«محدوديت اختيارات عراق» براي ميانجيگري ايران و آمريكا

آرمان ملی- علیرضا پورحسین: سفر وزیرخارجه عراق به ایران در روزهایی که مذاکرات احیای برجام در وین به مقطع مهم خود نزدیک شده است، سوالات زیادی در اذهان عمومی ایجاد کرد. سوالاتی که قسمتی از آن با صحبت‌های فواد حسین مبنی بر اینکه خواهان مذاکره مستقیم ایران و آمریکا هستند، پاسخ داده شد. خواسته‌ای که به نظر می‌رسد این بار علنی‌تر مطرح شد تا همگان صدای آن را بشنوند. بسیاری بر این باور هستند که متضرر اصلی تنش‌های ایران و آمریکا در وهله اول عراق است و تلاش‌های عراق نیز به همین علت برای مصالحه میان ایران و آمریکا بیشتر شده است. در راستای بررسی این مساله و آخرین وضعیت سیاسی عراق، «آرمان ملی» گفت‌وگویی با حسن دانایی فر، سفیر پیشین ایران در عراق داشته است که در ادامه می‌خوانید:  تلاش‌های عراق در راستای گفت‌وگوی مستقیم میان ایران و آمریکا با چه اهدافی در روزهای اخیر جدی‌تر دنبال می‌شود؟ دولتمردان عراقی همواره بر این باور بوده‌اند که رابطه کشورهای پیرامونی آن‌ها رابطه مستقیمی با وضعیت و ثبات در کشور عراق دارد. در همین راستا همواره تلاش کرده‌اند که رابطه ایران و عربستان از یک سو و ایران و آمریکا را از سوی دیگر بهبود بخشند. آن‌ها از سه سال پیش تا به امروز تلاش‌هایی کرده‌اند تا در وهله اول روابط ایران و عربستان ترمیم شود و پس از آن به دنبال کاهش تنش میان ایران و آمریکا هستند. در دوران حیدرالعبادی، عادل عبدالمهدی و مصطفی الکاظمی این تلاش‌ها همواره ادامه داشته است و مسیر ایجاد ثبات در عراق را به این شکل ترسیم کرده‌اند. در حوزه فرامنطقه‌ای نیز همواره رابطه ایران و آمریکا به عنوان دو بازیگر مهم در عراق همواره تعیین کننده بوده است. مقامات عراق به همین علت معتقد هستند که تنش ایران و آمریکا بر وضعیت داخلی عراق تاثیر منفی می‌گذارد و به همین علت همواره تقاضا دارند که بین طرفین گفت‌وگوی مستقیم شکل گیرد. این موضوعی نیست که فواد حسین آغاز کننده آن باشد و در سال 2005 و 2006 به درخواست چهره‌های مهم سیاسی و مذهبی عراق چنین گفت‌وگوهایی شکل گرفت. امروز نیز مقامات عراق خواهان چنین تجربه‌ای هستند زیرا نه می‌توانند رابطه دیرینه خود با ایران را نادیده بگیرند و هم به آمریکا نیاز دارند و نمی‌خواهند رابطه خود با آمریکا را کم کنند. به همین علت می‌گویند که کاهش تنش میان ایران و آمریکا به نفع عراق است. عراق به دنبال اصلاح روابط ایران و آمریکا نیست بلکه می‌خواهد تنش‌ها را کاهش دهد تا خود به منفعت برسند. باید توجه داشت که صحبت‌های فوادحسین در مقابل رسانه‌ها در این خصوص خارج از پروتکل بود.   آیا عراق موفق می‌شود تا گفت‌وگوی مستقیم میان ایران و آمریکا برقرار کند؟ عراق 17 سال است که چنین خواسته‌ای از ایران دارد. در این میان باید توجه داشت که معمولا کشورهایی که خواسته‌ای دارند یا می‌خواهند میانجی و یا واسطه شوند باید ابزار و ساز و کار لازم را داشته باشند که به نظر می‌رسد عراق فاقد چنین ویژگی‌هایی است. عراق کشور اثرگذاری در عرصه سیاسی نیست و جز توصیه دوستانه نمی‌تواند در روابط ایران و آمریکا اقدام خاص دیگری انجام دهد. البته ایران همواره از نگاه خیرخواهانه عراق استقبال کرده است و تلاش‌های این کشور برای بهبود روابط با عربستان را خوب می‌داند. تلاش‌های عراق در حوزه بهبود روابط با عربستان اثرگذار بوده و نتایج خوبی داشته است و ایران نیز قدردان این زحمات است.   وضعیت سیاسی عراق همچنان در شرایط حساسی قرار دارد که این گونه مقامات این کشور نگران هستند؟ عراق همچنان درگیر جو انتخاباتی هست و هنوز نتایج انتخابات تایید نشده است و شکایت‌ها از گروه‌های مختلف وجود دارد. صحت و سقم انتخابات هنوز تایید نشده است و تعداد قابل توجهی نماینده از اقشار مختلف عراق آمدند و 5 نفر نیز که به اشتباه رای به نفع آن‌ها شمارش شده بود جایگاه خود را پس دادند. این نشانه‌ای است که اصرار بر بازشمارش آرا و شمارش به صورت دستی باز هم می‌تواند نتایج آرا را تغییر دهد. از سوی دیگر در راستای تشکیل دولت در عراق نیز دو نگاه وجود دارد و در این خصوص نیز هنوز به جمع بندی نرسیده‌اند. نگاه نخست این است که بخشی از اهل سنت و بخشی از شیعیان و بخشی از کردها حکومتی را تشکیل دهند و مجموعا امور را در دست گیرند. این امر از نظر حقوقی و پارلمانی مشکلی ندارد اما مخالفینی دارد که بر این باور هستند که باید رویکرد توافقی را در پیش گیرد. طرفداران رویکرد توافقی بر این باور هستند که وضعیت عراق به گونه‌ای است که اگر رضایت عمومی جلب نشود و همه گروه‌ها موافق دولت نباشند، دولت تشکیل شده پایدار نخواهد بود و به علت اینکه اختلاف آرا زیاد نیست ممکن است عراق دوباره به این سمت سوق داده شود. موضوع اصالت انتخابات و نحوه تشکیل دولت دو چالشی است که عراق با آن‌ها مواجه است و شاید به آسانی نتواند از آن‌ها عبور کند. دادگاه عالی عراق عنوان کرده است در روزهای آینده نتایج نهایی و اصالت انتخابات را تایید می‌کند. از سوی دیگر در روزهای اخیر علائمی مشاهده است که به نظر می‌رسد جریان‌ها به سمت تشکیل دولت توافقی سوق پیدا کرده‌اند.عراق اگر می‌خواهد در 4 سال آینده روی آرامش به خود ببیند مشخصا باید به سمت تشکیل دولت توافقی حرکت کند و باید یک توافق میان عموم جریان‌های عراق شکل گیرد. نتایج انتخابات عراق نزدیک بود و به همین علت که فاصله‌ها شکننده است ضرورت دارد برای ایجاد ثبات در عرصه سیاسی عراق دولت توافقی شکل گیرد.