«نظارت ِ»دولت پيشرفت می‌آورد؛ نه«دخالت»!

آرمان ملی: دولت سیزدهم بعد از انتخابات خردادماه 1400 و عبور کابینه از ایستگاه بهارستان موفق شد به پاستور برسد. دولت سید ابراهیم رئیسی از یکسو با کلاف سردرگم و پیچیده مذاکرات هسته‌ای مواجه بود. به‌رغم شروع مذاکرات در 8 آذر همچنان چشم‌انداز روشنی برای رسیدن به توافق مشاهده نمی‌شود، در داخل هم فشار مشکلات معیشتی که بخشی از آن با تحریم‌های مرتبط با پرونده هسته‌ای ایران در ارتباط است. این در حالی است که دولت سیزدهم هنوز نتوانسته در جهت تحقق وعده‌ها و قول‌های خود به مردم موفق ظاهر شود و تا اینجای کار صرفا شاهد وعده‌ها و اظهارنظر از سوی مسئولان بوده‌ایم که باید هرچه سریع‌تر از مرحله وعده عبور کرده و به سمت اجرایی و عملیاتی کردن این وعده‌ها حرکت کنیم. با این حال شرایط بغرنج معیشتی مردم نیز باعث شده تا جامعه با نوعی تردید به آینده و تغییر شرایط از وضع موجود به وضع مطلوب بنگرد. به نظر می‌رسد که اگر رئیسی و یارانش بتوانند تا حدی مشکلات معیشتی را حل و فصل کنند، اعتماد عمومی را تاحدی بازیابی خواهند نمود. در این راستا برای بررسی عملکرد دولت و تاثیر آن در زندگی مردم، بحث قدرت یکدست و تاثیرات آن و سایر تحولات جامعه «آرمان ملی» با محمد هاشمی چهره اعتدالگرا و عضو سابق مجمع تشخیص مصلحت نظام و فعال سیاسی به گفت و گو پرداخته است که می‌خوانید.  ارزیابی شما از نگاه جامعه به عملکرد دولت در این مدت کوتاه چه بوده است؟ نظرسنجی خاصی ندارم که بگویم نگاه جامعه به عملکرد و برنامه دولت چه بوده است. چیزی که در رسانه‌ها مشهود است الان در ترکیب مسئولان کشور یک هماهنگی و انسجام خوبی وجود دارد. هر سه قوه در اختیار یک جناح خاص قرار دارد و همین طور نهادهای دیگر که وجود دارد در اختیار آنها است. با هم همکاری می‌کنند و با هم تصمیم می‌گیرند و به قول معروف چوب لای چرخ همدیگر نمی‌گذارند. از جهت اینکه اختلافی بین دستگاه‌ها وجود ندارد جنبه مثبت قضیه است. اما در بعد کارآمدی و حل مشکلات حوزه اقتصاد و معیشت مردم که مهم ترین مسأله است که هم در تبلیغات انتخاباتی و هم بعد از آن و همین الان زیاد در مورد آن صحبت می‌شود و وعده داده می‌شود، اما عملا اتفاقی نمی افتد و تغییری حاصل نشده است و بعضا هم بعضی از کالاها نه تنها کاهش قیمتی نداشته‌اند که افزایش قیمت هم داشته است. هفته قبل با مجوز وزارت اقتصاد 10درصد بر قیمت خودرو افزوده شده به تبع با افزایش قیمت خودرو سایر اقلام و کالاها هم افزایش قیمت خواهند داشت. در بحث صادرات مشاهده می‌کنیم که گره‌هایی در بحث صادرات وجود دارد که باز نشده است. بحث اشتغال‌زایی در صورتی که نرخ بیکاری بالا است تغییری حاصل نشده و عملا در جامعه تاثیری نمی‌بییند. در حوزه سیاست خارجی و روابط بین الملل هم در گذشته برجام بد بود الان برجام می‌گویند خوب است و می‌خواهیم به برجام برگردیم ولی آنچنان که طرفین می‌گویند و گزارش‌هایی که در رسانه‌ها منتشر می‌شود تناقض وجود دارد. طرف ایرانی یک حرفی می‌زند و طرف اروپایی یک حرف دیگری را می‌زند، پیشنهادهای ایران هیچگاه در رسانه‌های داخلی مطرح نشد که چه خواسته‌هایی را پیشنهاد داده‌اند و چکار کرده‌اند و شفاف نیست. برخلاف صحبتی که می‌گفتند دانستن حق مردم است اما در این زمینه که یکی از زمینه‌های بسیار مهم است که مردم محق هستند که بدانند اطلاعاتی داده نشده که معلوم بشود خواسته هیات ایرانی چه بوده و پاسخ‌هایی که اروپایی‌ها می‌دهند درست است یا اشتباه.     شاهد هستیم که همانند زمان احمدی‌نژاد قوا یکدست شدند، یکدست بودن قدرت چه فواید و معایبی را می‌تواند داشته باشد؟ درست است که قوای سه گانه با هم هستند اما این کافی نیست و باید در قوا به خصوص قوه مجریه از تمام نیروها استفاده شود و نه صرفا یک جناح. بحث رقابت باعث پیشرفت و سرعت امور می‌شود. رقیب همیشه ناظر خوبی است. اما وقتی رقابت نباشد و یک‌پارچه باشد ممکن است ناکارآمدی‌ها و برخی از مسائل شفاف و علنی نشود و کسی هم از آن اطلاع پیدا نکند. یعنی یک مقداری کارها به سمت مخفی کاری پیش برود و شفافیتی که باید باشد، نیست. ما الان در این مورد مطلبی نداریم که صحبتی بکنیم. اما از سوی دیگر در این صد روز نمی‌شود به اصطلاح عملکرد را ملاک قرار داد و زمان بیشتر لازم است. ولی به هر حال مردم به جیب و قدرت خرید خودشان می‌کنند در زندگی مردم ملموس است هر وقت که تغییری حاصل می‌شود اولین جایی که دیده می‌شود جیب مردم است. اصل هم در حوزه اقتصاد معیشت مردم است و مسائل اقتصادی، اشتغال و تورم است. دولت رئیسی در زمینه اقتصادی و معیشت مردم به رغم وعده‌های بسیاری که داده بود نتوانسته عملکرد مثبتی داشته باشد، هرچند که دولت برای حل این مشکلات تیم‌هایی تشکیل داده و افرادی را در جهت رفع مشکلات موظف کرده است اما در عمل و به دلیل عدم برخورد ریشه‌ای با این مشکلات اقتصادی، تاثیر مثبتی نداشته است.  وعده‌های محقــق نشده دولت باعث کاهش اعتماد عمومی شـــده است برای بازیابی اعتماد عمومی چه اقداماتی صورت گیرد؟ همیشه عملکرد مثبت و ملموس باعث اعتمادسازی است. آنچه که مردم می‌گویند و آنچه در جامعه وجود، حرف و عمل دو تا است. در ادبیات فارسی می‌گویند دو صد گفته چون نیم کردار نیست. یعنی تو اگر دویست حرف بزنی اما یکی یا نصفی را عمل بکنی آن مورد قبول است. حرف زدن هزینه‌ای ندارد آنچه برای مردم ملموس است، عمل است. در حوزه اجرا شاخص‌هایی است که بیانگر و نشانه‌های عمل است که یکی از این نشانه‌ها و شاخص‌ها تورم است، ارزش پول ملی است. بنابراین اگر پشت سر حرف، عمل باشد و مردم هم این را مشاهده بکنند باعث تقویت اعتماد ملی می‌شود اما اگر حرفی زده شود اما پشت سر آن عملی نباشد و یا برای مردم ملموس نباشد، مردم اعتماد نمی‌کنند. اصل کار این دولت و هر دولت دیگری در شرایط کنونی کشور رسیدگی به مسائل معیشتی مردم است، چراکه شاهد چندین اعتراض در سطوح مختلف در خصوص مشکلات اقتصادی هستیم. باید در مردم احساس رضایت ایجاد کرد که البته طبیعتا صرفا با حرف و شعار نمی‌توان آن را عملی کرد باید با عملکرد مناسب و در عمل با حل مشکلات مردم را راضی کرد. البته هنوز قضاوت زود است ولی بعد از اینکه مجلس رای بدهد و به هر حال در کشور بدین گونه نیست که تجارب یا شخصیت‌ها شناخته نشوند چراکه جناح‌شان زودتر شناخته خواهند شد و نوع تفکرشان، میزان تجارب و کارآمدی‌شان بسیار زود آشکار می‌شود.   در دولت سیزدهم شاهد برخی انتصاب‌های فامیلی هستیم، تحلیل شما از تاثیر انعکاس اخبار این انتصاب‌ها بر جامعه چیست؟ دولت سیزدهم در تبلیغات انتخاباتی خود شعارهای فراجناحی می‌داد اما در عمل شاهدیم که اینگونه رفتار نکرده است. شعار مسئولان فعلی شایسته سالاری است اگر در این انتصابات فامیلی شایسته‌تر از آنها وجود نداشته باشد، مانعی نیست ولی اگر این گونه باشد که شعار شایسته سالاری فقط حرف باشد و در عمل اتفاق دیگری رخ می‌دهد اینها همه باعث کاهش اعتماد عمومی می‌شود. به هر حال الان طلیعه، طلیعه خوبی نیست در واقع توقعاتی وجود داشت فرض کنید تعدادی هم از گروه‌های دیگر اعم از اصلاح‌طلبان یا اعتدالگرایان، دانشمندان و افراد متخصص و مجرب دانشگاه و حوزه‌های اجرایی انتخاب می‌شدند در حال حاضر به نظر می‌رسد این گونه نیست و این فراجناحی بودن به مفهوم حضور همه نحله‌های اصولگرایی محقق نشده است و به نظر نمی‌رسد همه نحله‌ها در این کابینه نامزدی داشته باشند.  با توجه به شرایط فعلی و انجـام مذاکرات وین چه اندازه نسبت به آینده خوشبین هستید و آیا شرایط به سمت وضع مطلوب حرکت خواهد کرد؟ وزن اقدامات دولت و برداشته شدن تحریم‌ها چقدر است؟ مجموعه چینش و آرایش سیاسی که در کشور و دولت وجود دارد و با توجه به امکانات زیادی که کشور دارد مثلا در بحث معادن معروف است که ایران تمام مواد معدنی جدول مندلیف را در خودش دارد. اگر این مواد استخراج بشود و ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی رخ می‌دهد. بنابراین نسبت به آینده خوشبین هستم، انسان باید خوشبین باشد و ان‌شاءا... هم که مسئولان به تعهدات خودشان عمل بکنند. با شرایط موجود که ما داریم در این شرایط رفع تحریم‌ها از نکات بسیار مهم است و اگر تشنج زدایی در روابط بین الملل و  با کشورهای منطقه انجام بشود می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند. در جنگ تحمیلی خیلی از کشورها علیه ما بودند ولی بعد از اتمام جنگ با سیاست تشنج زدایی که مرحوم هاشمی رفسنجانی را در پیش گرفت روابط ما هم با جهان و هم با منطقه بهبود پیدا کرد و با کشورهای مختلف روابط سیاسی- دیپلماتیک، اقتصادی و همه نوع روابط داشتیم و روابط بهبود پیدا کرد و به تبع آن توانستیم خیلی از مشکلات داخلی را حل بکنیم. اگر همین سیاست تجربه شده و عمل شده انتخاب و عمل بشود با توجه به امکانات کشور امید به بهبودی وجود دارد و در این مقطع باید آدم امیدوار باشد تحولی به وجود بیاید و مردم از مشکلاتی که دست به گربیان هستند، رهایی یابند.   امام(ره) و مرحوم هاشمی همواره بر بازگشت به مردم تاکید می‌کردند و انقلاب از آن مردم بوده و مردم را نباید از نظام دور ندانست،‌ آقای جنتی هم  اخیرا به این مسأله اشاره داشت که خوب نیست که مردم از نظام فاصله بگیرند، بازگشت به مردم چگونه باید صورت گیرد؟  در دیداری که امام با دولت وقت داشتند،‌ امام فرمودند هر کاری که مردم می‌توانند انجام بدهند به مردم واگذار بکنید؛ بحث تجارت خارجی، تجارت  داخلی، تولید و... نگاه امام این بود که دولت ناظر باشد و نظارت بکند و اجرا به عهده مردم باشد و اگر اینگونه باشد فرصت‌های شغلی زیادی ایجاد می‌شود. مردم وقتی در تولید نقش داشته باشند تولید ثروت می‌کنند و چون بحث مالکیت در اسلام و جمهوری اسلامی محترم شمرده می‌شود انگیزه برای کار کردن پیدا می‌شود. کسی که حقوق بگیر است خیلی برای انجام کار دلسوزی و دقت نمی‌کند فقط دنبال حقوق است اما اگر کسی برای خودش کار بکند و مالکیت برای خودش باشد آن وقت صبح و شب نمی‌شناسد و مرتب کار می‌کند و نظر امام این بود که کارهای اقتصادی و سایر کارها و امور اجرایی را به مردم واگذار بکنیم. هر کاری که مردم می‌توانند انجام بدهند به مردم واگذار بکنیم. اگر مردم می‌توانند فرض کنید که واردات و صادرات انجام بدهند، ‌اولویت با مردم است و دولتی نکنید و با اقتصاد دولتی امام مخالف بودند و بیشتر با اقتصاد خصوصی و مردمی تاکید و تکیه داشتند. مرحوم هاشمی رفسنجانی هم همین نظریه را داشتند و سعی می‌کردند که کارها وابسته به مردم باشد و بیشتر با مشارکت مردم انجام بشود. شرایط کشور هم این را می‌پذیرد و اگر این استراتژی از سوی مسئولان انتخاب بشود، شاهد موفقیت‌های خوبی خواهیم بود.