روزنامه ایران
1400/05/03
اجرا در پاییز با دو سناریو
محسن بوالحسنی: چند روز پیش بود که اسامی نسخ پذیرفته‌شده در بخش شبیه‌خوانی بیستمین جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی اعلام شد و این اعلام دبیرخانه به‌نوعی نوید برگزاری بیستمین دوره از جشنواره را هم در خود داشت. آن‌طور که داوود فتحعلی بیگی می‌گوید «کارها در حال انجام است و طبق برنامه‌ریزی‌های به عمل آمده قرار است این جشنواره پاییز امسال بالاخره برگزار شود که البته با توجه به شرایط کرونا برای برگزاری این دوره از جشنواره به دو سناریو فکر کرده‌ایم و احتمال بسیار زیاد با این سرفصل که جشنواره مجازی خواهد بود یا حضوری یا هر دو، طی یک هفته تاده روز آینده درباره این دو سناریو طی جلسه‌ای تصمیم خواهیم گرفت و شکل نهایی برگزاری را اطلاع‌رسانی می‌کنیم.»
دبیر بیستمین جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی در توضیح این برنامه به «ایران» می‌گوید: «طبیعی است که اگر وضعیت قرمزی که در آن به سر می‌بریم و هرازچندگاهی خودی نشان می‌دهد تا پاییز روبه افول برود یکسری از برنامه‌ها را می‌توانیم حضوری و البته با دقت و رعایت پروتکل‌ها و سایر موارد الزام آور حضوری و زیر سقف و در محیط و با حضور تماشاگر برگزار کنیم و آن دسته از نمایش‌هایی که برای اجرا در فضای باز طراحی شده‌اند هم در فضای باز اجرا شوند. اگر هم خدای ناکرده در پاییز هم با خیز کرونا و بالارفتن آمار مواجه باشیم چاره‌ای نداریم جز اینکه با همکاری هنرمندان حاضر در بخش نهایی، اجراها را طوری برنامه‌ریزی کنیم که در فضای باز اجرا بروند.»
داوود فتحعلی‌بیگی درباره آثاری که چنین امکانی را ندارند و صرفاً باید در سالن اجرا شوند هم می‌گوید: «تا آن زمان تصمیم خواهیم گرفت که چگونه از بسترهای آنلاین و اینترنتی استفاده کنیم و از این طریق اجرای نمایش این دوستان هم به شکل اینترنتی پخش شود. با این حال تمامی این تصمیم‌ها طی روزهای آینده نهایی خواهند شد و فعلاً سناریو و چشم‌اندازی است که ما به آنها فکر می‌کنیم.» فتحعلی بیگی درباره بخش بین‌الملل هم می‌گوید: «طبیعتاً ما نیز مثل جشنواره دیگر امسال نمی‌توانیم مثل سال‌های گذشته و با همان کیفیت به بخش بین‌الملل فکر کنیم چون این محدودیت‌های سفر و رفت‌وآمد تقریباً در تمام دنیا حکمفرماست و در این شرایط هم ممکن نیست که بتوانیم میزبان اجراهایی از دیگر کشورها باشیم یا هنرمندان مدعو داشته باشیم و تنها ممکن است بتوانیم برنامه‌های اینترنتی در قالب وبینار داشته باشیم و به‌صورت برخط از هنرمندان کشورهای دیگر میزبانی کنیم. با این حال ترجیح ما این است که انرژی و هزینه را صرف بهتر برگزار کردن جشنواره و میزبانی درست از هنرمندان کشور خودمان کنیم و از این آزمون سربلند بیرون بیاییم.»
آثار مکتوب تجربه‌محور است
عظیم موســـــوی یکی از داوران بخــــــــش مجــــــالس شبیه خوانی بیــــــــستمین جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی که چند روز پیش 9 اثر را به‌عنوان اثر برگزیده معرفی کردند در گفت‌وگو با «ایران» از مقایسه کیفی آثار رسیده به این دوره از جشنواره با دوره‌های پیشین و تأثیر کرونا بر جشنواره می گوید.
موسوی در بخشی از صحبت‌های خود به تجربه هنرمندان این حوزه در بخش متن‌نویسی اشاره می‌کند و می‌گوید: «آن‌چه قابل ذکر به نظر می‌رسد این مسأله است که امسال شاهد ارسال متن‌های جدیدی بودیم که به شیوه تعزیه نوشته شده بودند و در وهله اول باید گفت که این متن‌ها تجربه‌هایی خوب در این بخش بود که البته باید در مرحله اجرای صحنه‌ای یا... این تجربه‌ها به محک نهایی گذاشته شوند.
برخی از دوستان هنرمند سوژه جدیدی از داستان‌های قدیمی را به‌صورت شعر تعزیه درآورد‌ه‌اند و آنها را منظوم کرده‌اند یا داستان‌های ملی و اسطوره‌ای را پرداخت جدیدی کرده‌اند و به شیوه تعزیه روی کاغذ آورده‌اند که همان‌طور که اشاره شد باید دید این تجربه‌ها در اجرا چه سرنوشتی خواهند داشت و چقدر به مذاق مخاطب خوش می‌آیند.»
موسوی به لحاظ مثبت و منفی ارزیابی کردن این تجربه‌ها آن‌هم در دورانی که کمتر اتفاق بکر و بدیعی در حوزه هنرهای آیینی سنتی شاهد هستیم هم می‌گوید: «نکته اساسی اینجاست که به این رویکردها اساساً نمی‌شود نوآوری گفت. تعزیه هنری است تمام و کمال که در دوره‌ای شروع شد و در دوره‌ای دیگر به اوج خود رسید.
مثلاً اگر ما بیاییم هملت شکسپیر را به شیوه تعزیه بنویسیم و اجرا کنیم اتفاق خاصی رخ نداده است و هر ماجرا و داستان و قصه دیگری را هم میشود به این شیوه نوشت و اجرا کرد. از نظر من، اینها نه اتفاق خاصی به حساب می‌آید و نه نوآوری و صرفاً تجربه‌ایست که برخی دوستان انجام می‌دهند.
اگر بحث عملی باشد باید به این نکته دقت کنیم که نوآوری یعنی گسترش شیوه‌های تعزیه که پارامترهای مختلفی دارد.
به‌عنوان مثال ما بیش از سیصد مجلس ثبت شده داریم که بسیاری از آنها اجرا نشده و فقط 15 تا 20 مجلس از این تعداد اجرا میشود. دلیلش هم به‌صورت مشخص عدم اقبال مخاطب است که این عدم اقبال مخاطب باعث میشود صرفاً بخشی از این مجالس که مورد پسند واقع شده‌اند در طول تاریخ شهرت پیدا کنند.
از نظر شیوه هم همین‌طور است. چند نمونه از مجالس حماسی کربلا شیوه‌های بدیعی را به وجود آورد و بسیار ماندگار و مشهور شد اما بقیه تعزیه‌ها حالت ایستایی دارد و رزم و بزم در آن کم است یا کلاً نیست و به همین دلیل به آنها تعزیه نشسته گفته میشود.»
موسوی در بخش دیگری از صحبت‌های خود به این موضوع اشاره می‌کند که «نوشتن متن‌های جدید برای نگارنده بی‌شک تجربه خوبی است و وقتی به تماشا گذاشته میشود هم سویه دیگر کار به محک تجربه‌ای گذاشته میشود و برخورد مخاطب با اثر نمایشی مورد دقت قرار می‌گیرد. تجربه شخصی من می‌گوید تحول در تعزیه تأثیری ندارد چون تعزیه جایگاه خود را دارد و اشباع شده و تکمیل شده است.»
او در پایان درباره شرایط و تأثیر برگزاری این جشنواره در دوران کرونا هم می‌گوید: «به‌هر صورت کرونا تمام فضای هنری را تحت تأثیر قرار داده و این شرایط سخت باعث عدم رغبت گروه‌ها برای حضور و اجرا شده است و از طرفی تعطیلی یا نیمه‌تعطیل بودن اجراها و سالن‌های نمایش هم به مشکلات عدیده افزوده است و کار بسیار سخت شده و طبیعتاً نمی‌شود انتظار داشت جشنواره آیینی سنتی به همان شکل و شیوه سال‌های گذشته برگزار شود.»
سایر اخبار این روزنامه
فضای مجازی و اقتصاد دیجیتال واقعیتی است که نمی‌توان از آن فاصله گرفت
قوه قضائیه مخالف آزادی‌های مشروع نیست
رسیدگی میدانی به مسائل خوزستان
هرگز مردم خوزستان را تنها نخواهیم گذاشت
چشم ایران به خوزستان است
تاریخ سازی فروغی با تیر طلایی
واکسیناسیون گروه‌های جدید آغاز میشود
گریز 30 درصدی سالمندان از واکسیناسیون!
برد شیرین والیبال مقابل لهستان
استیصال «غنی» در دوراهی امریکا و روسیه
باید به دولت رئیسی زمان داد
چگونه «پگاسوس» تلفن همراه سیاستمداران بزرگ را هک کرد؟
اجرا در پاییز با دو سناریو
سلام ایران
استودیو خبر «ایران»
