اول معلم اخلاق، بعد مربی فوتبال

تاریخ فوتبال جهان مربیان بزرگی به خود دیده، مربیان ماندگاری که صرفاً نکات فنی، تکنیکی و تاکتیکی را به شاگردان‌شان نمی‌آموختند. مربیانی که قبل از فوتبال، اخلاق و منش زندگی را به بازیکنان زیر نظرشان یاد می‌دادند و همین هم باعث شده که نام‌شان برای همیشه در فوتبال جهان زنده بماند.
دو روز قبل بود که خبر درگذشت فرانکو اوفارل، سرمربی ایرلندی سال‌های دور تیم ملی فوتبال ایران رسانه‌ای شد. مردی که نسل طلایی فوتبال کشورمان در دهه‌های ۴۰ و ۵۰ هنوز که هنوز است فوتبال‌شان را مدیون او می‌دانند. جالب اینکه تا امروز اوفارل را به لحاظ آموزه‌های فوتبالی‌اش می‌شناختیم، اما حالا در لابه‌لای حرف‌های شاگردان موسپید کرده او، می‌شنویم که مرد ایرلندی، اول معلم اخلاق بوده و بعد مربی فوتبال. این درست همان نکته‌ای است که مربیان امروز فوتبال کمتر به آن توجه می‌کنند یا اینکه اصلاً در قید و بند آن نیستند.
اوفارل سه نکته مهم را به شاگردانش یادآور شده است؛ اول اینکه خدا چیزی را که به تو می‌دهد روزی از تو می‌گیرد پس زیاد به خودت مغرور نشو، چون در آخر چیزی نمی‌ماند، دوم اینکه هیچ وقت از شخصیت یک ورزشکار خارج نشوید و درست زندگی کنید و سوم اینکه حواستان باشد وقتی چند نفر از شما تمجید کردند، چند نفر هم مخالف دارید. نسل دیروز و سال‌های دور فوتبال ایران با آموختن چنین درس‌هایی برای همیشه ماندگار شدند. نسلی که از دل آن‌ها امثال پرویز دهداری‌ها و حسن حبیبی‌ها بیرون آمد. مردانی که هر کدام‌شان اول معلم اخلاق بودند و بعد مربی فوتبال تا ثابت شود یک مربی تنها نباید به تکنیک و تاکتیک شاگردانش بیندیشد. یک مربی باید قادر باشد که راه و رسم درست زندگی کردن را به شاگردانش بیاموزد. مسئله مهمی که این روز‌ها در فوتبال کشورمان شاید کمتر به آن توجه شود.
این روز‌ها چیزی که از فوتبال دیده می‌شود تلاش صرف برای رسیدن به پیروزی است و متأسفانه در این راه بسیاری از بدیهیات اخلاقی هم به راحتی زیر پا گذاشته می‌شود. با این حال حتی در همین فوتبال هم می‌توان لحظات قابل تأملی را دید، مثل حرف‌های کوتاه فرهاد مجیدی در آکادمی استقلال خطاب به بازیکنان نوجوان این آکادمی. حرف‌هایی که باید همه جای فوتبال تکرار شود تا بازیکن جوان و نوجوان بداند مهم‌تر از فوتبال و تعلقات رنگی چیز‌های دیگری هم هست. حرف‌هایی که به او درس زندگی می‌دهد، حرف‌هایی برای انسان بودن و خوب بودن.


«مهم نیست آبی باشید یا قرمز، مهم این است که انسان‌های خوبی باشید، انسان‌های بزرگ و این مسئله تنها زمانی اتفاق می‌افتد که احترام پدر و مادرتان را نگه دارید. سعی کنید آدم‌های بزرگی باشید»؛ این‌ها حرف‌های مجیدی به بازیکنان نوجوان آکادمی استقلال است. حرف‌هایی که باید جدی گرفته شود، نه اینکه در هیاهوی مسابقات و تب قهرمانی و کل‌کل‌های هواداری گم شود. حرف‌هایی که در سال‌های دورتر بیشتر از زبان مربیان شنیده می‌شد، اما ماشینی شدن فوتبال و سرازیر شدن پول‌های آنچنانی به آن، کاری کرد که اخلاق‌مداری و توجه به چنین آموزه‌ای رنگ باخت و همه چیز در فوتبال خلاصه شد به بردن و پول پارو کردن. با این روند فوتبال رشد کرد، حرفه‌ای هم شد، اما اخلاق را باخت و حالا باید با چراغ گشت و گهگاهی شنید که کسی از اخلاق حرف می‌زند.
در یک کلمه، فوتبال زمانی رشد و ارتقا پیدا می‌کند که مربی آن به عنوان معلم، گام به میدان بگذارد و قبل از تفکرات فنی، دغدغه اخلاق و منش زندگی شاگردانش را داشته باشد که به قول اوفارل، دنیا مثل یک ورزشگاه است که شاید برای ساعاتی پر از تماشاگر باشد، اما در نهایت خالی می‌شود و بازیکن تنها می‌ماند، پس چیز‌های بسیار مهم‌تر از فوتبال و بردن هم هست.