روزنامه ابتکار
1400/08/22
چرا خبرنگاران در راه مبارزه با فساد باید مورد حمایت قرار بگیرند؟ بار سنگین قلم در جدال با تبعیض
گروه فرهنگ و هنر – یکی از رسالت‌های مهم شغل خبرنگاری، اطلاع‌رسانی و روشنگری افکار عمومی است. در راستای همین وظیفه خبرنگاران ملزم هستند هرجا شاهد کج‌روی، تبغیض یا فساد باشند، آن را منعکس کنند. اما همیشه موانع بسیاری سر راه انجام به این وظیفه وجود دارد، تهدید، آسیب، شکایت و... به همین دلیل نیاز است تا خبرنگاران مورد حمایت قانونگذاران و نهادهای قضایی باشند تا بتوانند به عنوان رکنی مستقل افشاگر سواستفاده، فساد و تبیض عمل کنند.هر از چندگاهی می‌شنویم خبرنگاری که تلاش کرده گزارشی از یک اقدام غیرقانونی را منتشر کند مورد تهدید قرار گرفته است. گاهی دوربین‌شان می‌شکند، گاهی تهدید می‌شوند و گاهی خطاکاران به واسطه ثروت و قدرت از آنها شکایت می‌کنند.
چندی پیش یک خبرنگار در صفحه توئیتر خود اعلام کرد که به سبب افشاگری‌هایش در رابطه با استخدام‌های غیرقانونی در وزارت نفت، این وزارتخانه از او شکایت کرده است. موضوعی که به سرعت در رسانه‌ها منعکس شد و حمایت کتبی و شفاهی چند نماینده مجلس از این خبرنگار را نیز به دنبال داشت. در همین راستا نماینده اهواز در مجلس در توییتر خود نوشت: «نفس عمل شکایت از خبرنگاران آن هم کسانی که پیگیر مطالبه حقوق مردم و امر به معروف هستند، ناپسندیده است. خبرنگاران چشم بینای مردم و مسئولان هستند و ما از این عزیزان حمایت می‌کنیم.»
البته پس از رسانه‌ای شدن این موضوع و اعتراضات مختلف به آن، نهایتا وزیر نفت دستور داد شکایت این وزارتخانه از خبرنگار مربوطه و سایر شکایت‌های دیگر این مجموعه از رسانه‌ها پس گرفته شود.
همچنین چند روز قبل فیلمی از مدیر کل حفاظت محیط زیست استان لرستان در فضای مجازی منتشر شده بود که وی را سوار کول فرد دیگری برای عبور از یک مسیر آبی نشان می‌داد. در پی انتشار این فیلم، خبرنگار منتشرکننده با شکایت مدیر کل حفاظت محیط زیست استان لرستان بازداشت شد. او هم ساعتی بعد با وساطت مقام قضایی آزاد شد.
در همین رابطه عباس مقتدایی نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس تاکید کرد که خبرنگاران و اصحاب رسانه باید از فضای توام با احترام و امنیت برای طرح مواردی که فکر می‌کنند به نفع جامعه است برخوردار باشند. به گفته او نباید به گونه‌ای اقدام شود که گویی خبرنگار از حریم لازم برای فعالیت رسانه‌ای بهره مند نیست.
او که عضو هیات منصفه مطبوعات استان اصفهان نیز هست، با بیان اینکه نباید فضای آزادی موجود در جامعه و حریت اصحاب رسانه خدشه‌دار شود، گفت: همه باید کمک کنیم خبرنگاران چشم بینای جامعه و گوش شنوا و زبانی باشند که با آن بتوانند هشدارهای لازم را بدهند و فضای رسانه‌ای فضای سالمی برای فعالیت باشد.
زهره سادات لاجوردی، عضو هیئت رئیسه کمیسیون فرهنگی مجلس، نیز وظیفه و رسالت اصلی خبرنگار را اطلاع‌رسانی درست و به موقع به جامعه دانست و گفت: خبرنگاری که در این راستا سعی می‌کند وظیفه‌اش را انجام دهد، باید از او تقدیر کرد. چرا که این مسئله یعنی خبر رسانی به موقع و درست باعث میشود خیلی از مسائل و مشکلات جامعه رصد شود و به گوش مسئولان برسد و واکنش به موقع آنها را نیز در پی داشته باشد.
وی افزود: مواردی هم که اخیرا اتفاق افتاده اگر چه شکایتی در ابتدا صورت گرفته اما بحمدالله مشکلشان مرتفع شده است. اینکه در قبال افشای موضوعی در اداره و وزارتخانه‌ای برای خبرنگار مشکلی ایجاد شود، پذیرفته نیست مگر اینکه خلاف واقع گزارش شده باشد. اما وقتی گزارش درستی منتشر شده باشد، جای سوال، اشکال و شکایتی باقی نمی‌ماند.
لاجوردی با ابراز امیدواری نسبت به اینکه مدیران و مسئولان هم با سعه صدر بیشتری نسبت به این موضوع برخورد کنند، گفت: در حال حاضر فضای جامعه به گونه‌ای است که می‌طلبد این حمایت از خبرنگاری که وظیفه اش را انجام می‌دهد و درست عمل می‌کند صورت گیرد که امیدواریم این حمایت روز به روز بیشتر شود.
مجتبی یوسفی عضو هیات رییسه مجلس نیز در همین رابطه گفت: نفس عمل شکایت از خبرنگاران آن هم کسانی که پیگیر مطالبه حقوق مردم و امر به معروف هستند، ناپسندیده است. خبرنگاران چشم بینای مردم و مسئولان هستند و ما از این عزیزان حمایت می‌کنیم.
همچنین محمد کعب عمیر نماینده مردم شوش در مجلس با اشاره به شکایت وزارت نفت از یک خبرنگار گفت: بدون ابزارهای قدرتمند مطبوعاتی و رسانه‌ای که به نوعی کنترل‌کنندهٔ فعالیت‌های جامعه هستند، یک کشور نمی‌تواند به حیات سالم خود ادامه دهد. شکایت وزارت نفت از خبرنگار خوزستانی، یاس و نارضایتی مردم و فعالان اجتماعی را در پی داشته؛ لذا امید می‌رود ضمن دلجویی از این خبرنگار و برخورد با متخلفان، نسبت به توسعه زیرساخت‌های شفافیت و سلامت اداری اقدامات لازم در دستور کار قرار گیرد.
در این میان شاید این پرسش مطرح شود که آیا چنین افشاگری‌هایی اساسا جزو وظایف ذاتی یک خبرنگار محسوب میشود و در کل مرز میان پیگیری و طرح مطالبات مردمی و ورود به حریم خصوصی کجاست؟ امیدعلی مسعودی، استاد ارتباطات، درباره حرفه خبرنگاری و مسئولیت این قشر از جامعه گفت: در دنیای امروز و از خیلی قبل‌تر از زمانی که در اروپا انقلاب‌های رهایی بخش به ویژه انقلاب مشروطه انگلستان و بعد، انقلاب فرانسه اتفاق افتاد، بخش‌هایی از مطالبات مردم آزادی‌هایی بود که در سطح جامعه ایجاد شد. رسانه‌ها رکن چهارم آزادی هستند. ما قوه قضائیه، مقننه و مجریه را داریم معمولا رکن چهارمی هم هست که کارهایی که این سه قوه انجام می‌دهند را گزارش می‌کند یا درخواست‌های مردم را به آنها منتقل می‌کنند. مطبوعات و خبرنگاران، همیشه پل ارتباطی میان مردم و مسوولان هستند؛ از طرفی نظرات مردم را به سمع و نظر مسئولان رسانده و از طرفی اقداماتی که مسئولان می‌خواهند انجام دهند را به گوش مردم می‌رسانند.
این استاد دانشگاه با طرح این پرسش که «حال اگر اقدامات مسوولان ما اشکال داشته باشد آیا رکن چهارم می‌تواند این مشکلات را مطرح کند؟» ادامه داد: قانون اساسی کشور ما گفته است مطبوعات در بیان مطالب آزاد هستند مگر اینکه مخالف حکم شرع و قانون باشد. وقتی که مشکلی در جامعه ایجاد میشود و این مشکل تکرار میشود، به طور طبیعی خبرنگار این حق را دارد که جلوی این تکرار را بگیرد؛ البته به صورتی که مستنداتش قوی و قابل استناد باشد.
مسعودی با اشاره به افشاگری خبرنگار خوزستانی و اینکه خبرنگاران تا چه اندازه مجاز به افشاگری‌هایی از این دست هستند، توضیح داد: گاهی مسئولی خطایی می‌کند و آن خطا، خطای راهبردی و خلاف فرهنگ اسلامی و عرف جاری است. در مورد افشاگری خبرنگار خوزستانی، در شرایطی که مردم در تنگنا هستند و بسیاری از جوانان ما داوطلب هستند تا شغلی پیدا بکنند، ما می بینیم که به راحتی و بدون رعایت ضوابط و معیارها افرادی استخدام می‌شوند؛ در اینجا حق الناس از بین رفته است. البته خبرهایی که خبرنگار می‌دهد باید مستند باشد و درج اخبار کذب خودش خلاف قانون است. هر جایی خبرنگار اسناد و مدارکی از تخلفاتی را می بیند مجاز به افشاگری است اما محدودیت دیگری هم وجود دارد و آن محدودیت اخلاقی و محدودیت امنیتی است. گاهی نیز خلافی صورت می‌گیرد اما قبل از رفتن به دادگاه خبرنگار نباید آبروی شخص را ببرد و باید از طریق مراجع قضایی اقدام کند.
این استاد ارتباطات درباره شکایت احتمالی سازمان‌ها از خبرنگاران افشاگر، عنوان کرد: اشکالی ندارد می‌توانند شکایت کنند. وقتی دادگاه تشکیل میشود دادگاه هیئت منصفه دارد و مثل دادگاه‌های معمولی نیست. هیئت منصفه مدارک و مستندات خبرنگار را می‌بینند. باید به دو سوال جواب بدهند یکی اینکه آیا خبرنگار مجرم است؟ که اگر مستندات کامل باشد مجرم شناخته نمی‌شود؛ دوم اینکه اگر مجرم است آیا مستحق تخفیف است؟ اگر ببینند دفعه اولش است و مستنداتش کافی نبوده مستحق کاهش جرائم هم میشود و در نهایت جرائم سبکی برایش در نظر گرفته میشود.
مسعودی پس گرفتن شکایت وزارت نفت از خبرنگار را اقدامی عاقلانه عنوان کرده و افزود: اینکه شکایت را پس گرفتند دو حالت دارد؛ یا شان و جایگاه رسانه را محترم شمرده‌اند و یا اینکه فکر کرده‌اند که ممکن است خودشان محکوم و خبرنگار تبرئه شود. در هر صورت همین که شکایتشان را پس گرفته‌اند به نظرم آن اعتمادی که از دست داده بودند را می‌توانند به دست بیاورند.
در شرایطی که شعار مسئولان نهادهای گوناگون مبارزه با فساد و تبعیض است، اهمیت حمایت از خبرنگاران توسط نهادهای قضایی و نظارتی بیش از پیش نمود پیدا می‌کند.
سایر اخبار این روزنامه
اصلاحاتی که در قوه قضائیه صورت گرفت
تحول در عدلیه
محمدعلی وکیلی
آیااقتصادایران راه نجات دارد؟
بهترین معدل امتیاز گیری دور رفت ادوار جام جهانی
ایران صعود و رکوردشکنی را با هم می خواهد
چرا خبرنگاران در راه مبارزه با فساد باید مورد حمایت قرار بگیرند؟
بار سنگین قلم در جدال با تبعیض
نرخ مشارکت اقتصادی افزایش ۴۱.۴ درصدی داشته است
بازار کار در حال بازگشت به شرایط قبل از کرونا
«ابتکار» تاثیر آزادسازی منابع ارزی و گره احتمالی مذاکرات را بر بازارها بررسی کرد
بیم و امید سیگنال‌ها برای اقتصاد ایران
نتیجه سفر اروپایی باقری چه خواهد بود؟
راستی آزمایی، گره اصلی مذاکره
در جریان بازدید از مرکز نگهداری، درمان و کاهش آسیب سروش مطرح شد
تاکید رئیس جمهوری بر باز اجتماعی کردن مددجویان
امام جمعه موقت تهران:
خدمت به جامعه واجب است
امیرعبداللهیان:
قصد نداریم در بن‌بست‌های باقی‌مانده از گفت‌وگوهای پیشین، بمانیم
نخست وزیر استرالیا:
دروغگو نیستم
چالوس و آزادراه تهران- شمال مسدود
برف و باران در جاده‌های ۱۸ استان
سردار حاجی‌زاده:
اگر اسرائیل بهانه به دست ما بدهد، قطعا نابودی اش جلو خواهد افتاد
اردوغان در جواب آتن:
یونان پایگاه نظامی آمریکا شده است
