گروه اقتصادی – کورش شرفشاهی: درحالیکه بازار ارز با روند کاهشی مواجه شده و نرخ دلار با کاهش قیمت قابل توجهی مواجه شده، اما نه تنها قیمتها روند کاهشی ندارد، بلکه بسیاری از کالاها همچنان در اوج قرار دارند و بدتر اینکه دولت نیز مجوز افزایش قیمت ها را می دهد. اکنون روند کاهشی دلار شدید است به نوعی که نرخ دلار در صرافیهای بانکی با ۷۸۴ تومان کاهش به رقم ۲۰ هزار و ۹۴۷ تومان رسید. قیمت خرید هر دلار ۲۰ هزار و ۵۳۲ تومان و نرخ خرید هر یورو نیز ۲۴ هزار و ۷۹۹تومان بود. پیش بینی ها بر این پایه استوار است که با توجه به تحولات سیاست خارجی و افزایش امیدواری به موفقیت مذاکرات وین، آزادسازی پولهای بلوکه شده ایران در سایر کشورها و کاهش سفتهبازی در بازار ارز، قیمت انواع ارز روند کاهشی را ادامه دهد. اما سوال اینجاست که تا قبل از این گرانی دلار بهانه ای برای گران فروشی بود اما اکنون که دلار روند کاهشی دارد، بهانه ای برای ارزان کردن کالاها نمی شود.

اقتصاد گرفتار چسبندگی گرانی

در این رابطه نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس دهم گفت: افزایش قیمت کالاها با افزایش قیمت دلار و عدم کاهش قیمتها با کاهش قیمت ارز، مربوط به دو مقوله اقتصادی است که مورد اول به چسبندگی قیمت معروف است. بدین معنا که وقتی کالایی گران میشود، احتمال کاهش قیمت بسیار کم است، معضلی که باردها در اقتصاد ایران تجربه کرده ایم.محمد حسن نژاد افزود: زمانی که عوامل افزایش قیمتها تعدیل پیدا میکند، در ۸۰ درصد مواقع بیش از ۲۰ درصد قیمتها کاهش نمییابد و اصطلاحا قیمتها به کالا چسبیده میشود. اما بحث دیگر مربوط به انتظارات و جو روانی جامعه است. شاید در اوضاع کنونی، مردم تصور میکنند که پایین آمدن قیمت ارز موقتی است و واقعی نشده و به همین دلیل، قیمتها را کاهش نمیدهند.

دلایل ضعف نظارت

این نماینده مجلس دهم گفت: کنترل بازار حالتهای مختلفی دارد. زمانی است که کالایی با سوبسید دولتی عرضه میشود که در این صورت، باید از سوی دولت نظارت کامل بر آن شود، اما کالاهایی که ربطی به سوبسید یا کمک دولتی ندارد، دولت نمی تواند اعمال نظر کند. بنابراین، اگر دولت کمکی برای خرید این اقلام نکرده باشد، نمیتواند برای آن هم قیمت تعیین کند. اینها کالاهای اساسی نیست که دولت روی آن نظارت داشته باشد. هیچ کس نمیتواند به دیگری بگوید کالایش را با چه قیمتی بفروشد. اگر مردم میبینند کالایی گران است، نخرند.

نگرانی از کاهش قیمت دلار

از سوی دیگر کارشناس اقتصادی روند کاهشی قیمتها در بازار ارز را ناشی از جو روانی دانست و گفت: در حال حاضر حجم زیادی دلار خانگی داریم که مردم با شروع روند کاهشی قیمت، دلارهای خود را برای فروش به بازار عرضه کردهاند. همچنین اگر محدودیتهای تحریمی کاهش پیدا کند، بخشی از انباشت ارز در خارج از کشور حاصل صادرات غیر نفتی به داخل باز میگردد؛ بنابراین تا مدتی حتی اگر دولت هم اقدام به ارزپاشی نکند، قیمت ارز نزولی خواهد بود. علی سعدوندی افزود: سقف کاهش قیمت دلار به سیاستهای دولت و بانک مرکزی بستگی دارد. وی بر حذف محدودیتهای وارداتی و اعمال مالیات بر واردات از طریق نرخ ارز بالاتر تاکید کرد و گفت: این روش نسبت به کاهش نرخ ارز، بیشتر برای اقتصاد کشور نفع دارد.

گرانی کالاها بیش از نرخ دلار

این تحلیلگر اقتصادی ادامه داد: اکنون قیمت کالاها در بازار داخل خیلی بیشتر از نرخ دلار است و در صورت حذف محدودیتهای وارداتی، نرخ کالاها تحت تاثیر کاهش قیمت دلار، کم میشود، در غیر این صورت با کاهش یا ثبات نرخ ارز در محدوده ۱۵ هزار تومان تولید کشور متضرر میشود؛ چرا که مثلا لوازم خانگی داخلی یکی از بخشهای تولیدی است که به شدت آسیب میبیند. سعدوندی بیان کرد: کاهش انتظارات تورمی به معنای کاهش قیمتها نیست زیرا قیمتها چسبندگی دارند و از یک سطحی پایینتر نخواهد آمد. با کاهش نرخ ارز ممکن است از نرخ تورم کاسته شود اما در میان مدت و بلند مدت با بودجه متورم و کسری آن، افزایش نقدینگی را خواهیم داشت و بعدها موج تورمی بازخواهد گشت.وی احتمال ریزش ۲۰ درصدی قیمت دلار را پیش بینی کرد و گفت: این ریزش به ضرر اقتصاد ملی و به نفع واردکنندگان میشود. به عبارت دیگر، بخش بازرگانی کشور رشد و بخش تولید داخل صدمه خواهد دید.

نرخ ارز فراتر از ارزش واقعی

اما رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان این که نرخ کنونی ارز فراتر از ارزش واقعی بوده و ناشی از سفته بازی و فضای روانی است گفت: نرخ ارز در روزهای آینده با توجه به کم شدن تقاضای کاذب در بازار کاهش یافته و به نرخ اقتصادی نزدیک میشود. محمدرضا پور ابراهیمی افزود: براساس قانون برنامه ششم توسعه مدیریت نرخ ارز در اقتصاد کشور برعهده بانک مرکزی و مبنای آن نرخ شناور مدیریت شده است به این معنا که نرخ ارز باید براساس عرضه و تقاضا در بازار با مدیریت بانک مرکزی تعیین شود؛ با توجه به رویکرد مذکور افزایش و کاهش نرخ ارز براساس مکانیزم عرضه و تقاضا در بازار، فضای روانی و سفته بازی است.رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان اینکه مجلس با افزایش و کاهش دستوری قیمتها مخالف است گفت: از آنجا که براساس واقعیتهای اقتصادی نرخ ارز نباید به میزان سالهای گذشته افزایش مییافت و این رشد ناشی از فضای روانی متاثر از عوامل غیراقتصادی و سفته بازی است، نرخ ارز در روزهای آینده با توجه به کم شدن تقاضای کاذب در بازار کاهش یافته و به نرخ اقتصادی نزدیک میشود.

سیگنال گران فروشی

در اینکه دولت در گرانی نقش بسزایی دارد، شکی نیست. مطلبی که نمونه آن را در گران کردن خودرو شاهد هستیم. در این رابطه عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس گفت: در هفتههای گذشته قیمت خودرو در بازار کاهشی شده بود در واقع تمامی سیگنالها مبنی بر این بود که قیمتها باید کاهشی شود، اما نه تنها خودرو ارزان نشد بلکه با تصمیم شورای رقابت گران نیز شد.علیرضا سلیمی با انتقاد از تصمیم شورای رقابت مبنی بر افزایش قیمت خودرو در کارخانه، گفت: مبنا و منطق افزایش قیمت خودرو در شرایطی که نرخ ارز روزبه روز کاهش مییابد، مشخص نبوده و استدلال آقایان برای این تصمیم شفاف نیست.نماینده محلات افزود: چرا در گذشته که قیمت خودرو لحظهای افزایش مییافت، خودروسازان علت را تاثیرگذاری ارز بر قیمت تمام شده مطرح میکردند اما در شرایط کنونی که با اُفت نرخ ارز، قیمت مواد اولیه مانند فولاد نیز کاهشی میشود، بهای چهارچرخها در کارخانه افزایش مییابد؟