روزنامه ابتکار
1400/09/10
مقصران حل نشدن مشکل آلودگی هوا د گفت‌وگو با یک استاد دانشگاه بررسی شد هوای سرد با طعم مازوت
صادق رشیدی‌فرد - گروه اجتماعی، سال‌هاست در خصوص آلودگی هوا در کلانشهرها صحبت میشود و البته هیچ نهادی هم زیر بار تقصیر آن نمی‌رود.از چندین سال گذشته همواره از عوامل زیادی به عنوان علت اصلی آلودگی هوا نام برده شده است و در سال‌های اخیر و با افزایش تعداد روزهای آلوده در کشور صحبت‌ها راجع به مصرف سوخت مازوت داغ‌تر از قبل شده است. مازوت که یکی از زیرمجموعه های نفت کوره به شمار می‌رود، از گرانروی پارامتری که میزان مقاومت آن را در مقابل جاری شدن نشان می‌دهد.) بالایی برخوردار است و به عنوان یکی از آخرین برش‌های نفتی در برج تقطیر از آن جدا میشود. این موضوع نشان از سنگینی بالای این سوخت می‌دهد. در واقع هر چه سوخت سنگین‌تر باشد، آلاینده بیشتری وارد هوا می‌کند.
مازوت، حرارت و انرژی گرمایی بالایی ایجاد می‌کند. این ویژگی سبب میشود این سوخت در نیروگاه‌ها و صنایع محبوبیت بالایی داشته باشد. در کشور های غربی با شکستن ترکیب مازوت و تبدیل آن به گازوئیل، کمی از مضرات مصرف آن کاسته میشود اما در کشور ما، علی‌رغم تاکید متخصصان محیط زیست بر لزوم استفاده نکردن از این سوخت در کلانشهرها، بازهم زمزمه هایی مبنی بر استفاده از مازوت در برخی شهرهای ایران شنیده میشود.
بر اثر سوزاندن سوخت‌های فسیلی حاوی گوگرد همچون مازوت، اکسید های گوگرد منتشر می‌شوند که بخش بیشتر آن را سولفور دی اکسید تشکیل می‌دهد. سولفور دی اکسید گازی سمی و مضر است. این گاز وزن بیشتری نسبت به هوا دارد و زمانی که غلظت آن در هوا به بیش از حد مجاز برسد، بوی بدی خواهد داشت که در این سطح کشنده خواهد بود.
چندی پیش اما در راستای همین موضوع معاون مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست در گفت و گو با ایسنا با تاکید بر ممنوعیت استفاده از این سوخت در شهرهای تهران،اصفهان و کرج، مصرف مازوت در برخی شهرهای کشور را تایید کرد.
داریوش گل‌علیزاده درباره مصرف مازوت دربرخی کلانشهرها می‌گوید: در سال‌های گذشته در تهران، اصفهان و کرج به هیچ وجه از مازوت در نیروگاه‌ها استفاده نشد و آلودگی سال‌های گذشته در این شهرها ارتباطی به سوزاندن مازوت نداشت. مشعل مازوت‌سوز در واحدهای صنعتی این استان‌ها پلمب است و این واحدها امکان مصرف مازوت را ندارند اما در شهرهایی مانند تبریز، مشهد و همدان مازوت مصرف میشود و اگر این شهرها در شرایط اضطرارآلودگی هوا قرار بگیرند و شاخص کیفیت هوای آن‌ها در وضعیت ناسالم باشد باید به استفاده از سوخت‌های پاک مانند سوخت‌های گازی و یا نفت و گاز با میزان سولفور مناسب سوق پیدا کنند.
وی تاکید می‌کند: در سال‌های اخیر آلودگی هوا در تهران و اصفهان به علت مصرف مازوت نبوده است و منابع این آلودگی خودروها، صنایع و منازل شخصی بوده‌اند. وقتی بارگذاری بیش از ظرفیت تهویه هوا صورت بگیرد، آلودگی هوا ایجاد میشود. اگر در تهران همه سوخت‌ها و خودروها در شرایط استاندارد باشد، باز هم به دلیل جمعیت بالای شهر و میزان بالای انتشار آلاینده‌ها در شرایطی که هوا سرد باشد و وارونگی هوا رخ دهد، آلودگی اتفاق می‌افتد. وقتی باد مناسب با سرعت پنج متر بر ثانیه نوزد تا هوا را رقیق کند، آلودگی هوا دور از انتظار نیست.
در همین زمینه ابتکار با یوسف رشیدی عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی تهران پیرامون علل آلودگی هوای تهران و راهکارهای مقابله با آن به گفت و گو نشسته است.
به عنوان سوال نخست تعریف ما از آلودگی هوا چیست؟ چه موادی آلوده هستند؟ به چه مقدار؟
آلاینده‌های هوا ترکیبات موجود در هوا هستند (گاز – مایع – جامد) که میتوانند به انسان، حیوان، گیاه و ساختمان‌ها و اجسام آسیب برساند و به طور کلی رفاه و آسایش عمومی و تعادل طبیعی محیط زیست و اتمسفر را مختل سازند .
طیف متنوعی از ترکیبات در زمره آلاینده‌های هوا قرار میگیرند. بطور کلی ما آلاینده‌های معیار ( منواکسیدکربن، دی اکسید گوگرد، ازن، دی اکسید نیتروژن، ذرات معلق با قطر کمتر از دو نیم میکرون و ذرات معلق با قطر کمتر از ده میکرون) و سموم هوا (آزبست ، بنزن، تولوین و ...) را می‌توانیم آلاینده‌های هوا بنامیم که در اکثر شهرها عموما آلاینده‌های معیار سنجیده میشود. از مقایسه غلظت آلاینده‌ها با خطوط راهنمای سازمان بهداشت جهانی یا استانداردهای ملی میتوان به درجه آلودگی هوا پی برد.
با توجه به این توضیحات بیشترین منبع آلودگی هوای تهران چیست؟
تردد خودروها شامل خودروها سبک و سنگین و موتورسیکلت‌ها
آیا جانمایی فعالیت‌های صنعتی مثل پالایشگاه در بهشت زهرا، سیمان در شرق تهران و کارخانجات متعدد در جاده کرج و ... در این مقوله سهیم هستند؟
در هر صورت صنایع با توجه به نرخ تولید آلودگی که داند میتوانند در بدترشدن کیفیت هوا تاثیرگذار باشند اما نکته مهم این است که بایستی صنایع مجهز به تکنولوژی‌های کاهش آلایندگی باشند تا بتوانند ضمن عملکرد اقتصادی حافظ محیط زیست نیز باشند.
توسعه شهری هم از منظر جمعیت و هم از نظر مساحت و نزدیک شدن به کانون های آلودگی تا چه حد سهیم است؟
به صورت کلی نمی‌توان این سوال را جواب بلی یا خیر داد. شهرهای بسیار وسیعتر و با تعداد خودروهای بیشتری از تهران هستند که وضع آلودگی هوای به مراتب بهتر از تهران دارند و بالعکس شهرهای کوچک‌تر از تهران که وضعیتی بدتر از تهران دارند. آن چیزی که مهم است مقدار تولید آلاینده‌ها توسط منابع ثابت و متحرک است که باید مدیریت شود.
ورای تمام موارد مطروحه ، با توجه به شرایط کنونی و تکنولوژی‌های موجود، بهترین راهکار برای کاهش این آلودگی چیست؟
این اقدامات میتواند شامل موارد زیر باشد:
استقرار سیستم گارانتی مادام‌العمر قطعات کنترل آلودگی در خودروها و موتورسیکت‌ها بمنظور افزایش کارایی معاینه فنی خودروها.
ارتقا سیستم معاینه فنی خودروها با بهره‌مندی از اطلاعات ECU و سایر روش‌های مدرن به جای اندازه‌گیری مستقیم آلاینده‌ها از اگزور خودروها.
نظارت دقیق و مستمر بر آلودگی صنایع بزرگ نظیر نیروگاه‌ها و واحدهای صنعتی بزرگ. بایستی در این صنایع سیستم‌های پایش برخط نصب شده تا اطلاعات مرتبط را بصورت در اختیار عموم بگذارند.
الزام شهرداری‌ها به توسعه حمل و نقل عمومی کارآمد و گسترده به خصوص سیستم‌های برقی.
تعیین تکلیف نحوه نظارت بر آلودگی موتورسیکت‌ها که در حال حاضر کاملا رها شده است.
تدوین مقدار انتشار سالیانه به‌منظور بررسی افزایش یا کاهش تولید آلودگی در شهرهای بزرگ. هرچند در شهرهای کشور غلظت آلاینده‌ها سنجیده میشود اما آن تحت تاثیر تولید آلودگی و شرایط هواشناسی است. عملکرد هر دولت در مهار آلودگی هوا کاملا متناظر با کاهش مقدار تولید آلودگی است که بایستی در عمکرد دولتها بعنوان یک شاخص مهم در کاهش آلودگی هوا لحاظ گردد.
توجه ویژه به اقدامامت مدیریتی و نرم‌افزاری (نظیر دولت الکترونیک) به منظور مدیریت تقاضای سفر و کاهش تردد مردم به دستگاه‌های دولتی و خدماتی. شاید بتوان گفت پاندمی کرونا ثابت کرد که میتوان اقدامات اجرایی کشور را با نصف پرسنل وضعیت موجود راهبری کرد یا اینکه بخش قابل توجهی از نیروهای بخش دولتی میتوانند دورکاری کنند و بدون تردد در شهر امورات کشور انجام شود.
اقدام به از رده خارج کردن خودروهای فرسوده که قبلا با مکانیزم واردات خودرو انجام میشد و در حال حاضر کاملا رها شده و بدون برنامه اجرایی است.
تغییر در سبک زندگی مثل دوچرخه سواری، ایجاد تعطیلات زمستانی برای مدرسه‌ها (در آذر و دی)، دورکاری و یا تغیر ساعات کاری برای کاهش ترافیک تا چه حد موثر است؟
استفاده از سیستم‌های حمل و نقل غیر موتوری و همچنین حمل و نقل عمومی از ارکان اصلی مدیریت آلودگی هوا و کاهش آلاینده‌های است و اغلب کشورهای موفق در زمینه کاهش آلودگی هوا این مسئله را به صورت جدی مد نظر قرار داده‌اند
سهم روی آوردن به تکنولوژی و انرژی سبز، مثل دادن سوبسید برای دوجداره کردن پنجره‌ها و حتی عایق کردن دیوارهای قدیمی، انرژی خورشیدی و حتی بیوگاز تا چه حد میتواند از بار آلودگی بکاهد؟
قطعاً هر چقدر از سوخت‌های فسیلی کمتر استفاده شود تولید آلاینده‌های هوا و گازهای گلخانه‌ای کاهش پیدا می‌کند اما پاسخ دقیق به این سوال مستلزم براورد دقیق کمی اقدامات است.
ایده خودروهای آبسوز تا چه حد واقعی و عملی است ؟
به نظر بنده دور از واقعیت است اما مدعیان میتوانند نمونه خود را به وزارت صمت یا سازمان ملی استاندارد ارائه کنند.
تجربه کشورهای دیگر برای از بین بردن منابع آلودگی و کاهش آن چیست؟
در دو بخش اقدامات انجام شده است شامل اقدامات فنی: شامل بهبود کیفیت سوخت و خودروها، از رده خارج کردن خودروهای آلاینده، توسعه حمل و نقل عمومی، معاینه فنی موثر و اقدامات عمومی شامل: کاهش تقاضای سفر، استقرار سیستم‌های الکترونیک، شناور سازی ساعات کار و ...
سایر اخبار این روزنامه
سیگنال‌های مثبتی که طرفین در اولین روز مذاکرات وین صادر کردند
عزم توافق
پیمان مولوی
اقتصاددان خوب، اقتصاددان بد
«ابتکار» ابعاد رشد اقتصادی بدون برداشته شدن تحریم ها را بررسی کرد
رشد اقتصادی ۸ درصدی، از رویا تا واقعیت
آیا اومیکرون هم بار دیگر صنعت گردشگری را به زانو درمی‌آورد؟
سردرگمی توریست‌ها
هشدار نسبت به وضعیت متزلزل اقتصاد ترکیه
رکورد خرید خانه در ترکیه شکسته شد
سخنگوی دولت:
دیپلماسی ما نتیجه‌گرا و نتیجه‌محور است
معاون ابراهیم رئیسی:
برخی به اسم کشاورز دست به اغتشاش زدند
مقصران حل نشدن مشکل آلودگی هوا د گفت‌وگو با یک استاد دانشگاه بررسی شد
هوای سرد با طعم مازوت
تامین بودجه هنگفت مصوبات پیش‌بینی شده؟
انبوه مصوبات در سفرهای استانی
با تاکید بر ادامه تعاملات صادر شد
بیانیه جدید وزارت خارجه ایران درخصوص پرونده هواپیمای اوکراینی
از صدر جدول بیکاری تا تورم مسکن
قهرمانی‌های بی‌مدال یک استان محروم
نتایج نهایی انتخابات عراق اعلام شد
ائتلاف صدر در رتبه اول
