باز شدن گره مذاکره با آمریکا با مجلس؟

نعمت احمدی حقوقدان اخیرا طرحی با عنوان «ممنوعیت مذاکره مسئولان با مقامات آمریکا» در دستور کار مجلس قرار گرفته که اگر تصویب شود، هرگونه شروع مذاکره با مقامات آمریکایی نیازمند اجازه مجلس خواهد بود و متخلفان به حبس و انفصال از خدمت محکوم می‌شوند. با این طرح یاد موضوع گروگان‌های آمریکایی در ایران می‌افتم که به یک بن‌بست سیاسی، اقتصادی، اجتماعی تبدیل شده بود و با گذشت بیش از یکسال، هیچ‌کس فکر نمی‌کرد که چگونه راه‌حلی پیدا شود تا از این انسداد درآمده و گروگان‌ها آزاد شوند؛ تا اینکه ناگهان تصمیم گرفته شد تکلیف گروگان‌ها را مجلس روشن کند. یعنی موضوع از گردن همه ساقط شد و بدین صورت گروگان‌ها بعد از 444 روز آزاد شدند. حالا مساله رابطه با آمریکا موضوع ساده‌ای نیست و ما 42 سال است که در همه زمینه‌ها با آمریکا قطع رابطه‌ هستیم و جزو سیاست‌های کلان مملکت است و هیچ‌کس هم نمی‌تواند بدون اذن هسته اصلی قدرت ایران با آمریکا مذاکره کند. اصولا چه مذاکراتی که در گذشته مک فارلین در دوره ریگان با ایران داشت و کتاب آیت‌ا... هاشمی در این زمینه را که بخوانید، درمی‌یابید که همه مجوزها گرفته شده بود و چه مذاکره‌ای که در عمان در پایان دوره احمدی‌نژاد صورت گرفت و ادامه آن به دوره آقای روحانی رسید و درنهایت بعد از 22 ماه به برجام منتهی شد. الان هم کسی مذاکره‌ای ندارد پس این طرح را یک گشایش و نه انسداد تلقی می‌کنم، چون قفل روی قفل که نمی‌زنند. بر این باورم یک ظرافتی در این طرح نهفته است که رابطه با آمریکا را از سیاست کلان نظام که باید در جای دیگر تصمیم‌گیری صورت گیرد به مجلس محول کرده که به معنای گشایش است. طبیعتا اگر مجلس چنین تصمیمی را بگیرد، هسته اصلی قدرت و سیاستگذاری کلان مملکت با این طرح مجوز خود را به مجلس تفویض می‌کند. ما در علم حقوق یک استدلال مفهوم مخالف داریم. یعنی وقتی می‌گوییم مثلا مردان ذکور باید سربازی بروند، دیگر لزومی ندارد که بگوییم زنان از خدمت سربازی معاف هستند و مفهوم مخالف مشخص است. مفهوم مخالف طرح این است که اگر مجلس اجازه داد، مذاکره با آمریکا جنبه قانونی پیدا می‌کند. الان سه قوه در یک راستا و همفکر هم هستند. مجلس یازدهم مجلسی کاملا برآمده از نگاه اصولگرایی مطلق است، فارغ از تعداد آرایی که نمایندگانش کسب کردند. ریاست‌جمهوری هم که جای خود دارد و رئیس‌جمهور منتخب دیگر نماد اصلی اصولگرایی است. قوه قضاییه هم که از ابتدا هیچ موقع در اختیار اصلاح‌طلبان و معتدلین نبوده است و ابزار انتخابات در این قوه جایی ندارد و انتصابی است و هسته اصلی قدرت که سیاست‌های کلان را در اختیار دارد، ریاست این قوه را منصوب می‌کند؛ لذا مجلس الان هیچ خوفی ندارد که کسی با آمریکا مذاکره کند. یعنی اصلا موضوع مذاکره با یک‌دست شدن سه قوه عملا منتفی است. وقتی که اصلاح‌طلبان و معتدلین و آیت‌ا... هاشمی که معروف است از امام چند خواسته داشتند اعم از تکلیف جنگ، جانشینی و رابطه با آمریکا و گفته می‌شود که بعد از ایشان موضوع رابطه با آمریکا را سخت می‌دانستند و امام با وجود احترامی که برای آیت‌ا... هاشمی قائل بودند، اما نامه را بی‌پاسخ گذاشتند و موضوع به حاشیه رانده شد. اینک عملا یک پیغام و نشانه‌ای از دیگرگونی فکر رابطه با آمریکا و تغییر مکان تصمیم‌گیری مذاکره با آمریکا به مجلس صورت می‌گیرد. کمااینکه مساله پایان گروگانگیری هم که یکی از بن‌بست‌های عجیب و مهم تاریخ انقلاب اسلامی است و به کلاف سردرگمی تبدیل شده بود با راهکاری ساده به مجلس محول شد و مجلس به‌درستی از پس آن برآمد. این طرح را نشانه خوبی می‌بینم که مساله آمریکا با این طرح به مجلس منتقل می‌شود و احتمالا در یک فرآیندی تصمیمی گرفته می‌شود که دیگر کسی مسئولیت ندارد و مسئولیت تصمیم‌گیری به مجلس محول می‌شود.