دردسرهای انفعال در دیپلماسی


رسانه به عنوان یک ابزار مدرن و تاثیرگذار می‌تواند بخشی از پروپاگاندای احتمالی غرب علیه ایران را خنثی کند
آفتاب یزد - رضا بردستانی: العربیه در توییتی به نقل از وزارت خارجه فرانسه نوشت که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در اواسط ماه جاری میلادی (سپتامبر)، گزارشی در خصوص همکاری با ایران منتشر خواهد کرد.
در همین حال خبرنگار روزنامه آمریکایی «وال استریت ژورنال» در پیامی توئیتری ادعا کرد که ایران با درخواست مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای سفر به تهران و گفتگو درباره همکاری‌ها میان دو طرف مخالفت کرده است. لارنس نورمن در این خصوص نوشت: «شنیده‌ام که پاسخ ایران به درخواست رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای دیدار جهت مذاکره و همچنین اجازه دسترسی بازرسان آژانس به دستگاه‌های نظارتی منفی بوده است.» برخی این اتفاق را به منزله‌ی «تنش میان ایران و آژانس» می‌دانند و معتقدند که می‌تواند آسیب جدی برای برجام در پی داشته باشد.
پیشتر رسانه‌ها نوشته بودند: «امانوئل ماکرون در گفت‌وگوی تلفنی با - دومین تماس تلفنی از زمان روی کار آمدن رئیس جمهور جدید جمهوری اسلامی ایران - ابراهیم رئیسی، خواستار ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای ایران شده است.


سید ابراهیم رئیسی پیش از رسیدن به ریاست جمهوری اسلامی ایران و در زمان رقابت‌های انتخاباتی به صراحت از ادامه‌ی گفتگوها سخن گفته بود و بعدِ انتخاب شدن نیز بارها این مسئله را تکرار کرده است اما به نظر می‌رسد همچنان سیاست مشخصی در مواجهه با مذاکرات هسته‌ای و برجام در دستور کار دولت سیزدهم قرار ندارد و یا بنا بر گفته‌ی ابوالفضل ظهره وند، «تیم اصلی همچنان انتخاب نشده است!»
حسن روحانی، رئیس جمهوری پیشین البته در دورانی که دولت دومِ او رو به پایان بود بارها به کنایه از توافق قریب الوقوعی سخن گفته بود که از جایی دیگر مختل شده است و همگان متوجه شده بودند منظور او مصوبه‌ای است که مجلس شورای اسلامی ادامه همکاری‌ها را منوط به برآورده ساختن خواست‌های ایران کرده و بعد پایان ضرب‌الاجل عملاً دسترسی‌ها محدود شده بود موضوعی که همواره مجلس آن را رد می‌کرد و مصوبه‌ی خود را مکمل مذاکرات و توافقات تلقی کرده بود.
حال با توجه به تصمیم شورای حکام برای انتشار یک گزارش که قطعاً علیه ایران خواهد بود و نیز نیمه کاره ماندنِ مذاکرات بسیاری بر این عقیده‌اند که انفعال ایران می‌تواند آینده‌ی مذاکرات و روند طی شده را با آسیب‌های جدی رو برو سازد.
آفتاب یزد در گفتگو با ابوالفضل ظهره‌وند عضو پیشین تیم مذاکره‌کننده و سفیر اسبق ایران در ایتالیا و افغانستان به این موضوعات پرداخته است.
> فضای گفتمانی بین دولت ایران و آژانس، فضای جالبی نیست!
ظهرونده درباره فضای گفتمانی بین دولت ایران و آژانس این طور عنوان می‌دارد: اینکه آژانس پا پیش گذاشته و می‌خواهد تعامل کند قطعا ایران در سیاستش این است که مانعی ندارد چون سیاست ایران حولِ محور اساسنامه آژانس است و اتفاقا آژانس باید ترکیب اصلی خواست‌های خود را دقیقاً با منطقی که بر خود آژانس حاکم است و ایران هم آن را قبول دارد تنظیم کند و تلاش کند نماینده آمریکا و بقیه کشورهای معاند ایران نباشد. آژانس یک سازمان بین‌المللی است و وظایفش هم کلا در چارچوب مسئولیت‌های فنی و حقوقی تعریف می‌شود. بنابراین ایران در چارچوب اصول اساسی آژانس قطعا با آژانس تعامل خواهد داشت اما اینکه آژانس بخواهد در واقع بیشتر از وظیفه خودش جنبه‌های سیاسی را در ماجرا دخالت دهد کاری که در گذشته شده من تصور می‌کنم که دولت جدید اصلا چنین رویکردی را ندارد و قرار هم نیست در بازی‌هایی بیفتیم که در گذشته بوده است.
> برجام ربطی به آژانس انرژی اتمی ندارد
سفیر اسبق ایران در ایتالیا ادامه می‌دهد: آژانس خودش را باید از این بازی بیرون آورد و مسئولیت‌های خود را طبق اساس نامه‌های آژانس پیگیری کند. نکته بعدی اینکه مسئله برجام ربطی به آژانس ندارد. برجام توافقی است بین ایران و آمریکا و آمریکا هم از تعامل خارج شده است. اگر قرار باشد برجام را با آن ماهیت نامتوازنش در دستور کار بگذارد قطعا آژانس به بن بست می‌خورد. بنابراین ما به عنوان عضو رسمی آژانس در چارچوب همان اساسنامه و مسئولیت‌هایی که در قبال عضویت‌مان در آژانس پذیرفتیم همان را پیگیری خواهیم کرد و احیای برجام مسئولیتش با آژانس نیست و قرار نیز نیست آژانس به یک چماق برای فشار آمریکا روی ایران تبدیل شود.
> آژانس اگر می‌خواهد در برجام دخالت کند آمریکا را مجبور به بازگشت کند
سفیر اسبق ایران در افغانستان و عضو پیشین تیم مذاکرات هسته‌ای معتقد است: آژانس باید به وظیفه ذاتی خودش برگردد. مسئله برجام توافقی بین ایران و آمریکا است. آمریکا هم که از برجام بیرون آمده پس اگر او خواستار احیای برجام است باید به وظایف و مسئولیت‌هایش عمل کند قطعا ایران هم در همان چارچوب برجام که قبلا پذیرفته حرکت خواهد کرد.
> ایران در مواجهه با آژانس باید پیشدستانه رفتار کند!
وی در ادامه باتوجه به نشست ۷ روز دیگر شورای حکام آژانس و احتمال پروپاگاندای رسانه‌ای علیه ایران در پاسخ به این سوال که آیا موافق دادن بیانیه از طرف ایران قبل از برگزاری نشست و پیش دستی رسانه‌ای هستید؟ اعلام می‌دارد: الان مشکلی است که به دلیل شروع کار دولت اتفاق افتاده یعنی هنوز مسئولیت پرونده کامل مشخص نیست که با کیست؛ آیا با شورای عالی امنیت ملی است، با وزارت خارجه است هنوز هم شاید تغییرات لازم در سازمان‌ها اتفاق نیفتاده است. این مسائل روی ابعاد و حوزه رسانه‌ای تاثیر می‌گذارد. وزیری که الان به وزارت خارجه آمده باید مسلط به پرونده باشد که متاسفانه نیست! ظهره‌وند در ادامه می‌گوید: مسئله دیگر نوع دیدگاه دولت است که آن را قبول دارم و با آن همسو هستم با نوع دیدگاهی که دولت قبل داشته کاملا متفاوت است. بنابراین بایستی به صورت فوق‌العاده جلساتی تنظیم شود و قبل از اینکه نشست شورای حکام برگزار شود دوستان کارشناسی که همراستایی با دیدگاه و رویکرد دولت سیزدهم دارند نظرات‌شان را جمع‌آوری کنند و هم سیاست رسانه‌ای و هم سیاست در قبال آژانس و پرونده را مرور کنند و براساس آن عمل کنند. لذا بنده با این مسئله موافقم و کاملا درست است.
> موضوع هسته ای، موضوع ایران و آمریکا است
این کارشناس مسائل هسته‌ای در پایان درباره چگونگی حل مسئله هسته‌ای بین ایران و آمریکا اظهار می‌دارد: موضوع، موضوع ایران و آمریکا است خود آمریکایی‌ها هم اذعان دارند که مسئله هسته‌ای هم مسئله اصلی نیست. مسئله را از هسته‌ای شروع کردند تا به ابعاد دیگر برسانند و به عنوان یک تور برای مهار ایران تکمیل کنند. آن‌ها به دنبال اجرای بالاتر از «برجام پلاس» حتی بودند.
نکته دوم اینکه الان آمریکایی‌ها فهمیده‌اند که ایران متوجه این موضوع است و مسئله بعدی اینکه قطعا دولت ایران اکنون که بحث از برجام می‌کند فقط در چارچوب اینکه برجام ۲۲۳۱ را دارد و یک توافق بین‌المللی است کماکان می‌گوید حاضرم در همان چارچوب تا زمان پایان عمل کنم. لذا هیچ موضوع دیگری نمی‌تواند به این موضوع اضافه شود چون از ابتدا هم قرار نبود برجام ۲ و ۳ داشته باشیم.
> آمریکایی‌ها مردد هستند نه ایرانی‌ها
ابوالفضل ظهره‌وند در تکمیل گفته‌های خود اضافه می‌کند: نکته سومی که باید به آن توجه کنیم این است که اکنون آمریکایی‌ها زیاد روی برجام متمرکز نیستند چون تغییراتی در ژئوپولتیک منطقه به وجود آمده که می‌دانند دیگر نمی‌توانند با کارت برجام به آن اهدافی که می‌خواهند برسند یعنی طرف مقابل هست که الان دچار تردید شده و الا اگر صرفا برجام باشد ایران می‌گوید اگر شما به تعهدات خود عمل کنید و ملاحظاتی که ما اعلام می‌کنیم و دنیا هم قبول دارد عمل شود ما هم به تعهدات قبلی خود باز می‌گردیم. یعنی قرار نیست ما برجام را نقض کنیم ما از ابتدا به تعهدات‌مان عمل کردیم. آمریکایی‌ها حاضر نیستند با شرایط معقول ما به برجام بازگردند. یعنی می‌خواهند به برجام برگردند اما بدون دادن امتیاز و ما را در همان وضعیت گذشته نگه دارند که قطعا ایران چنین کاری نه به صلاحش است و نه در رویکردش چنین چیزی وجود دارد. اما در مجموع نباید فراموش کنیم توپ در زمین آمریکا است. چون آن‌ها از برجام خارج شده‌اند و تحریم‌های جدید را اضافه بر برجام بر ما تحمیل کردند. لذا منطق ما منطق درستی است.
> انفعال دستگاه دیپلماسی خطرناک است
ظهره‌وند در پاسخ به این پرسش که: «در چارچوب برجام مشکلی وجود ندارد که بخواهند ما را از شورای امنیت بترسانند؟» تاکید می‌کند: نکته‌ای که اشاره کردید نکته ظریفی است ما بایستی ساکت و منفعل نمانیم. چون آن‌ها بیکار نخواهند نشست ما باید اکنون دیپلماسی رسانه ای‌مان را فعال کنیم. باید نقاطی را که طرف مقابل می‌خواهد از آن سوءاستفاده کند یعنی از غفلت مخاطبش نسبت به اصل ماجرا دائما آن را واگویی کنیم تا در واقع موج رسانه‌ای آن‌ها را خنثی کنیم.
> منظورتان این است که به اصطلاح «گزک» دست طرف مقابل ندهیم؟
آقای روحانی گزک ندادن را واگذاری ظرفیت‌ها می‌دانست. بازی آژانس با ما رو و مشخص است و ما باید قبل از آنکه آن‌ها صحبتی کنند حرف‌مان را بزنیم و منتظر نمانیم. ضمن اینکه باید به آژانس آدرس خود آمریکا را بدهیم که او از برجام خارج شده و باید برگردد. زمانی که بتواند ما را متقاعد کند آمریکا می‌تواند به برجام وارد شود لذا گره کور برای آژانس ما نیستیم گره کور برای آژانس ایالات متحده است. پس او باید به آمریکا فشار آورد تا به برجام برگردد و در چارچوب توافقات آژانس بتواند به بازرسی‌های پروتکلی دست پیدا کند. چون ما پذیرفته‌ایم که تا پایان بازرسی‌های فرا پروتکلی را انجام دهیم. اگر درست آدرس دهیم روی آمریکایی‌ها فشار خواهد آمد. آمریکا حاضر نیست امتیاز دهد و این به ما ربطی ندارد.
ظهره‌وند بر این نکته اصرار دارد که: دچار انفعال شدیم و این انفعال به دلیل تغییر دولت است و اینکه کسانی که اکنون کار را به دست می‌گیرند مسلط به پرونده نیستند. وظیفه شما رسانه‌ای‌ها این است که در این زمینه کار کنید و هشدار دهید و راهنمایی کنید.