دیدگاه فعالان اقتصادی خارجی از کارآفرینان ایرانی

محمود علی‌آبادی کارشناس اقتصادی و مالی در دهه هفتاد هیأت‌هایی در سطوح مختلف از مدیران شرکت‌های ژاپنی فعال در عرصه بین‌المللی برای مذاکره با مسئولان ایرانی و  بررسی  زمینه ‌های  فعالیت  در  ایران، به  ایران  سفر  می‌‌نمودند. در یکی  از جلسات  با هیأتی متشکل  از  مدیران  منطقه ‌ای شرکت‌های  ژاپنی، نگارنده  نیز  که  در  وزارت  امور  اقتصادی  و  دارایی،  مدیریت  امور  حمایتی  دولت  از  صادرات  خدمات  فنی  و مهندسی را به ‌عهده داشتم، به‌ منظور طرح بحث موضوع امکان همکاری مشترک شرکت‌های فنی و مهندسی و پیمانکاری ایرانی و ژاپنی جهت بازاریابی، تدارک و اجرا و تأمین مالی و سرمایه‌گذاری طرح‌ها در کشورهای ثالث، مشارکت کرده بودم. پس از طرح مطالب از سوی ما مبنی بر اینکه شرکت‌های ایرانی مزیت‌های اقتصادی در زمینه تدارک ماشین‌آلات و ابزار یا نیروی انسانی و حتی مصالح و تجهیزات کارخانه‌ای مورد نیاز طرح‌ها بالاخص برای مناطق همجوار و نزدیک را دارند و همکاری مشترک شرکت‌های ایرانی و ژاپنی امکان توسعه بازار طرفین در عرصه تجارت بین‌المللی خدمات فنی و مهندسی را فراهم می‌کند، یکی از اعضای مسن هیأت ژاپنی برای ارائه مطلب وقت گرفت و گفت: چند دهه پیش به‌عنوان مهندس ارشد در کارگاه شرکت ژاپنی پیمانکار طرح احداث کارخانه پتروشیمی (بندرامام) در ایران بوده است. آن زمان شرکت تصمیم داشت برخی از کارهای اجرایی مانند آماده‌سازی زمین، احداث ابنیه و مانند اینها را به پیمانکاران دست دوم واگذار کند و قیمت‌های پیشنهادی شرکت‌های ایرانی بسیار فراتر از قیمت‌های ارائه شده توسط شرکت‌های خارجی بود، لذا پیمانکار دست دوم خارجی انتخاب گردید. او  ادامه  داد  چون  شرکت‌های  ایرانی  قاعدتا بایستی  از  شرکت‌های  خارجی  قیمت  کمتری  پیشنهاد  می‌دادند  از  شرکت‌های  ایرانی پیشنهاد ‌دهنده  در مورد  نحوه  محاسبه  قیمت  سوال  کردم  و  مشخص  شد  این  شرکت‌ها  کلیه  هزینه‌های  کارگاهی  را  براساس بهترین شرایط اقامت مهندسان و نیروهای فنی در محل اجرای طرح، محاسبه کرده‌اند. نتیجه‌گیری این مهندس کارکشته این بود که شرکت‌های ایرانی گران هستند و نمی‌توانند همکار خوبی برای شرکت‌های ژاپنی باشند. با پایان یافتن مطالب مهندس ژاپنی، سکوت تأییدآمیز دیگر اعضای هیأت ژاپنی مهرتأییدی بر این اظهارات داشت که عرض کردم.  آنچه  شنیدیم  مربوط  به  قبل  از  انقلاب  است  و بات وجه  به  شرایط  و  الگوهای  فرهنگی -اجتماعی  آن  زمان،  چندان  هم غیرقابل  فهم  نیست  اما  نسل  جدید  کارآفرینان  ایرانی که  کار  سخت  در  دوره‌های  دفاع  مقدس  و  اجرای  برنامه‌های  توسعه‌ای کشور را تجربه کرده‌اند، با حضور موفقیت‌آمیز در مناقصه‌های برون‌مرزی (که در موارد متعددی نیز برنده اعلام شده و اجرای طرح‌ها را به‌عهده  گرفته‌اند) دگرگونه هستند و اگر شرکت‌های ژاپنی نگاه خود را روزآمد  کنند، امکان بهره‌گیری از فرصت‌ها را خواهند داشت.