«مذاکره مستقیم» راه رسیدن به توافق

جلال ساداتیان تحلیلگر مسائل بین‌الملل غربی‌ها می‌گویند ایران در حال وقت‌کشی است؛ در اظهارات غربی‌ها مدام تأکید می‌شود که مهلت محدود است و ما فرصت زیادی برای مذاکره نداریم و‌ سپس اعلام کردند که اگر این‌چنین نشود، طرح B روی میز قرار خواهد گرفت. درخواست‌های آن‌ها این بود که برجام به آن مفهوم نمی‌تواند ادامه پیدا کند و طی برجام جدید، برد موشکی ایران هم باید مورد مذاکره قرار بگیرد؛ چراکه ایران موشک‌های با برد بلند‌تر را آزمایش کرده است. معنی این حرف این است که ایران قادر خواهد بود نقاط دورتری را هم کنترل کند. این نگرانی و اظهاراتی است که غربی‌ها دارند و برای اینکه بتوانند از این کار جلوگیری کنند، اعلام کردند که پول‌های ایران نزد ژاپن آزاد شود. به کره جنوبی نیز مجوز دادند که بخشی از بدهی ایران در سازمان ملل متحد را پرداخت کند. ایران حق رأی خود را در سازمان ملل از دست داده بود که با پرداخت بدهی توسط کره جنوبی این حق رأی مجدد کسب شد. ایران معتقد است تمامی تحریم‌ها باید برداشته شود؛ تحریم‌های برجام، حقوق بشری، تحریم‌هایی که دولت و کنگره آمریکا علیه ایران وضع کرده است باید برداشته شود. ایران تاکید دارد که تمامی این تحریم‌ها باید به صورت یکجا برداشته شود. خواسته بعدی ایران این است که آمریکا مجدداً از برجام خارج نشود. آنها نیز تاکید کرده‌اند که این موضوع امکان‌پذیر نیست و باید به تصویب کنگره برسد و دولت فعلی آمریکا این اکثریت را در کنگره ندارد و مخالفین آن در کنگره قوی‌تر هستند. نکته دیگر مدنظر ایران این است که در طول مدتی که آمریکا از برجام خارج شده‌ و به تعهدات خود عمل نکرده است، خسارت زیادی به ایران وارد شده است و دولت آمریکا باید جبران خسارت کند. آمریکا به دلیل طولانی‌شدن این مذاکرات پیشنهاد توافق موقت را داد تا براساس توافق موقت مذاکرات صورت گیرد. طبق قرارداد موقت ایران اجازه دارد که بخش معینی از نفت خود را بفروشد و مبادلات پولی از طریق دو بانک تعیین شده صورت بگیرد. اما ایران معتقد است که با توافق موقت در صورتی که آمریکا به برجام بازگردد، ممکن است که آمریکا از مکانیسم ماشه استفاده کند. با توجه به اینکه آقای ترامپ بسیار تلاش کرد که از این مکانیسم استفاده کند بعید نیست که دولت بایدن نیز از این مکانیسم استفاده کند. در دوره ترامپ اروپایی‌ها با ترامپ همراهی نکردند، اما امروز که مواضع‌شان تا حدودی به ترامپ نزدیک شده است، بعید نیست که اروپایی‌ها هم از این مکانیسم استفاده کنند. بنابراین یک شرط جدی برای ایران موضوع مکانیسم ماشه است که باید حل شود. این خواسته‌ها و تمایلات ایران و تأکیدات مورد نظر آمریکا نشان‌دهنده این است که هم ایران و هم آمریکا مواضع سرسختانه‌ای گرفته‌اند. ایران قصد دارد امتیازات معین و مشخص شده مورد تاکید خود را در این مذاکرات به دست بیاورد. برای اینکه مذاکرات زمان‌بر نشود آمریکا پیشنهاد توافق موقت را داد و امتیازاتی را برای ایران مطرح کرد که ظاهراً این امتیازات برای ایران رضایت بخش نیست. شش دور مذاکرات پیشین امروز محور مذاکرات بعدی قرار گرفته است که اینها ابراز خرسندی می‌کنند. تصورات و تحلیل‌ها به این سمت رفته است که ایران صرفاً خوشبینی که ابراز می‌کند، یک تاکتیک است برای اینکه شکست مذاکرات را گردن نگیرد. هیأت ایرانی با مترجم مذاکره می‌کند؛ تا مباحث را بگیرند و کلمه به کلمه ترجمه کنند و سپس پاسخ مناسب را بدهند، دو یا سه برابر آنچه که در زمان آقای ظریف پیش می‌رفت زمان می‌برد بر همین اساس غربی‌ها نیز اظهار تمایل کردند که به صورت مستقیم مذاکرات صورت بگیرد. همه می‌دانند اصلی‌ترین طرف در این ماجرا آمریکاست و روسیه، چین و اروپایی‌ها پیغام‌آور از سوی آمریکا هستند. بنابراین بهتر است مذاکره به صورت مستقیم صورت بگیرد. صحبت با آمریکا به معنای به رسمیت شناختن آن به عنوان عضوی از برجام نخواهد بود.