گفت‌وگو با اتحاديه اروپا «كليد اصلي» است

آرمــان ملي - عليرضا پورحسين: اتحاديه اروپا در روزهاي گذشته اعلام کرده است که با کشورهاي عضو برجام و دولت جو بايدن، رئيس‌جمهور آمريکا درباره بازگرداندن توافق هسته‌اي به مسير اصلي آن در ارتباط است و در حال مذاکره با آمريکا درباره لغو تحريم‌هاي يکجانبه‌اي است که بر ايران اعمال شده است؛ اتفاقي که مي‌توان آن را مثبت قلمداد کرد و در همين راستا جو بايدن در وعده‌هاي انتخاباتي‌اش گفته بود که در صورت بازگشت ايران به پايبندي کامل به تعهدات هسته‌اي، آمريکا هم به توافق بازمي‌گردد؛ موضع‌گيري‌اي که به نظر مي‌رسد همچنان تداوم دارد و کار را به مرحله‌اي رسانده است که طرفين منتظر اقدام مقابل هستند درحالي‌که ايران در نتيجه خروج دولت دونالد ترامپ، رئيس‌جمهور پيشين آمريکا از توافق هستــه‌اي در سال 2018، بــرخي تــعهدات داوطلبانه‌اش در توافق هسته‌اي را کاهش داد. البته به گفته مقامات ايران، اين اقدامات در صورت پايبندي تمامي اعضاي توافق به تعهداتشان، بازگشت‌پذير است. ايران در گذشته بارها حسن نيت خود را به طرف‌هاي مقابل نشان داده است اما باز هم روي برخي موارد از سوي غربي‌ها پافشاري مي‌شود که به نظر مي‌رسد راه‌حل آن استفاده از کميسيون مشترک برجام باشد. در راستاي بررسي اين مساله «آرمان ملي» گفت‌وگويي با علي‌بيگدلي، کارشناس مسائل بين‌الملل داشته است که در ادامه مي‌خوانيد.
آيا با توجه به فعال شدن اروپــا براي بازگرداندن ايالات‌متحده به برجام، به‌زودي شاهد تحرکات ميداني خواهيم بود؟
وزيرخارجه کشورمان و اتحاديه اروپا در روزهاي اخير پيشنهاداتي داده‌اند اما به اين علت که هنوز دولت بايدن به صورت کامل مستقر نشده است و به‌تازگي برخي اعضاي کابينه آنها راي اعتماد دريافت کرده‌اند، بايد منتظر ماند و مشاهده کرد که در عمل چه واکنشي نشان خواهند داد. دولت بايدن هنوز با کنگره کار دارد و برخي از اعضاي کابينه بايدن هنوز به تاييد نرسيده‌اند. از سوي ديگر، بايدن با توجه به تجربه‌اي که دارد همچون ترامپ شتابزده عمل نخواهد کرد و با تامل به مسائل مربوط به ايران و خاورميانه توجه مي‌کند و به آنها رسيدگي خواهد کرد. بايدن به‌‌دنبال يک اجماع بين‌المللي است و قصد دارد تا در مرحله اول روابط خود را با اتحاديه اروپا ترميم کند. وي قصد دارد تا تکليف خود را با رژيم صهيونيستي و عربستان نيز مشخص کند و قطعا با آنها نيز رايزني خواهد کرد. اين موارد سبب مي‌شود که پروسه زمانبر شده و تغييرات احتمالي در بلندمدت رقم بخورد.
چه موانــعي در اين عرصه کار را براي احياي برجام سخت مي‌کند؟


حضور رژيم صهيونيستي در کشورهاي عربي و خصومت آنان با ايران، شرايط را براي ايران و حتي بايدن سخت و با مشکل روبه‌‌رو کرده است. چراکه رئيس‌‌جمهورآمريکا بدون جلب نظر و رضايت آنان امکان ندارد با ايران به توافقي کلي دست يابد. ايالات‌متحده غير از موضوع هسته‌‌اي ايران مسائل جانبي را مطرح کرده است و شايد سخت آن را مطرح نکرده باشد اما اين موارد را مدنظر دارد. در عين حال نبايد فراموش کرد برجام و مسائل ديگري که به ايران مربوط مي‌شود جزو اولويت‌ اول بايدن نيستند؛ زيرا او با مشکلات فراوان داخلي مواجه است. با توجه به شرايطي که در منطقه حاکم است، بايدن ناچار بايد شرايط را سروسامان دهد. چراکه وضعيت امروز منطقه به نفع آمريکا نخواهد بود و در مقابل ادامه شرايط اقتصادي براي ايران هم قابل دوام نيست. بنابراين مذاکره تنها راه باقي‌مانده براي طرفين است. مقامات ايراني مي‌دانند که اگر وارد مذاکره شوند، طرف مقابل انتظارات ديگري هم دارداما درصورت اجراي تعهدات طرف مقابل، مي‌‌توان شرايط را به نفع خودمان تغيير دهيم. در برجام اول، سه ضلع ايران، اتحاديه اروپا و آمريکا نقش داشتند و مانند الان در منطقه تا اين حد مدعي وجود نداشت. اکنون اين مثلث به مربع تبديل شده و در يک ضلع ديگر آن کشورهاي عربي و رژيم صهيونيستي قرار دارند. بنابراين جو بايدن در صورت بازگشت به برجام نيازمند اجماع‌‌سازي و کسب رضايت کشورهاي مورد اشاره درباره ايران است. بنابراين برخي اقدامات مي‌تواند منجر به ارجاع پرونده به شوراي امنيت سازمان ملل شود که قطعا کار را سخت خواهد کرد به گونه‌اي که امروز سرگرداني ايجاد کرده است.
اروپا، طبق اظهاراتي که مقامات آن انجام داده‌اند، مي‌تواند اين موانع را حذف کند؟
اروپا به دنبال حل اختلافات است اما بايدن بعيد به نظر مي‌رسد سريع به آن پاسخ دهد. بايدن بدون مقدمه وارد رايزني نمي‌شود. تغييرات در حال رقم خوردن است. براي مثال آمريکا ناوهواپيمابر خود را از منطقه خارج کرد اما به دنبال اين تغييرات مجلس رفتار خوبي نشان نداد و مصوبه آنها شتابزده بود. بايد توجه کرد مساله پيچيده شده است. آمريکا قطعا نمي‌تواند ايران را در خاورميانه ناديده بگيرد و به همين علت ايران بايد يک سياست دقيق در پيش گيرد تا در اين عرصه به پيروزي برسد. پيشنهاد وزيرخارجه کشورمان نيز خوب است و در همين راستا همواره تاکيد مي‌کنم نبايد اتحاديه اروپا را از دست بدهيم، زيرا روزنه ما به سمت عرصه بين‌المللي است. اختلافات وجود دارد اما بايد ارتباط را با اروپا حفظ کرد. ايران بايد خود را براي شرايط مختلف آماده کند. اينکه برخي مي‌گويند، گفت‌وگو خواهيم کرد يک حرف غيرمنطقي نيست ولي نياز به شرايط خاصي دارد.