطرح است. هم افکار عمومی با این موضوع همدلی دارد و هم نمایندگان مردم که تعداد زیادی از آنها با شعار برابری جنسیتی وارد مجلس شدند. ضمن اینکه مسبوق به سابقه هم هست. زمانی که مجلس اصولگرا و محافظه‌کارتر بود به یک وزیر زن رای داد، بنابراین به نظر نمی‌رسد این مجلس که شکل متفاوت‌تری دارد و اصلاح‌طلب و اصلاح‌گرانه‌تر است مقاومتی نشان دهد و به وزرا رای ندهد مگر اینکه بحث قابلیت‌ها و توانمندی‌ها مطرح شود و توانمندی‌ها و تخصص خانم‌هایی که معرفی می‌شوند با جنس فعالیت وزارتخانه پیشنهادی مغایر باشد. اگر مخالفتی باشد با قبول یک مسئولیت توسط زنان نیست. امیدوارم زنان توانمندی برای این سمت‌ها معرفی شوند، به شرط آنکه از تنگ نظری دست بردارند و فقط روی افرادی که در گردش قدرت بودند زوم نشود و یک عده خاص را مطرح نکنند. اگر چشم‌ها را بشوییم، می‌بینیم زنان توانمندی داریم که دیده نشده‌اند یا اجازه مطرح شدن‌ نداشتند. فکر می‌کنم بعد از چند دهه که از پیروزی انقلاب اسلامی می‌گذرد موقع آن رسیده که شاهد باشیم زنان صاحب قدرت بالاتری شدند و زمینه برای توسعه یافتگی بیشتر جامعه و زنان فراهم شود.»
مینو خالقی در پاسخ به این سوال که آیا مجلس در مقابل پیشنهاد سه زن برای وزارت در کابینه گارد می‌گیرد یا خیر؟ می‌گوید: «اینکه می‌فرمایید مجلس نسبت به معرفی زنان به عنوان وزیر گارد بگیرد را چندان محتمل نمی‌دانم. مسلما از آن جهت که برای اولین بار پس از انقلاب تعداد زنان مجلس به این میزان رسیده و فراکسیون زنان با همه انتقادات، از انسجام بیشتری برخوردار شده که فعالیت آنها در تصویب قوانین حمایتی برای زنان و یا تصویب برنامه ششم با عبارت ملحوظ عدالت جنسیتی قابل توجه است. به نظر باید از خانمهای نماینده تکیه زده بر صندلی بهارستان بپرسید اما من تصور می‌کنم با تلاش بسیاری نمایندگان بانوی این دوره و فعالیت میدانی و فراکسیونی و تشکیلاتی خوب آنها تا این زمان، از فضای مردانه حاکم بر مجلس کاسته شده و خانمهای نماینده بتوانند نقش مهمی در دفاع از گزینه های وزارت زنان ایفا نمایند. چنانچه زنان شایسته برای مقام وزارت معرفی شوند با رویکرد مثبت مجلس روبه‌رو خواهد شد و مسلما نمایندگان محترم هم قابلیت افراد را بدون دیدگاه جنسیتی در نظر خواهند گرفت. حتی تصور می‌کنم در این دوره باید تلاشی صورت گیرد تا در هیئت رییسه مجلس هم شاهد حضور خانم‌های پر توان باشیم.»
طیبه سیاوشی، نماینده مجلس تاکید می‌کند: «اینکه بر چه اساسی یک خانم برای کسب پست وزارت پیشنهاد می‌شود، تعامل مجلس و دولت و توانمندی و تخصص و سوابق وزیر پیشنهادی در تصمیم‌گیری مجلس موثر است. فکر نمی‌کنم در مجلس با برخورد خیلی وحشتناکی مواجه شویم. مجلس هم مانند دولت معتقد است که این سهم باید برای زنان در نظر گرفته و به آنها داده شود.»