سمن‌های محیط‌زیستی؛ پل بین مردم و دولت

سمن‌های محیط‌زیستی؛ پل بین مردم و دولت ژیلا مهدی‌آقایی* سیاست‌های سازمان حفاظت محیط زیست حداقل در سال‌های اخیر تا حد زیادی بر مشارکت مردم و حضور آنها در صحنه حفاظت قرار گرفته و این اتفاق بسیار امیدوارکننده بوده است. در نشست‌های تعاملی که مقام عالی سازمان با اعضای هماهنگی شبکه ملی سازمان‌های مردم‌نهاد محیط زیست و منابع طبیعی کشور داشته، چاره‌اندیشی برای چگونگی حضور مردم و تشکل‌های مردم‌نهاد برای حل شاید پاره‌ای از این مشکلات دنبال شده است. تقریبا شش نشست تعاملی در این مدت برگزار شده است. از طرفی حضور معاونت‌های تخصصی سازمان در نشست‌های تخصصی با سمن‌های محیط‌زیستی با فعالان محیط‌زیستی بررسی شده است. این در حالی است که در دو سال گذشته مدیران کل هم به طور مرتب نشست‌‌هایی ماهانه با حضور سازمان‌های مردم‌نهاد محیط‌زیستی استانی برگزار کردند که این نشانه توجه ویژه سازمان به آموزش‌های عمومی و در واقع مشارکت اجتماعی با تأثیر بر حس مسئولیت‌پذیری مردم در این حوزه است.‌ آنچه دفتر مشارکت مردمی و مسئولیت اجتماعی سازمان محیط زیست به دنبال آن است، توجه بیشتر مردم به حوزه محیط زیست، آگاه‌سازی نهادهای مردمی و اقشار مختلف مردم از آنچه در محیط زیست می‌گذرد و درنهایت بهبود وضعیت با حمایت مردم بوده است. زیرا معضلاتی که در حال حاضر با آن روبه‌رو هستیم و روز به روز هم بیشتر می‌شود، جز با حضور مردم و مشارکت آنها رفع نمی‌شود و نیاز است که با ارتقای آگاهی‌های مردم، حس مسئولیت‌پذیری اجتماعی‌شان را بالا ببریم. به این ترتیب حمایت و حضور سمن‌ها برای ما راهگشا بوده است. سمن‌هایی که در حال حاضر تعدادشان به ۹۷۰ سازمان مردم‌نهاد محیط‌زیستی رسیده که تعدادی دارای مجوز فعالیت از وزارت کشور و ادارات تابعه بوده و تعدادی نیز مراحل ثبت را پشت سر گذاشته و با داشتن کد رهگیری در انتظار دریافت مجوز فعالیت هستند.
 از این تعداد بعضی درباره پسماند، بعضی در حوزه آموزش، عده‌ای درباره آب و تغییرات اقلیمی و حوزه‌های مختلف محیط‌زیستی مشغول فعالیت هستند و در بسیاری از موارد با ادارات کل محیط زیست استانی هم در ارتباط هستند و بر این اساس بخشی از کارها به‌ویژه در حوزه آموزش‌های همگانی محیط زیست در استان‌ها با همکاری آنها پیش می‌رود. ‌در حقیقت سمن‌های محیط‌زیستی پل ارتباطی بین مردم و دولت هستند و مردم هم تحت نظارت یک سازمان مردم‌نهاد به صورت غیرانتفاعی، داوطلبانه و غیرسیاسی، فعالیت محیط‌زیستی خود را انتخاب می‌کنند و در آن مشغول به کار می‌شوند. بالطبع مردم وقتی می‌خواهند در حوزه‌های محیط‌زیستی فعالیت کنند، بخشی به عنوان فعال محیط زیست، حوزه مشخصی را برای فعالیت انتخاب می‌کنند و بخشی هم عضو ان‌جی‌اوهای موجود می‌شوند. در این میان افراد مختلف از دانشجویان گرفته تا حتی نوجوان‌های 18 سال به بالا که دوست دارند در حوزه‌های مختلف محیط زیست فعالیت کنند، به این ترتیب توسط سمن‌ها راهنمایی می‌شوند که چطور می‌توانند یک ان‌جی‌او ثبت کرده یا چطور می‌توانند جذب یک سمن فعال شوند و فعالیتشان را ادامه دهند.بهترین نمود و حاصل تعامل میان سمن‌های محیط‌زیستی و سازمان حفاظت محیط زیست هم تأکید سازمان بر استفاده از نیرو‌های مردمی تشکل‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد محیط‌زیستی برای اخذ تسهیلاتی بود که صندوق ملی محیط زیست در غالب بند «ن» تبصره شش قانون بودجه سال ۹۹ به حوزه توانمندسازی، آموزش‌های عمومی و توسعه مشارکت‌های اجتماعی در حوزه محیط زیست اختصاص داد تا بتواند به یک شاخص اثربخش در حوزه حفاظت از محیط زیست و بهبود عملکرد محیط‌زیستی منجر شود. در حال حاضر نزدیک به 132 پروپوزال از سمن‌های محیط‌زیستی دریافت کرده و مشغول بررسی‌شان هستیم تا با آنها وارد کار اجرائی شویم. این یکی از بهترین نمودهایی است که حاصل آن تعاملات است.
*معاون مشارکت‌های مردمی و مسئولیت اجتماعی سازمان حفاظت محیط زیست