سیاست ایران در قبال بایدن تعاملی باشد

در 42 سال گذشته هيچ دولتي در آمريکا، اعضاي برجسته کابينه خود را تا اين اندازه طرفدار حل اختلاف با ايران انتخاب نکرده بود. موضوعي که به نظر مي‌رسد بايد مورد توجه قرار گيرد مخصوصا در مقايسه با ترامپ که سه سال و نيم پيش با لغو قرارداد برجام، اقدامي خلاف مقررات بين‌المللي انجام داد و يک جدايي بين اعضاي امضاکننده آن به وجود آورد. درحالي‌که اتحاديه اروپا انتظار داشت بتواند برجام را حفظ کند و برجام را تنها راه نظارت بر عملکرد هسته‌اي ايران مي‌دانست، به همين دليل از ادامه برجام حمايت کردند ولي از ترس يکجانبه‌گرايي آمريکا نتوانست به تعهداتش نسبت به ايران عمل کند. اکنون که ايران براساس مصوبات مجلس تصميم گرفته به اقدامات جديدي دست زند، تا حدودي باعث نگراني اتحاديه اروپا شده که وزير خارجه فرانسه با ابراز نگراني به ناکافي بودن احياي توافق هسته‌اي اشاره و خواستار گفت‌وگو درباره فعاليت‌هاي منطقه‌اي ‌و... ايران شد که وزير امور خارجه کشورمان پاسخ داد. از اين‌رو مي‌توان گفت که هم اتحاديه اروپا و هم جو بايدن در آينده نزديک، مساله ايران را يکبار ديگر به سمت اجماع بين‌المللي هدايت مي‌کنند؛ مساله‌اي که در زمان ترامپ از بين رفت و آمريکا به‌تنهايي در برابر ايران ايستاد و دست به تحريم‌هاي حداکثري زد، اکنون بايدن معتقد است که بايد به اتحاديه اروپا، چين و روسيه نزديک شود تا به اجماع بين‌المللي عليه ايران در مساله هسته‌اي منجر شود. ضمن اينکه شرايط بايدن در منطقه خاورميانه به‌گونه‌اي است که نمي‌خواهد ايران را ناديده بگيرد. اما وضعيت امروز با زمان اوباما خيلي متفاوت است و با توجه به اينکه اسرائيل وارد منطقه شده، رفتار برخي شيخ‌نشين‌هاي خليج‌فارس با ايران نيز خصومت‌آميزتر شده است. درحقيقت يک مربع اتومات عليه ايران درحال شکل‌گيري است که مرکب از ترکيه، عربستان، اسرائيل و مصر است. اسرائيل هر روز اين فضا را تنگ‌تر مي‌کند و نتانياهو اخيرا در اظهارنظري به اينکه بايدن نمي‌تواند به‌طور مستقل و مستقيم صرفا در ارتباط با مسائل هسته‌اي با ايران مذاکرات را آغاز کند، اشاره کرد. سخني که بين اضلاع ديگر هم مشترک است و اگر به اينجا برسيم، ضلع سومي به‌وجود مي‌آيد که اگر آمريکا بخواهد با ايران وارد مذاکره شود، بايد غير از مساله هسته‌اي که مورد تاکيد دموکرات‌هاست، هم بپردازد. ضلع سوم از اين حيث داراي اهميت است که آيا آمريکا بدون رضايت شيخ‌نشين‌هاي خليج‌فارس، عربستان، اسرائيل، مصر و ترکيه قادر به ادامه مذاکرات با ايران است؟ از طرفي براساس مصوبات مجلس و اظهارنظر مقامات رسمي ازجمله رئيس‌جمهور احتياجي به مذاکره با آمريکا نيست و کافي است تحريم‌ها برداشته شود تا ايران به تعهداتش برگردد. همانطور که دکتر ظريف طي مذاکرات 2015 بارها بر اينکه مذاکرات ايران با آمريکا صرفا بر سر مسائل هسته‌اي است، تاکيد و اصرار داشت. بايدن با مشکلات داخلي شديدي روبه‌روست و در عين حال نظري مثبت و عاري از نظر خصومت‌آميز ترامپ در مواجهه با ايران دارد و گرچه نتانياهو چندي پيش اعلام کرد اگر بايدن بخواهد مستقيما با ايران، بدون توجه به خواست قدرت‌هاي منطقه‌اي، وارد مذاکره شود، اسرائيل سياست مستقلي درباره ايران در پيش خواهد گرفت، ولي بدون اجازه آمريکا دست به اقدام عليه ايران نخواهد زد. گرچه پروازهايي که از روي اسرائيل به سمت خليج فارس انجام شده، داراي پيام است و از طرف ديگر عضويت اسرائيل در سنتکام، به منظور تحت فشار قراردادن و فشردن حلقه‌هاي امنيتي اطراف ايران است؛ مجموعه اتفاقاتي که ايران را بر آن داشت تا دست به اقدامات متقابل زند و از جمله مانورهاي دريايي و موشکي اخير، همچنين اورانيوم فلزي و توانايي غني‌سازي 90 درصد ظرف چند ماه، نشانه‌اي از نمايش قدرت در برابر اقدامات اخير است. نهايتا اينکه با سياست دقيق و در پيش گرفتن ديپلماسي مي‌توان شرايط نابسامان اقتصادي را سامان داد.