شهید چمران؛ غرب‌رفته‌ای که غرب‌زده نشد

این روزها یادآور یاد و خاطره یکی از شهدای مظلوم و چهره‌های بزرگ کشور است. در همین ایام بود که دکتر چمران در دهلاویه به دیدار حق شتافت. ویژگی‌ها و شاخصه‌های متعددی باعث می‌شد که شخصیتی مانند شهید مصطفی چمران ساخته شود. یکی از ویژگی‌های او انتخاب هدف‌های والا و آرمان‌های او بود. شخصی که در دانشکده فنی دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل می‌شود، در آمریکا به درجه دکترای فیزیک نائل می‌شود و به بالاترین مدارک علمی دست می‌یابد، چهره‌ای است که می‌تواند برای کشور درخشنده باشد. پس از آن به سوریه و لبنان سفر کرد و به فعالیت علیه اسرائیل مشغول شد. در این دوران با امام موسی صدر آشنا گردید و جز رسیدگی به شیعیان و کمک به مسلمانان در امر مبارزه با اسرائیل، در اموری مانند رسیدگی به امور ایتام و فعالیت در خیریه‌ها هم‌رکاب امام موسی صدر شد. نکته مهمی که باید به آن توجه کرد، اقدامات و فعالیت‌های او پس از این سال‌ها در ایران است. در دوران جنگ، افراد بسیار زیادی بودند که به دفاع از مرزهای ایران گسیل شدند و به شهادت رسیدند، اما چمران با دیگران تفاوت‌هایی داشت. دکتر چمران با مظلومیت جنگید، عملیات انجام داد، گروه تشکیل داد و با دشمنان به مبارزه پرداخت. به‌رغم نامهربانی‌هایی که با او شد، او طاقت آورد و خود را در تاریخ جاودانه کرد. مشهور است که مرحوم شهیدبهشتی، مظلوم زیست و مظلوم شهید شد، اما حقیقتا‌ این موضوع برای زندگی شهید فیزیکدان هم صدق می‌کند. شهید چمران در میان برخی دوستانش هم مورد نامهربانی قرار گرفت و آنها تاب تحمل چنین چهره بزرگی را نداشتند. شهید چمران با کمترین امکانات، فعالیت‌های گسترده و موثری انجام داد و این یکی از نمره‌های روشن و بسیار درخشان چمران در کارنامه و عملکرد او در ایران است. دکتر چمران در زمان حیات خود، شناخته نشد و امروز در دورانی که باید به زندگینامه این افراد پرداخته شود و از آنها درس گرفته شود هم او شناخته‌شده نیست. او پس از شهادت آن‌طور که باید و شاید به مردم و نسل‌های جوان معرفی نشد. مظلومیت، صبر، استقامت و آرمان‌های بلند او به جوان‌ترها آموخته نشده است. مصطفی چمران برای این دنیا ساخته نشده بود و او برای یک فضای معنوی بالایی آفریده شده بود. او یکی از عرفای بزرگ عصر حاضر بود. افرادی که با او همرزم بودند، می‌دانند که دکتر چمران چه شخصیت بزرگ و چه گوهر نابی بود. شهید چمران قریب به دو دهه در غرب حضور داشت، اما هیچ‌گاه تحت تاثیر فرهنگ غرب قرار نگرفت؛ او غرب‌رفته‌ای بود که غرب‌زده نشد. این نشان می‌دهد که چمران پیش از رفتن به غرب و ورود به بهترین دانشگاه‌های آمریکا، چهره برجسته‌ای بوده و توانسته خود را از گزند تغییراتی از این دست حفظ کند. او توانست اصول خود را حفظ کند و ویژگی‌های مثبت این جوامع را نیز کسب کند. بسیاری بودند که چنین زمینه‌ای نداشتند و ورود آنها به غرب باعث نزول شخصیت آنها شد، اما چمران نشان داد که چهره‌ای ممتاز است. البته در آن دوران، او مورد نامهربانی قرار گرفت و حتی روزی در دفتر کار او نوشته بودند که «چمران آمریکایی، برگرد به غرب» اما او صبر کرد و در دهلاویه پاسخ همه نامهربانی‌ها را داد. وقتی شخصی هدفی را انتخاب کند و تلاش خود را به کار بگیرد، خداوند او را حمایت و هدایت می‌کند و راه راست را به روی او می‌گشاید.
*یکی از رزمندگان و فرماندهان دفاع مقدس